Kiel registrite je 15:06, 10 jun. 2014 redakti Forstbirdo (diskuto \| kontribuoj) Patrolantoj 43 220 redaktoj Neniu resumo de redakto ← Iru al antaŭa ŝanĝo		Kiel registrite je 22:37, 3 jul. 2014 redakti malfari Marek Mazurkiewicz (diskuto \| kontribuoj) Patrolantoj 7 752 redaktoj ligiloj Iru al sekvanta ŝanĝo →
Linio 1: [[Dosiero:Australasienlogo.png\|eta~~\|250px~~\|La aŭstralazia ekozono (verde)]] La '''aŭstralazia ekozono''' estas unu el la ok [[ekozono]]j aŭ [[biogeografio\|biogeografiaj]] regnoj de la [[Tero\|ter]]supraĵo. Ĝi [[Geografio\|geografie]] kongruas kun [[Aŭstralazio]]. Tamen, ambaŭ [[nocio]]j ne estas [[sinonimo]]j el ĉiuj vidpunktoj. La ekozono ampleksas [[Aŭstralio]]n, la [[insulo]]n de [[Novgvineo]] (inkluzive de [[Papuo-Novgvineo]] kaj la [[Indonezio\|indonezia]] provinco de [[Papuo]]), kaj la [[Oriento\|orienta]] parto de la indonezia [[arkipelago]] , enhavante la insulon de [[Sulaveso]], [[Molukoj]]n (la indoneziaj provincoj Nord-Molukoj kaj Sud-Molukoj) kaj la insulojn de [[Lomboko]], Sumbawa, [[Sumbo]], [[Floreso (Indonezio)\|Floreso]] kaj [[Timoro]], ofte konatajn kiel [[Malgrandaj Sundaj Insuloj]]. La aŭstralazia ekozono ankaŭ enfermas plurajn [[~~Pacifiko~~Pacifika Oceano\|pacifikajn]] insularojn, inkluzive de [[Bismarkoj]], [[Vanuatuo]], [[Salomonoj]], kaj [[Novkaledonio]]. [[Novzelando]] kaj siaj apudaj insuloj konstituas apartan [[ekoprovinco]]n (aŭ biolandon) de la aŭstralazia [[ekozono]]. La resto de Indonezio troviĝas en la [[Orientaliso\|orientalisa]] [[ekozono]]. == Aparteco kaj origino == [[Dosiero:Australasien.png\|eta~~\|220px~~\|left\|Situo de la aŭstralazia ekozono]] El [[Biologio\|biologia]] vidpunkto, la aŭstralazia ekozono estas aparta teritorio kun komuna evolua [[historio]] kaj tre multaj unikaj [[~~planto~~plantoj]]j kaj [[~~besto~~bestoj]]j, kelkaj el ili komunaj al la tuta [[areo]], aliaj specifaj al certaj partoj sed samhavante komunan prapatrecon. La longtempa izoliteco ekde aliaj [[kontinento]]j okazigis ĝian relative memstaran evoluon, kaj ĝian gastigadon de multaj unikaj [[familio (biologio)\|familioj]] de plantoj kaj bestoj. Aŭstralio kaj Novgvineo estas okulfrapaj pro siaj [[Marsupiuloj\|marsupiulaj]] [[mamuloj]], inkluzive de [[kanguruo]]j, ''Phalangeridae'', kaj [[vombato]]j. La lastaj [[Monotremoj\|monotremaj]] mamuloj, la [[ekidno]]j kaj la [[ornitorinko]]j, estas [[Endemio\|endemiaj]] en la aŭstralazia ekozono. Antaŭ la alveno de la homoj, ĉirkaŭ antaŭ 50 000 jaroj, nur proksimume triono de la aŭstraliaziaj mamulaj specioj estis [[Placentuloj\|placentulaj]]. La [[limo]] inter la aŭstralazia kaj la orientalisa ekozonoj laŭiras la [[Linio de Wallace\|linion de Wallace]]. Tiu ĉi estis nomata honore al biologo [[Alfred Russel Wallace]] kiu rimarkis kaj priskribis la diferencojn je ~~[[Mamulo~~\|mamula]] kaj birda [[faŭno]]j inter la [[insulo]]j al ambaŭ flankoj de la [[linio]]. La insuloj al okcidenta flanko de la linio, inkluzive de [[Javo]], [[Balio]], [[Borneo]], kaj [[Filipinoj]] samhavas similan faŭnon kiel [[Orientazio]], inkluzive de [[tigro]]j, [[rinocero]]j, kaj [[homoideoj]]. == Geologio == [[Dosiero:Australasian biomes.svg\|eta~~\|220px~~\|Aŭstralaziaj [[biomo]]j.]] La nuntempa disvastiĝo de aŭstralaziaj plantoj kaj bestoj parte rezultas el la [[Geologio\|geologia]] [[historio]] de la [[Tero\|ter]][[korpo]]j de la ekozono. Pluraj el tiuj estas [[fragmento]]j de la [[pra]][[kontinento]] [[Gondvano]], kvankam iuj el la pli malgrandaj [[insulo]]j [[Vulkano\|vulkane]] originis pli freŝdate, kaj neniam estis eroj de Gondvano. Novgvineo, Australio, kaj [[Tasmanio]], kolektive konataj kiel la '''Aŭstralia-novgvinea kontinento''' aŭ [[Sahulo]], estas konektataj per neprofunda [[kontinentbreto]], kaj kune konsistigas la plej vastan fragmenton de Gondvano. La neprofunda kontinenta platformo, kiu nuntempe disigas la insulojn, estis konstituanta [[terponto]]n kiam la [[Maro\|maraj]] niveloj estis pli malaltaj, plej freŝdate dum la [[glaciepoko]]. Novgvineo kaj Aŭstralio samhavas multajn [[Familio (biologio)\|familiojn]] de [[birdo]]j kaj [[marsupiulo]]j. Dum la Hinda-Aŭstralia plato, kiu ampleksas [[Hindujo]]n, Aŭstralion, kaj inter ambaŭ la fundon de [[Hinda Oceano]], moviĝas norden, ĝi koliziis kun la [[Eŭrazia plato]], kaj la kunpuŝiĝo levis [[Himalajo]]n, la indoneziajn insulojn kaj la centran [[montaro]]n de Novgvineo. Tiu ĉi [[montara sistemo]] estas multe pli juna kaj pli alta ol la montaro de Aŭstralio, tiel alta ke ĝi gastigas rarajn [[Ekvatoro\|ekvatorajn]] [[glaciejo]]jn. == Faŭno == [[Kiropteroj]] estis la solaj [[mamuloj]] de Novzelando ĝis la alveno de homoj. Birdoj adaptiĝis al [[Ekologia niĉo\|ekologiaj niĉoj]], kiel tiuj de grandaj [[herbomanĝuloj]], [[insektomanĝuloj]], kaj grandaj [[karnomanĝuloj]], kiuj estis okupitaj aliloke de mamuloj. Novzelando restis en la malvarmetaj kaj humidaj [[latitudo]]j, kaj perdis multajn plantajn kaj bestajn familiojn kiuj estis netoleremaj de sia malvarmeta klimato, inkluzive de [[araŭkario]]j kaj la plej multaj proteoj, same kiel [[krokodilo]]j kaj [[testuduloj]]. Grandaj [[reptilioj]], inkluzive de krokodiloj kaj grandaj [[varano]]j (familio ''Varanidae''), kiel la [[komoda varano]] (''Varanus komodoensis''), estas ekologie gravaj karnomanĝuloj en Aŭstralio, Novgvineo kaj ''[[Wallacea]]''. Linio 38: {{Aŭstralaziaj mangrovarbaroj}} ==~~Bibliografio~~ Literaturo == {{en}} Allison, A. 1996 : Zoogeography of amphibians and reptiles of New Guinea and the Pacific region, pages 407-436 ''in'' Keast, J.A. & Miller, S.E. (editors) : The Origin and Evolution of Pacific Island Biotas, New Guinea to Eastern Polynesia: Patterns and Processes, ''SPB Academic Publishing'', Amsterdam. {{en}} Bregulla, H. 1992 : Birds of Vanuatu. ''Anthony Nelson'', Shropshire, UK. == Vidu ankaŭ == {{Portalo\|Biologio\|Geografio}} * [[Ekoregionoj en Aŭstralio]] * [[Habitato (ekologio)]] == Eksteraj ligiloj == {{en}} [http://www.panda.org/what_we_do/where_we_work/index.cfm Prioritataj naturejoj (WWF)] {{en}} [http://web.archive.org/web/20060615155713/http://www.worldwildlife.org/wildworld/profiles/terrestrial_aa.html Listo de ekoregionoj en la aŭstralazia ekozono]

Aŭstralazia ekozono: Malsamoj inter versioj