Urogalo: Malsamoj inter versioj

[kontrolita revizio][kontrolita revizio]
Enhavo forigita Enhavo aldonita
Addbot (diskuto | kontribuoj)
e Roboto: Forigo de 57 interlingvaj ligiloj, kiuj nun disponeblas per Vikidatumoj (d:q129059)
Neniu resumo de redakto
Linio 15:
|dunomo = ''Tetrao urogallus''
|dunomo aŭtoritato = [[Carolus Linnaeus|Linnaeus]], [[1758]]
|vikispecio = Tetrao urogallus
|komunejo = Tetrao urogallus
}}
La '''Urogalo''', laŭnome la '''taŭra koko''', ''Tetrao urogallus'', estas la plej granda kaj malhela [[birdo]] inter [[Kokoformaj]]. Ĝi estas ĉirkaŭ 100 cm longa kaj 6.7 kg peza. La plej granda iam ajn konstatita en kaptiveco havis pezon de 7.2 kg. Ĝi troviĝas en Eŭropo kaj Azio, kaj estas fama pro sia ceremonia memmontrado por pariĝado.
Linio 30:
Temas pri specio de [[loĝantaj birdoj]], kiu reproduktiĝas en nordaj partoj de [[Eŭropo]] kaj okcidenta kaj centra [[Azio]] en maturaj [[arbaro]]j de [[konifero]]j kun diversa specikompono kaj relative malferma [[kanopeo]]strukturo.
 
Ĝi estas ofta birdo en [[Skandinavio]], ĉirkaŭ [[Balta maro]] kaj [[Rusio]]. La subspecioj estas malsimilaj laŭ koloro kaj grando. En multaj eŭropaj landoj la specio ĉu malaperis ĉu estas tre endanĝerigitaendanĝerigata. En Irlando malaperis. En Skotio malaperis kaj oni enkondukis la skandinavan subspecion. En [[Hispanio]] la okcidenta subspecio estas tre endanĝerigita kaj izolita de la orienta; tiu danĝero rilatas al [[tutmonda plivarmiĝo]], ĉar temas pri antaŭglacia specio kaj ties antaŭglaciaj vivmedioj malaperas pro varmiĝo.
 
== Subspecioj ==
Linio 126:
La populacio de [[Skotio]] iĝis [[formortinta]], sed oni enmetis populacion el [[Norvegio]]; en [[Germanio]] ĝi estas en la "Ruĝa listo" kiel specio minacata je formorto, kaj ne plu troviĝas en la plej malaltaj montaraj areoj de [[Bavario]]; en la [[Bavaria Arbaro]], la [[Nigra Arbaro]] kaj la montoj [[Harco]] la nombroj de survivantaj urogaloj malpliiĝas spite amasajn klopodojn bredi ilin kaptivece kaj liberigi ilin en naturon; kaj en [[Svisio]], en la [[Svisaj Alpoj]] kaj en la [[Ĵuraso (montaro)|Ĵuraso]]. Tiu specio estas formortinta el [[Belgio]].
 
La plej danĝeraj minacoj kontraŭ latiu [[Palearktiso|palearktisa]] specio estas [[habitato (ekologio)|habitatodegradado]], ĉefe pro konverto de diversaj indiĝenaj [[arbaro]]j en ofte [[plantejo]]j de ununura lignospecio, kaj pro kolizio de la birdoj kontraŭ agrikulturaj bariloj uzataj por enfermi [[cervo]]jn for de plantejojn. Ankaŭ pliiĝantaj nombroj de malgrandaj predantoj (kiaj [[Ruĝa vulpo]]) pro perdo de grandaj predantoj (kiaj [[lupo]]j, [[urso]]j) povas kaŭzi problemojn en kelkaj areoj. En kelkaj areoj, malpliiĝo estas kaŭzitaj de troa ĉasado, kvankam ĉasleĝoj en multaj areoj haltis tion. Ĝi ne estis ĉasata en [[Skotio]] aŭ Germanio dum ĉirkaŭ 30 jaroj.
 
== Statuso kaj konservado ==
Linio 148:
 
=== En Britio ===
En [[Skotio]] la populacio ege malpliiĝis el la 1960-aj jaroj pro porcervaj bariloj, predado kaj manko de taŭga habitatovivejo ([[Kaledoniakaledoniaj Arbarokoniferaroj]]). La populacio falis el supro de 10,000 paroj en la 1960-aj jaroj al malpli da 1000 birdoj en 1999. Oni supozis eĉ, ke la birdo iĝos formortinta en [[Britio]] ĉirkaŭ 2015. Tamen post forta laboro fare de la [[RSPB]] kaj aliaj organizoj ili povas nun sperti ioman rekuperon.
 
== Referencoj ==
Linio 158:
* [http://www.aigas.co.uk/Capercaillie-ecology-g.asp Retejo de la Aigas Field Centre Capercaillie Ecology kaj ties reprodukta programo]
* [http://www.janneheimonen.net/Gallery/Birds/Western-Capercaillie-Tetrao-urogallus/ Urogalo] bildoj de la fotaro de la natura fotisto Janne Heimonen
<!--<br clear=all />
 
<br clear=all />
{{projektoj|commonscat=Tetrao urogallus}}
{{Commons|Tetrao urogallus}}-->
<br>
 
{{birdoj}}
{{Portalo Birdoj}}
Linio 168 ⟶ 167:
[[Kategorio:Kokoformaj]]
[[Kategorio:Tetraonedoj]]
[[Kategorio:Palearktisa faŭno]]
[[Kategorio:Birdoj de Azio]]
[[Kategorio:Birdoj de Eŭropo]]