Biodiverseco-riĉaĵejo: Malsamoj inter versioj

'''Biodiverseco-riĉajejo''' aŭ '''biodiverseco-varmpunkto''' estas [[Biogeografio|biogeografia]] regiono kun signifika [[rezervujo]] de [[biodiverseco]] kiu estas perhome endanĝerigitaendanĝerigata.

La concepto de biodiverseco-varmpunktoriĉajejo estis lanĉita de la [[Naturprotekto|naturprotektisto]] Norman Myers en du artikoloj en ''The Environmentalist'' <ref> Myers, N. 1988 : ''The Environmentalist'', 8, 187-208. </ref> <ref>Myers, N. 1990 : ''The Environmentalist'', 10, 243-256. </ref>, reviziita post ĝisfunda [[analizo]] farfare de Myers kaj aliuloj en “Varmpunktoj"Riĉaĵejo : Biologie plej Riĉaj kaj plej Minacaj Tersupraĵaj Ekoregionoj”Ekoregionoj" <ref> {{en}} Russell A. Mittermeier, Norman Myers and Cristina Goettsch Mittermeier 2000 : Hotspots : Earth's Biologically Richest and Most Endangered Terrestrial Ecoregions, ''Conservation International'', ISBN 978-968-6397-58-1 {{en}}</ref>.

Por konformiĝi kiel biodiverseco-varmpunktoriĉaĵejo laŭ la Myers-eldono de la jaro 2000 de la varmpunktariĉaĵeja mapo, regiono devas respondi al du striktaj kriterioj : ĝi devas ampleksi almenaŭ 0.5% aŭ 1 500 speciojn de [[vaskulaj plantoj]] kiel [[Endemio|endemiismoj]], kaj ĝi devas esti perdinta almenaŭ 70% de sia primara [[vegetaĵaro]]<ref>Myers, N. et al. 2000 : ''Nature'', 403, 853–858. {{en}}</ref>. Tra la mondo, almenaŭ por 25 areoj validas tiu ĉi [[difino]], kun naŭ aliaj eblaj kandidatoj. Tiuj ejoj subtenas kvazaŭ 60% de la specioj de [[plantoj]], [[birdoj]], [[reptilioj]] kaj [[amfibioj]] en la mondo, kun alta proporcio de endemiaj specioj.

== Biodiverseco-varmpunktajriĉaĵejaj iniciatoj ==

Nur eta pocentoprocento de la totala tersupraĵa areo ene de biodiverseco-varmpunktojriĉaĵejoj nuntempe estas protektita. Diversmaniere kaj multmaniere pluraj internaciaj organizaĵoj estas agantaj por konservi biodiverseco-varmpunktojnriĉaĵejojn.

* Kriz-Ekosistema Partnerec-Fundo ( angle : ''Critical Ecosystem Partnership Fund'', CEPF ) estas tutmonda [[programo]] kiu provizas per [[fonduso]]j kaj teknika asistado por [[Ne-registara organizaĵo|ne-registaraj organizaĵoj]] kaj aliaj privat-sektoraj partneroj por protekti biodiverseco-varmpunktojnriĉaĵejojn. CEPF estas subteninta pli ol 1 000 civilajn societajn grupojn kiuj loke agas por konservi biodiverseco-varmpunktojnriĉaĵejojn en [[Afriko]], [[Azio]], kaj [[Latin-Ameriko]]. CEPF estas komuna iniciato de Monda Medio Faciligo ( angle : ''Global Environment Facility'' ), Fonduso John D. kaj Catherine T. MacArthur, [[Francujo|Franca]] Agentejo pri Disvolviĝo ( france : ''Agence Française de Développement'' ), [[Japanujo|Japana]] Financa Ministerio, Naturprotekto Internacie kaj [[Monda Banko]]<ref>{{en}} The Critical Ecosystem Partnership Fund[http://www.cepf.net/xp/cepf/about_cepf/index.xml Official website] {{en}} </ref>.

* [[Naturprotekto Internacie]] ( angle : ''Conservation International'', CI ) aplikas renovigojn en [[scienco]], [[ekonomio]], [[politiko]] kaj komunuma partoprenado por protekti la plej biodivercecbiodiversec-riĉajn regionojn de la mondo, inkluzive : biodivercec-varmpunktojnriĉaĵejojn, alt-biodivercecajn sovaĵejojn kaj gravajn marajn regionojn. Naturprotekto Internacie aktivas en pli ol 40 [[lando]]j el kvar [[kontinento]]j, kun centra oficejo apud [[Vaŝingtono]] <ref>{{en}} About Conservation International, elŝutita 10/1/2007[http://web.conservation.org/xp/CIWEB/about/ CI's Mission]</ref>.

* [[Monda Natur-Fonduso]] ( angle : ''World Wildlife Fund'', WWF ) estas disvolvinta [[tipologio]]n nomata [[Tutmondajtutmondaj 200]]-ekoregionojregionoj, kiu emas elekti prioritatajn [[ekoregiono]]jn por naturprotekto ene de 14 tersupraĵaj, 3 dolĉakvaj, kaj 4 maraj [[biomo]]j. Tiuj estas elektitaj kaŭze de ilia specioriĉeco, endemiismo, [[Klado|klada]] unikeco, nekutimaj ekologiaj aŭ [[Evolucio|evoluciaj]] [[fenomeno]]j, kaj monda malofteco. Ĉiuj biodiversec-varmpunkojriĉaĵejo entenas almenaŭ unu Tutmondajtutmondaj 200-ekoregionon.

* Planta Vivo Internacie ( angle : ''Plantlife International'' ) kunordigas plurajn projektojn tra la mondo celate identigon de Gravaj [[Planto|Plantaj]] Areoj ( angle : ''Important Plant Areas'' ).

* Ligo por Neniu Formorto ( angle : ''Alliance for Zero Extinction'' ) estas iniciato de multaj sciencaj organizaĵoj kaj naturprotektistaj grupoj kiuj kunlaboras por enfokusigi la plej endanĝerigitajnendanĝerigatajn endemiajn speciojn en la mondo. Ili identigis 595 ejojn, inkluzive multe da Endemibirdaj Areoj.

* [[Nacia Geografia Societo]] ( angle : ''National Geographic Society'' ) estas preparinta [http://www.biodiversityhotspots.org/xp/hotspots/Documents/cihotspotmap.pdf ''' Mondan Mapon'''] de biodiverseco-varmpunktoj kaj [http://www.biodiversityhotspots.org/xp/hotspots/Documents/hotspots_revisited_2004.zip biodiverseco-varmpunktajn donitaĵojn] inkluzive detalojn de la individue endanĝerigita faŭno en ĉiu varmpunkto, kiu estas disponebla danke al Naturprotekto Internacie<ref> {{en}} Conservation International (2007) BIODIVERSITY HOTSPOTS [http://www.biodiversityhotspots.org/xp/Hotspots/resources/pages/maps.aspx Resources {{en}}]</ref>.

== Biodiverseco-varmpunktojriĉaĵejoj laŭ regiono ==

[[Dosiero:Biodiversity Hotspots.svg|thumb|500px|Situo de la biodiverseco-varmpunktojriĉaĵejoj.]]

# [[Tumbesiaj, ĉokoaj kaj magdalen-valaj tropikaj arbaroj]] ( [[Ekvadoro]], [[Kolombio]], [[Panamo]], [[Peruo]] )

# [[Valdiviaj moderaj pluvarbaroj]] ( [[Ĉilio]] )

== Kritikoj pri la biodiverseco-varmpunktojriĉaĵejoj ==

La alta profilo de biodiverseo-varmpunktariĉaĵeja aliro rezultigis konsiderindan kritikon.

* Ne adekvate reprezentas aliajn formojn de specia riĉeco ( ekzemple totala specia riĉeco aŭ minacata specia riĉeco ).

* Ne adekvate reprezentas [[klado]]jn, aliajn ol vaskulajn plantojn ( ekzemple [[vertebruloj]], aŭ [[fungoj]] ).

* Ne permesas ŝanĝojn de teruzadaj modeloj. Varmpunktoj reprezentas regionojn kiuj trapasis konsiderindan [[habitatodetruo]]n, sed tio ne signifas ke ili nuntempe ankoraŭ trapasas tian perdon. Kontraŭe regionoj kiuj estas relative sendifektaj ( ekzemple [[Amazonio]] ) estas perdintaj relative malmulte da tero, sed nuntempe perdis ĝin gigantskale.

Freŝdata serio de publikaĵoj almontris ke biodiverco-varmpunktojriĉaĵejoj ( kaj multaj aliaj prioritataj regionoj sistemoj ) ne atentas pri la [[koncepto]] de kosto <ref>{{en}} Possingham, H. and K. Wilson 2005 : Turning up the heat on hotspots, ''Nature'', 436, 919-920. {{en}}</ref>. La celo de biodiverso-varmpunktojriĉaĵejoj ne simple estas identigi la regionojn kiuj biodiversece altvaloras, sed decidi pri naturprotektaj kostoj. La identigitaj regionoj inkluzivas [[Industrilandoj|industrilandajn]] regionojn ( ekzemple la Kalifornia Flaŭra Provinco ), flanke de regionoj en la [[evolulando]]j ( ekzemple [[Madagaskaro]]). La kosto de tereno emas varii inter tiuj regionoj en la ordo de grando de multoblo, sed la biodiverseco-varmpunktoj ne konsideras la gravecon de tiu diferenco.

*{{en}} [http://www.biodiversitya-z.org/areas/9 Biodiverseco-varmpunktojriĉaĵejoj]