Notofago: Malsamoj inter versioj

[kontrolita revizio][kontrolita revizio]
Enhavo forigita Enhavo aldonita
Addbot (diskuto | kontribuoj)
e Roboto: Forigo de 34 interlingvaj ligiloj, kiuj nun disponeblas per Vikidatumoj (d:q218274)
Neniu resumo de redakto
Linio 10:
|specioj de subdivizio = specioj
|subdivizio2 = Vidu la artikolon
|vikispecio = Nothofagus
|komunejo = Nothofagus
}}
[[Dosiero:Nothofagus pumilio.jpg|thumbeta|''Nothofagus pumilio'']]
[[Dosiero:Nothofagus obliqua Shoot LeavesCupules.jpg|thumbeta|[[Ŝoso]]j, [[folio]]j, kaj [[kupulo]]j de ''Nothofagus obliqua'']]
[[Dosiero:Nothofagus nervosa.jpg|thumbeta|''Nothofagus alpina'']]
[[Dosiero:NothofagusTruncataFoliage.jpg|thumbeta|''Nothofagus fusca'' var. ''colensoi'', folioj.]]
[[Dosiero:Nothofagus cunninghamii Lake Dobson Tas.jpg|thumbeta|''Nothofagus cunninghamii'']]
[[Dosiero:Nothofagus antarctica D.jpg|thumbeta|''Nothofagus antarctica'', folioj]]
 
La '''Notofagonotofago''' aŭ '''ŝajnfago''' ( '''''[[Nothofagus]]''''' ), kelkfoje konata per la evitenda nomo '''suda fago''' estas [[Genro (biologio)|genro]] kun proksimume 35 da [[Specio (biologio)|speciojspecio]]j de [[arbo]]j kaj [[arbedo]]j originaj de la mezvarma ĝis tropika [[Suda duonglobo]], nome suda [[Sudameriko]] ( [[Ĉilio]], [[Argentino]] ) kaj [[Aŭstralio]] ( orienta & sudorienta Aŭstralio, [[Tasmanio]], [[Nov-ZelandoNovzelando]], [[Nov-GvineoNovgvineo]] kaj [[Nov-KaledonioNovkaledonio]] ). Freŝdate, [[fosilio]]j estis trovitaj en [[Antarkta ekozono|Antarkto]] <ref> Li, H.M. and Z.K. Zhou 2007, 1525-1535.</ref>.
 
'''Notofago''' aŭ '''ŝajnfago''' ( '''''[[Nothofagus]]''''' ), kelkfoje konata per la evitenda nomo '''suda fago''' estas [[genro]] kun proksimume 35 [[Specio (biologio)|specioj]] de [[arbo]]j kaj [[arbedo]]j originaj de la mezvarma ĝis tropika [[Suda duonglobo]], nome suda [[Sudameriko]] ( [[Ĉilio]], [[Argentino]] ) kaj [[Aŭstralio]] ( orienta & sudorienta Aŭstralio, [[Tasmanio]], [[Nov-Zelando]], [[Nov-Gvineo]] kaj [[Nov-Kaledonio]] ). Freŝdate, [[fosilio]]j estis trovitaj en [[Antarkta ekozono|Antarkto]] <ref> Li, H.M. and Z.K. Zhou 2007, 1525-1535.</ref>.
== Priskribo ==
[[Dosiero:Flor fem Rauli.jpg|thumbeta|150px|left|''N. alpina'' : femalaj floroj.]]
[[Dosiero:Rauli Flor masc.jpg|thumbeta|150px|left|''N. alpina'' : masklaj floroj.]]
 
La [[folio]]j estas segildentaj aŭ glatrandaj, ĉiamverdaj aŭ [[falfolia]]j. La [[frukto]] estas malgranda, platigita aŭ [[Triangulo|triangula]] [[nukso]], enŝlosita en [[kupulo]]j kiuj entenas 2-7 nuksojn.
 
Notofagaj specioj estas uzataj kiel [[nutraĵo]]plantoj de la [[larvo]]j de [[noktpapilio]]j el la [[genro]] ''Aenetus'' inkluzive ''A. eximia'' kaj ''A. virescens'' ( [[Familio (biologio)|familio]] ''Hepialidae'' ).
 
Multaj individuoj estas ekstreme maljunaj, kaj iam oni kredis ke iuj [[populacio]]j ne kapablis reproduktadon en nuntempaj cirkonstancoj sur la lokoj kie ili kreskadas, krom per radikaj ŝosoj ( [[neseksa reproduktado]] ), estante [[Relikvo|relikva]] [[arbaro]] el pli malvarma estinteco. Ekde tiam estas pruvita ke [[seksa reproduktado]] povas okazi [http://cgi.cse.unsw.edu.au/~lambert/cgi-bin/clim/2005/07/], sed disvastiĝo en malvarmetaj, izolitaj alt-altitudaj [[medio]]j je mezvarmaj kaj tropikaj [[latitudo]]j konformas al [[teorio]] ke la specio pli abundis dum pli malvarmeta pasinteco <ref> Dawson, J. W. 1966 </ref>.
 
Multaj individuoj estas ekstreme maljunaj, kaj iam oni kredis ke iuj [[populacio]]j ne kapablis reproduktadon en nuntempaj cirkonstancoj sur la lokoj kie ili kreskadas, krom per radikaj ŝosoj ( [[neseksa reproduktado]] ), estante [[Relikvo|relikva]] [[arbaro]] el pli malvarma estinteco. Ekde tiam estas pruvita ke [[seksa reproduktado]] povas okazi [http://cgi.cse.unsw.edu.au/~lambert/cgi-bin/clim/2005/07/], sed disvastiĝo en malvarmetaj, izolitaj alt-altitudaj [[medio]]j je mezvarmaj kaj tropikaj [[latitudo]]j konformas al [[teorio]] ke la specio pli abundis dum pli malvarmeta pasinteco <ref> Dawson, J. W. 1966 </ref>.
== Taksonomio ==
PasinteEn la pasinteco la genro estis komprenitakonsiderata troviĝi en la [[Familio (biologio)|familio]] de la [[fagacoj]], sed [[Scienca esploro|sciencaj esploradoj]] estas pruvintaj ke ĝi estas [[Genetiko|genetike]] diferenca, kaj nuntempe ĝi estas inkluzivitainkludata en sia propra familio, la ''Nothofagaceae'' aŭ notofagacoj.
 
La genro estas klasifikita laŭ la sekvantaj sekcioj <ref> [http://nothofagus.free.fr/sommaire.htm ''Nothofagus'' (france)]</ref> :
<br />
;Sekcio ''Brassospora'' ( tipo ''Nothofagus brassii'' )
* ''Nothofagus aequilateralis'' ( Nov-Kaledonio Novkaledonio)
* ''Nothofagus balansae'' ( Nov-Kaledonio Novkaledonio)
* ''Nothofagus baumanniae'' ( Nov-Kaledonio Novkaledonio)
* ''Nothofagus brassii'' ( Nov-Gvineo Novgvineo)
* ''Nothofagus carrii'' ( Nov-Gvineo Novgvineo)
* ''Nothofagus codonandra'' ( Nov-Kaledonio Novkaledonio)
* ''Nothofagus crenata'' ( Nov-Gvineo Novgvineo)
* ''Nothofagus discoidea'' ( Nov-Kaledonio Novkaledonio)
* ''Nothofagus flaviramea'' ( Nov-Gvineo Novgvineo)
* ''Nothofagus grandis'' ( Nov-Gvineo )Novgineo
* ''Nothofagus nuda'' ( Nov-Gvineo Novgvineo)
* ''Nothofagus perryi'' ( Nov-Gvineo Novgvineo)
* ''Nothofagus pseudoresinosa'' ( Nov-Gvineo Novgvineo)
* ''Nothofagus pullei'' ( Nov-Gvineo Novgvineo)
* ''Nothofagus resinosa'' ( Nov-Gvineo Novgvineo)
* ''Nothofagus rubra'' ( Nov-Gvineo Novgvineo)
* ''Nothofagus starkenborghii'' ( Nov-Gvineo Novgvineo)
* ''Nothofagus stylosa'' ( Nov-Gvineo Novgvineo)
* ''Nothofagus womersleyi'' ( Nov-Gvineo Novgvineo)
 
;Sekcio ''Fuscospora'' ( tipo ''Nothofagus fusca'' )
* ''Nothofagus alessandri'' ( Centra Ĉilio )
* ''Nothofagus fusca'' ( Nov-Zelando Novzelando)
* ''Nothofagus gunnii'' ( Aŭstralio : Tasmanio )
* ''Nothofagus solandri'' ( Nov-Zelando Novzelando)
* ''Nothofagus truncata'' ( Nov-Zelando Novzelando)
 
;Sekcio ''Lophozonia'' ( tipo ''Nothofagus menziesii'' )
* ''Nothofagus alpina'' (=''N. procera'') ( Centra Ĉilio/Argentino )
* ''Nothofagus cunninghamii'' ( Aŭstralio : [[Viktorio (Aŭstralio)|Viktorio]], Tasmanio )
* ''Nothofagus glauca'' ( Centra Ĉilio )
* ''Nothofagus macrocarpa'' ( Centra Ĉilio )
* ''Nothofagus menziesii'' ( Nov-Zelando Novzelando)
* ''Nothofagus moorei'' ( Aŭstralio : [[Novsudkimrio]], [[Kvinslando]] )
* ''Nothofagus obliqua'' ( Ĉilio/Argentino )
 
;Sekcio ''Nothofagus'' ( tipo ''Nothofagus antarctica'' )
* ''Nothofagus antarctica'' ( Sudaj Argentino kaj Ĉilio )
* ''Nothofagus betuloides'' ( Sudaj Argentino kaj Ĉilio )
* ''Nothofagus dombeyi'' ( Centra Ĉilio kaj [[Andoj|Anda]] [[Patagonio]] - Argentino )
* ''Nothofagus nitida'' ( Suda Ĉilio kaj verŝajne Argentino )
* ''Nothofagus pumilio'' ( Argentino/Ĉilio )
 
== Disvastiĝo ==
[[Dosiero:Nothofagus_demis.JPG|thumbeta|300px|left|[[Arealo]]]]
La modelo de distribuo ĉirkaŭ la Pacifika Rando ( angle : Pacific Rim ) sugestas ke la disvastiĝo de la genro datiĝas de la [[epoko]] kiam [[Antarkto]], Aŭstralio kaj Sudameriko estis ligitaj kiel kolektiva teroamaso nomata [[Gondvano]] <ref>[http://www.nativeforest.org/campaigns/gondwana/index.htm Native Forest Network (2003) ''Gondwana Forest Sanctuary'']</ref>.
 
En Sudameriko la norda genrolimito situas apud Nacia Parko ''La Campana'' kaj la Montoj de Vizcachas en la centra parto de Ĉilio.<ref>Hogan, C. Michael 2008
Linio 91 ⟶ 93:
* [[Charles Fleming]]
* [[Magelanaj subpolusaj arbaroj]]
* [[Mediteraneaj arbaroj, maldens-arbarojduonarbaroj kaj arbustaroj]]
* [[Valdiviaj moderaj pluvarbaroj]]
 
== Referencoj ==
<!--{{commons|Nothofagus}}
{{wikispecies|Nothofagus}}-->
{{referencoj}}
 
== Bibliografio ==
*{{en}} [http://www.nzetc.org/tm/scholarly/tei-Bio14Tuat01-t1-body-d1.ht Dawson, J.W. 1966 : Observations on ''Nothofagus'' in New Caledonia, ''Tuatara'', Volume 14, Issue 1, April 1966] {{en}}
*{{en}} Hogan, C. Michael 2008 : [http://globaltwitcher.auderis.se/artspec_information.asp?thingid=82831 ''Chilean Wine Palm: Jubaea chilensis'', GlobalTwitcher.com, ''ed. Nicklas Stromberg''] {{en}}
*{{en}} Li, H.M. and Z.K. Zhou 2007 : Fossil nothofagaceous leaves from the Eocene of western Antarctica and their bearing on the origin, dispersal and systematics of ''Nothofagus''. ''Science in China''. 50(10): 1525-1535. {{en}}
 
[[Kategorio:Fagaloj]]
[[Kategorio:PlantojNeotropisa el la Neotropika ekozonoflaŭro]]
[[Kategorio:Plantoj el la Aŭstralazia ekozono]]