Kripla arbo: Malsamoj inter versioj

[kontrolita revizio][kontrolita revizio]
Enhavo forigita Enhavo aldonita
Addbot (diskuto | kontribuoj)
e Roboto: Forigo de 4 interlingvaj ligiloj, kiuj nun disponeblas per Vikidatumoj (d:q1518409)
Neniu resumo de redakto
Linio 1:
[[Dosiero:Pinus albicaulis 7872.JPG|thumbeta|220px|Kriplarbaj ''Pinus albicaulis'' en Nacia Arbaro Ŭenatĉi, [[Vaŝingtonio]].]]
[[Dosiero:Dividivi on aruba.jpg|thumbeta|right|Flagarba ''Caesalpinia coriaria'', [[Arubo]]]]
'''''Kripla arbo'''''<ref> Simon, Karl-Hermann e.a. 1995, p.8 </ref> aŭ '''''[[kriplarbo]]''''' estas [[arbo]], ofte maljuna, kun kripla [[Habito (botaniko)|habito]] kaŭze de ekstreme malfavoraj kreskadcirkonstancoj. Precipe oni trovas ĝin en sub[[Arkto|arktaj]] kaj sub [[Alta montaro|altmontaraj]] [[Arbolimo|arbolimaj]] [[pejzaĝo]]j. Kontinua elmetado al fortaj, [[Frosto|frostaj]] [[vento]]j deformigas kaj kripligas [[vegetaĵaro]]n. Sub tiuj cirkonstancoj, arboj nur povas postvivi kie ili estas ŝirmataj de [[Roko|rokaj]] formacioj aŭ de [[Neĝo|neĝa]] kovraĵo. Ĉar la subaj partoj de tiuj arboj daŭrigas sian kreskadon, estiĝas densa [[Grundo|grunda]] okupado <ref> La subaltmontara ekosistemo, '' Nacia Parko Servo''</ref>.
 
Por traduki en 1903 la [[Germana lingvo|germanan]] [[termino]]n ''Krummholz'' en la verko de Andreas Franz Wilhelm Schimper : ''Plant-geography upon a Physiological Basis'' (1898)<ref>Oxford English Dictionary, entry for 'elfin'</ref>, William Rogers Fisher enkondukis la anglajn [[termino]]jn ''elfin-tree'' kaj ''elfin-wood'' kiuj laŭlitere signifas [[elfo]]-arbon kaj elfo-arbaron. Esperante oni povas traduki per '''kripla arbaro''' aŭ '''kriplarbaro'''.
 
==Ekzemploj==
Komunaj arboj montrante kriplarban disvolviĝon inkluzivas [[Balzama abio|balzaman abion]] ( ''Abies balsamea'' ), nigran [[piceo]]n ( ''Picea mariana'' ), [[Rok-montaraRokmontara abio|rok-montaranrokmontaran abion]] ( ''Abies lasiocarpa'' ), montan [[lariko]]n ( ''Larix lyallii'' ), Engelman-piceon ( ''Piceo engelmannii'' ), suplan [[pino]]n ( ''Pinus flexilis'' ), kaj tordopinon[[tordopino]]n ( ''Pinus contorta'' ). Ekzemploj de kriplarba formo de nigra piceo, troviĝas en la nord-kanadaj [[tajgo]]j <ref>C. Michael Hogan. 2008. [http://globaltwitcher.auderis.se/artspec_information.asp?thingid=44751 ''Black Spruce: Picea mariana'', GlobalTwitcher.com, ed. N. Stromberg]</ref>. Kriplarbaj formoj de nigra piceo kaj balzama abio abundas en la altmontara transira zono de White Mountains ( [Wajt Moŭntns] -Blanka Montaro ) de [[Nov-Hampŝiro]].
 
==Flaga arbo==
Varianto de kriplarbo estas '''flaga arbo''' aŭ '''flagarbo'''. La [[vento]] mortigas [[branĉo]]jn je la [[Lofo kaj leo|lofa]] flanko, donante al arbo karakterizan [[Flago|flagecan]] aspekton. Kie la suba parto de la arbo estas protektita de neĝa kovraĵo, nur la elmetita parto povas havi tiun aspekton. [[Pasato|Pasataj]] ventoj en [[Tropiko|tropikaj]] regionoj apud [[ekvatoro]] ankaŭ povas sammaniere deformi arbojn <ref> La subaltmontarasub-altmontara ekosistemo, ''Nacia Parko Servo''</ref>.
 
==Vidu ankaŭ==
*[[Longviva pino]]
Linio 14 ⟶ 17:
*[[Nordokcident-himalajaj altmontaraj arbustaroj kaj herbejoj]]
*[[Skandinavaj montaraj betularoj kaj herbejoj]]
 
==Referencoj==
{{commons|Krummholz}}
{{reflist}}
 
==Bibliografio==
{{Portalo Biologio}}
*{{de}} Böhlmann, Dietrich 2009 : Warum Bäume nicht in den Himmel wachsen – Eine Einführung in das Leben unserer Gehölze, ''Quelle & Meyer Verlag'', Wiebelsheim, ISBN 978-3-494-01420-3 {{de}}
*{{eo}} [[Karl-Hermann Simon|Simon]], Karl-Hermann (ed.) 1995 : [[Lexicon Silvestre]]. Prima Pars. Vortaro de forsta fako. Esperantlingva parto (I eo) kun difinoj. ''Förderverein Lexicon Silvestre e.V.'', Eberwalde, 84 pp. {{eo}}
 
==Eksteraj ligiloj==
*{{en}} [http://www.chem.ucla.edu/~alice/explorations/churchill/landscapes.htm Kriplarbara disvolviĝo en subarkta pejzaĝo de [[Hudsona Golfo]]] {{en}}
*{{en}} [http://web.archive.org/web/20070809001440/http://www.nps.gov/archive/romo/resources/plantsandanimals/ecosystem/subalpine.html La subaltmontara ekosistemo, Rok-montara Nacia Parko, ''Nacia Parko Servo''] {{en}}
 
[[Kategorio:Arboj]]