|
'''PsiĥoanalizoPsikoanalizo''' (ankaŭ '''psikoanalizo'''; el la [[greka]]j vortoj ''ψυχη'' [[psiko]] aŭ [[animo]], kaj ''ανάλυσις'' [[analizo]], do "esploro kaj mal-enigm-igo de la animo") estas [[skolo]] de [[psikologio]] kaj [[psikoterapio]], fondita ĉirkaŭ la jaro [[1890]] de la [[vieno|viena]] [[neŭrologio|neŭrologo]] [[Sigmund Freud]]. El la origina teoriaro de psiĥoanalizopsikoanalizo evoluis la diversaj skoloj de [[profunda psiĥologiopsikologio]].
La teoria konceptaro origine celas malkovri kaj prilabori psikajn konfliktojn kaj malordojn, kiujn repuŝo igis nekonsciaj dum la personeca disvolviĝo. Sigmund Freud, post studo de [[histerio|histeriaj pacientoj]], unuafoje vortumis kaj difinis la modelon de [[Nekonscio]]. Dum la plua evoluo de la teoria laboro, li aldone evoluis la koncepton de [[Mio]] (Egoo), [[Supermio]] (Superegoo) kaj [[Ĝio]] (Iduso). La "Mio" naskiĝas el rilato kaj malsamiĝo inter homo kaj mond, kaj la "Supermio" temas pri la kulturaj aspektoj, moralo, kaj ĝi nepermesas ke homo realigu ĉiujn dezirojn. Kontraŭe la "Ĝio" estas la instinktoj kaj [[spontanea]]j deziroj, kiujn la homoj kunvivantaj en socia organismo ne ĉiam senbremse transformas al ago, ĉar tio pliakrigus la interhomajn konfliktojn.
Aparte de la teoria konceptaro, la psiĥoanalizopsikoanalizo iĝis kompleksa modelo por la priskribo kaj klarigo de la homa psiko, kaj sur ĝi baziĝas ampleksa psiĥoterapiapsikoterapia skolo por la terapia trakto de en- kaj interpersonaj konfliktoj, kiu ankaŭ esploraj kulturajn fenomenojn. En ĉiuj dimensioj la psiĥoanalizopsikoanalizo ĝis la nuntempo pluevoluiĝas de praktikaj terapiistoj kaj teoriaj esploristoj, kaj sekve la moderna psiĥoanalizopsikoanalizo ĥarakteriĝaskarakteriziĝas per teoria, metoda kaj terapia pluralismo.
Sigmund Freud dum la komencaj jaroj de la terapia skolo kunlaboris kun [[Carl Gustav Jung]], sed ĉirkaŭ la jaro [[1911]] ilia kunlaboro ĉesis, kaj la skolo de Jung restis renomita "[[analiza psiĥologiopsikologio]]". El aliaj psiĥoterapiistojpsikoterapiistoj laborantaj sur la bazo de la teorio pri psiĥoanalizopsikoanalizo respektive pri [[profunda psiĥologiopsikologio]] elstarigindas inter alie [[Alfred Adler]], [[Otto Reich]] kaj [[Erich Fromm]], [[Melanie Klein]], [[Heinz Kohut]] kaj [[Jacques Lacan]].
== PsiĥoanalizoPsikoanalizo kiel terapio ==
En malvasta senco la psiĥoanalizopsikoanalizo estas psiĥoterapiapsikoterapia metodaro. Kontraste al prakike trejnaj metodaroj (kiel la [[konduta terapio]]) la psiĥoanalizopsikoanalizo konsideriĝas "malkovra terapio", kiu celas videbligi al la paciento profundiĝintan komprenon pri la originaj (plej ofe nekonsciaj) kaŭzoj de sia sufero. Tamen la baza celo de la psiĥoanalizapsikoanaliza terapio ne estas kompleta racia kompreno de la propra psiko, sed la ĉefa celo estas ampleksa restrukturigo de la personeco kaj aparte la emociaro en tiuj areoj, kiuj kontribuas al ĝisnuna vivteno de suferigaj simptomoj kaj personaj ecoj.
La klasika psiĥoanalizopsikoanalizo okazas tra pluraj jaroj tri- ĝis kvinfoje po semajno. La analizato kuŝas sur [[sofo]] kaj laŭeble sen propra "cenzuro" eldiras ĉion, pri kio li/ŝi momente pensas kaj kio emocie movas lin/ŝin. La analizanto, kiu sidas malantaŭ la analizato, por ke tiu ne iritiĝu pro (ĝusta aŭ erara) interpreto de la mieno de la analizanto, aŭkultas kun sinteno de atento, sed sen propraj fortaj emocioj. Post la aŭskulto li komunikas al la analizato la dum la psikoanaliza procezo ekestintan interpreton („Deutung“), en la momento kiun li opinias favora por tio. Aparte la analizanto klopodas senti la tipajn emociajn stereotipojn aŭ motivojn de la analizato, kiuj speguliĝas en la interago inter analizato kaj analizanto. La psikoanaliza teorio havas la hipotezon, ke la analizato transferas emociojn, kiujn li havas al gravaj personoj de la ĝisnuna vivo (plejofte la gepatroj) al la analizanto (psikodinamika "transfero"), kaj la analizanto foje mem eksentas emociojn, kiuj ankaŭ devenas el la origina emociaro de la analizato (psikodinamika "kontraŭtransfero"). Ankaŭ la analizo de [[sonĝo]]j havas rolon en la psikoanaliza terapio.
Krom la "granda" psikoanaliza terapio nuntempe pli mallongaj terapiaj formoj de la [[profunda psikologio]] estas tre disvastiĝintaj. En tiaj terapioj analizanto kaj analizato ambaŭ sidas kaj rigardas unu la alian, kaj kunvenas unu- ĝis dufoje semajne. Menciindaj ankoraŭ estas la psikoanalizaj [[fokuso|fokusaj]] terapioj, en kiuj klopodiĝas trakti centran, pli aŭ malpli klare difinitan fokusan problemon ene de sume 20 ĝis 30 terapiaj kunvenoj.
|
