Kristodorna glediĉio: Malsamoj inter versioj

== Priskribo ==

[[Dosiero:HoneyLocustThorn.JPG|eta|220px|Detalo de [[Dorno (botaniko)|dornoj]].]]

 

La [[frukto]] de la kristodorna glediĉio estas plata [[guŝo]] kiu maturiĝas en frua aŭtuno. La guŝoj estas ĝenerale inter 15–20 cm. La [[pulpo]] je la internaj flankoj de la guŝoj estas manĝebla, male al tiu de ŝajnakacia robinio, kiu estas [[Veneno|venena]]. La [[semo]]j estas dissemitaj per [[paŝtado]] de [[herbovorulo]]j kiaj ekzemple [[brutaro]] kaj [[ĉevalo]]j, kiuj manĝas la guŝopulpon kaj [[Sekreciado|sekrecias]] la semojn en la [[ekskremento]]j; la [[digesta sistemo]] de la besto kunlaboras por malkomponigi la malmolan semŝelon, faciligante [[Ĝermo|ĝermadon]].

Kristodornaj glediĉioj ofte havas dornojn kiuj longas 3–10 cm, elkreskantajn el la branĉoj, iuj atingas longojn de pli ol 20 cm; tiuj povas esti ununuraj, aŭ disbranĉigitaj je pluraj punktoj, kaj ofte formas densajn aretojn. La dornoj estas sufiĉe molaj kaj verdaj kiam junaj. Ili malmoliĝas kaj montriĝas ruĝaj kiam maljuniĝantaj, tiam ili fadas al [[cindro]]grizo kaj montriĝas rompiĝemaj kiam maturaj. Tiuj dornoj supozeble disvolviĝis por protekti la arbojn de folio-paŝtado de la [[Plejstoceno|plejstocena]] megafaŭno kiu ankaŭ eble estis implikita en semodisvastigo <ref>{{en}} {{cite journal | last=Barlow | first=Connie | title=Anachronistic Fruits and the Ghosts Who Haunt Them | journal=Arnoldia | volume=61 | issue=2 | pages= | doi= | month= | year=2001 | accessdate=2008-02-21}}</ref>. Sendornaj formoj (''Gleditsia triacanthos inermis'') estas foje trovataj elkreskantaj sovaĝe kaj estas haveblaj kiel arbokultivejaj plantoj.

 

 

Ĝiaj [[kultivaro]]j estas popularaj [[Ornama planto|ornamaj plantoj]], precipe en la nordaj [[ebenaĵo]]j de Nordameriko kie malmultaj aliaj arbospecioj povas postvivi kaj prosperi. Ĝi toleras [[Urbo|urbajn]] kondiĉojn, kompaktigitan [[grundo]]n, [[vojo]][[salo]]n, [[Alkalo|alkalan]] grundon, varmegajn kaj aridajn periodojn. La populareco ŝuldas al la fakto ke la transplantado estas tiel facile. La kreskorapideco kaj la toleremo por malbonaj ejokondiĉoj faras ke la kristodorna glediĉo estas aprezita en areoj kie [[kanopeo]] estas dezirita rapide, kiel ekzemple en novaj [[parko]]j aŭ en loĝkvartaloj, kaj en perturbitaj kaj rekuperitaj medioj, kiel ekzemple estintaj [[minejo]]j. Ĝi estas rezistema al [[Lana tineo|lanaj tineoj]] sed estas senfoliigita fare de alia [[damaĝbesto]], la ''Homadaula anisocentra'' ([[lepidopteroj]]). [[Akaro]]j, [[Kancero (botaniko)|kanceroj]], kaj [[gajlo]]j estas problemo kun iuj arboj. Multaj kultivaroj ne havas dornojn.

Kristodornaj glediĉioj produktas alt-bonkvalitan, daŭreman [[ligno]]n kiu poluras bone, sed la arbo ne kreskas sufiĉe grandnombre por subteni amas[[industrio]]n. Ĝi ankaŭ estas uzita por [[paliso]]j kaj [[ŝpalo]]j ĉar ĝi estas rezistema al [[putrado]]. Tamen, limigita [[merkato]] ekzistas por kristodorn-glediĉia [[meblaro]]. En la pasinteco, la malmolaj dornoj de la pli junaj arboj estis utiligitaj kiel [[najlo]]j.

 

[[Ekstrakto]]j de glediĉio prezentas gravajn [[Farmakologio|farmakologiajn]] ecojn por kuraci reŭmatisman [[artrito]]n, kiel kontraŭ-[[Mutacio|mutaciinto]] , por [[kemiterapio]] kaj havas signifan [[Ĉelo (biologio)|ĉelo]]-[[Toksino|toksina]] efiko kontraŭ diferencaj ĉelo-linioj <ref> {{en}} Abou Zeid A.H., El Hawary S.S., Mohammed R.S., Ashour W.E."Bioactive constituents from gleditsia triacanthos L. leaves." ''Planta Medica''. Conference: 59th International Congress and Annual Meeting of the Society for Medicinal Plant and Natural Product Research Antalya Turkey. Conference Start: 20110904 Conference End: 20110909. Conference Publication: (var.pagings). 77 (12) , 2011. </ref>. Semoj de kristodorna glediĉio enhavas [[Tripsino|tripsin]][[inhibanto]]n <ref> {{en}} Mosolov V.V., Kolosova G.V., Valueva T.A., Dronova L.A. "Trypsin inhibitor from Gleditsia triacanthos L. seeds. <Ingibitor tripsina iz semian gledichii (Gleditsia triacanthos L.).Biokhimiia (Moscow, Russia). 47 (5) (pp 797-802), 1982</ref><ref>Mosolov V.V., Kolosova G.V., Valueva T.A., Dronova L.A."Trypsin inhibitor from Gleditsia triacanthos (L.)." ''Biokhimiya''. 47 (5) (pp 797-802), 1982.</ref>.

 

 

== Bibliografio ==

 

== Eksteraj ligiloj ==

<!--{{commons|Gleditsia triacanthos}}

{{commonscat|Gleditsia triacanthos}}

{{wikispecies|Gleditsia triacanthos}}-->

 

[[Kategorio:Fabacoj]]

[[Kategorio:Nearktisa flaŭro]]

[[Kategorio:Ĝardenplantoj]]

[[Kategorio:Kuracplantoj]]