Bohemio: Malsamoj inter versioj

[kontrolita revizio][kontrolita revizio]
Enhavo forigita Enhavo aldonita
eNeniu resumo de redakto
e polurado, anstataŭigis: thumb| → eta| (2), |right → |dekstra
Linio 135:
| commons = Bohemia
}}
[[Dosiero:Erbenova mapa Čech (1883).jpg|225px|thumbeta|rightdekstra|Bohemio en habsburga monarĥio]]
'''Bohemio''' aŭ '''Bohemujo''' ([[latina lingvo|latine]] ''Boiohaemum'' aŭ ''Bohemia'', [[germana lingvo|germane]] ''Böhmen'', [[ĉeĥa lingvo|ĉeĥe]]: ''Čechy'') estas unu el tri historiaj landoj en hodiaŭa [[Ĉeĥio]]. Nordokcidente ĝi najbaras kun iama [[Luzacio|Supra Luzacio]], kiu pli malfrue fariĝis parto de [[Saksio]] kaj de kiu ĝi estas ĝis nun; norde ĝi najbaras kun [[Silezio]] (respektive kun la parto, kiu hodiaŭ apartenas al [[Pollando]], ĝis la jaro [[1945]] al [[Prusio]], do al [[Germanio]] kaj ĝis regado de [[Maria Teresia]] al [[Aŭstrio]], respektive al [[Ĉeĥio]]), oriente kun [[Moravio]], sude kun [[Aŭstrio]] kaj sudokcidente kun [[Bavario]].
 
Linio 144:
== Historio ==
 
''Vidu ankaŭ artikolon'' ''[[Historio de Ĉeĥio|]]''Historio de Ĉeĥio'']].
 
Ekde la [[-3-a jarcento|3-a jarcento a.K.]] en Bohemio vivis [[keltoj]] (tribo de bojoj), ekde la [[1-a jarcento]] [[ĝermanoj]] (tribo de [[markomanoj]]). [[Slavoj]] sporade estis venantaj de nordoriento ekde la [[5-a jarcento]]. Laŭ tradicia historiografio en la teritorio de Bohemio ekloĝis triboj de [[ĉeĥoj]] (maldekstra bordo de rivero [[Vultavo]] en meza Bohemio), doŭdleboj (suda Bohemio), ĥebanoj (ĉirkaŭaĵo de urbo [[Cheb]] {{prononco|Ĥeb}}), luĉanoj (ĉirkaŭaĵo de [[Žatec]]), norde de Bohemio deĉanoj ([[Děčín]]), milĉanoj, litomericanoj, pŝovanoj kaj lemuzoj, nordoriente kroatoj, oriente zliĉanoj – pruvoj konvinke atestas, ke tiel malgrandaj triboj estus absoluta historia escepto; en la teritorio de Bohemio do loĝis sole unu tribo.
Linio 161:
 
Dum [[gotiko]] estiĝis en Ĉeĥa reĝlando 12 regionoj. Frunte staris regionestroj (''iudices provinciales'') kaj 2 regionaj hetmanoj. En la dua duono de la [[15-a jarcento]] ekzistis tiuj ĉi regionoj:
# [[Prago|praga]] – [[Kouřim|kouřimakouřim]]a
# [[Slaný|slana]], ĝi ne havis regionestron
# [[Žatec|žatecažatec]]a
# [[Bechyně|beĥina]]
# praĥena ([[Písek|piseka]])
Linio 197:
Plimulton de la teritorio kreas montetarregionoj, en norda duono poste fekunda [[ebenaĵo]] ĉirkaŭ [[Elbo]], super kiu elstaras por Bohemio signifa, kvankam neniel aparte alta monto nomata [[Říp]] (456 m). La naturlimojn poste el ĉiuj flankoj signas montarkrono: (ekde sudoriento laŭdirekte de horloĝmontriletoj) [[Novohradské hory]], [[Šumava]], [[Bohemia Arbaro]], [[Krušné hory]], [[Luzacia Montaro]], [[Jizerské hory]], [[Krkonoše]] kun la plej alta monto [[Sněžka]] (1062 m), [[Orlické hory]] kaj oriente ampleksa regiono de [[Bohemiamoravia montetaro]]. Geomorfologie la tuta teritorio apartenas al [[Ĉeĥa masivo]] en sistemo de [[Hercinaj montaroj]].
 
La tuta teritorio de Bohemio apartenas al riverregiono de [[Elbo]] kaj marregiono de [[Norda maro]]. La plej longa bohemia rivero tamen ne estas [[Elbo]], sed [[Vultavo]] (430  km; Elbo havas en la bohemia teritorio 364  km, el tio de la fonto al kunfluejo kun Vultavo 255  km). Al pluaj signifaj riveroj apartenas [[Berounka]], [[Otava]], [[Malše]], [[Lužnice]], [[Sázava]], [[Úpa]], [[Orlice]], [[Jizera]] kaj [[Ohře]].
 
La plej granda lago estas Nigra lago en [[Šumava]].
Linio 206:
 
== La plej grandaj urboj ==
[[Dosiero:Burgoj kaj kasteloj.jpg|220px|thumbeta|Kovrilpaĝo de Albumo de sudbohemiaj memorindaĵoj, 1980]]
* [[Prago]] (Praha, Prag, 1 178 576)
* [[Plzeň]] (Pilsen, 166 274)