Granda tektono: Malsamoj inter versioj

[kontrolita revizio][kontrolita revizio]
Enhavo forigita Enhavo aldonita
Neniu resumo de redakto
Neniu resumo de redakto
Linio 17:
'''Granda tektono''' <ref> {{eo}} Plena Ilustrita Vortaro 2002 p. 1140 </ref> ( '''''Tectona grandis''''' ) estas granda, [[Falfolia planto|falfolia]] [[arbo]] kiu superregas en miksaj foliarbaroj. Ĝi havas etajn bonodorajn florojn kaj [[Papero|paperecajn]] foliojn kiuj subflanke ofte estas harplenaj. Granda tektono estas indiĝena en suda kaj sudorienta [[Azio]], sed ĝi estas naturalizita kaj kultivita en multaj [[lando]]j, inkluzive de tiuj de [[Afriko]] kaj [[Karibujo]]. [[Birmo]] repondecas pri preskaŭ triono de la totala grand-tektona monda produktaĵo.
 
La [[Angla lingvo|angla]] nomo '''teak''' [tik] estas komunlingva kaj por tiu ĉi arbospecioarbo[[Specio (biologio)|specio]], kaj por ties [[Tropiko|tropika]] [[ligno]] <ref name=GRIN> {{en}} {{cite web | url = http://www.ars-grin.gov/cgi-bin/npgs/html/genus.pl?11908 | title = GRIN Taxonomy for Plants - ''Tectona'' | publisher = United States Department of Agriculture}}</ref>. Ankaŭ Esperante oni uzas la [[termino]]n '''tektono''' kaj por indiki la [[Genro (biologio)|genron]] ''Tectona'', kaj por la ligno de ''Tectona grandis''<ref> {{eo}} Plena Ilustrita Vortaro 2002 p. 1141 </ref>. La vorto ''teak'' derivas de la [[Tamila lingvo|tamila]] ( en la regiono de Dravida Nadu ) ''thekku'' <ref name="Chambers"> {{en}} Chambers, W. 1875. Chambers's Etymological Dictionary of the English Language. London. p. 513.</ref>. TiuGranda arbotektono estas menciita en la tamila [[literaturo]] de la [[7-a jarcento]] populare konata kiel ''Tevaram''.
== Priskribo ==
[[Dosiero:Flower, fruit & leaves (Tectona Grandis) I IMG 8818.jpg|eta|left|220px|Floroj, fruktoj kaj folioj de granda tektono en [[Kolkato]], [[Okcidenta Bengalujo]], Barato.]]
GrandaTiu tektono[[Hindomalaja ekozono|hindomalaja]] specio estas granda decidua arbo kiu altas ĝis 40 metrojn, kun grizaj aŭ griz-brunaj branĉetoj. La [[folio]]j estas [[Ovalo|ovale]]-eliptaj ĝisal ovalaj; ili longas 15-45 cm kaj larĝas 8-23 cm, kaj estas subtenitaj de fortikaj [[petiolo]]j kiuj longas 2-4 cm. La folioj estas glatrandaj <ref name="FOC">{{en}} [http://efloras.org/florataxon.aspx?flora_id=2&taxon_id=200019434 ''Tectona grandis'']. ''Flora of China'' 17: 16. Accessed online: 17 December 2010.</ref>. Bonodoraj blankaj floroj estiĝas en [[paniklo]]j kiuj longas 20-40 cm kaj larĝas 30 cm ekde junio ĝis aŭgusto. La [[Korolo|korola]] [[tubo]] longas 2,5–3 mm kun obtuzaj loboj kiuj larĝas 2 mm.
 
Granda tektono fruktas ekde septembro ĝis decembro; la [[frukto]]j estas globformaj kaj havas diametron de 1,2-1,8 cm <ref name="FOC" />. La floroj estas iusense diĥogamaj ( sinsekve [[Hermafrodito (Vivoscienco)|hermafroditaj]] ) ĉar la matureco de la [[antero]]j antaŭiras tiu de la [[stigmo]] kaj la [[poleno]] estas liberigita ene de kelkaj horoj post malfermiĝo de la floro <ref name="Tangmitcharoen and Owens">Tangmitcharoen, S. and J. N. Owens. 1996. [http://aob.oxfordjournals.org/content/79/3/227.full.pdf+html Floral biology, pollination, pistil receptivity, and pollen tube growth of teak (''Tectona grandis'' Linn f.).] ''Annals of Botany'', 79(3): 227-241. {{doi|10.1006/anbo.1996.0317}}</ref>. La floroj estas [[insekto]]polenitaj, sed okaze eblas [[vento]][[polenado]] <ref name="Bryndum & Hedegart">Bryndum, K. and T. Hedegart. 1969. Pollination of teak (''Tectona grandis'' Linn.f.). ''Silv. Genet.'' 18: 77-80.</ref> . [[Studado|Studaĵo]] de [[1996]] trovis ke en ĝia natura arealo en Tajujo, la ĉefaj polinantoj estis specioj el la [[abelo]]genro ''Ceratina'' <ref name="Tangmitcharoen and Owens" />.