Prusio: Malsamoj inter versioj

[kontrolita revizio][kontrolita revizio]
Enhavo forigita Enhavo aldonita
Linio 9:
[[Dosiero:Prussia (political map before 1905).jpg|thumb|Prusio en 1905]]
 
== HistorioEta kronologio ĝis 1918 ==
Prusio ekestis kiam [[reĝo]] [[Sigismondo la 1-a (Pollando)|Sigismondo la 1-a]] de Pollando kaj la Alta Majstro de la [[Ordeno de germanaj kavaliroj|Germana ordeno]] [[Albrecht de Brandenburg-Ansbach]] (prononcu proksimume: albreĥt, ansbaĥ) konsentis en la Kontrakto de [[Krakovo]], transformi la religian ŝtaton de [[Ordeno de germanaj kavaliroj|Germana ordeno]] en sekularan dukolandon sub feŭda rego pola. En la jaro [[1618]] ĝin akiris la brandenburga linio de la familio [[Hohencolernoj]], kiu ĝis [[1660]] sukcesis fari ĝin suverena. La hohencolerna posedaĵo en la periodo inter [[1608]] kaj [[1701]] nomatas '''Brandenburgio-Prusio''', ankoraŭ du disaj landoj regataj en [[persona unio]].
 
* [[1525]]: Ekesto de Prusio: [[Albrecht de Brandenburg-Ansbach]], Alta Majstro de la [[Germana Ordeno]] transformis la religian ŝtaton de la [[Germana Ordeno]] al sekulara, protestanta '''duklando Prusio''' sub feŭda rego pollanda, laŭ interkonsento kun [[reĝo]] [[Sigismondo la 1-a (Pollando)|Sigismondo la 1-a de Pollando]]. <!-- proksimume la teritorio de la post provinco "Orienta Prusio" -->
En [[1701]] [[duko]] Frederiko la 3-a kronis kaj nomis sin [[Frederiko la 1-a (Prusio)|Frederiko la 1-a]], [[reĝo]] ''en'' Prusio. Lia Prusio ampleksis nun la teritoriojn de la ĝistiamaj [[margraflando Brandenburgio]] kaj dukolando Prusio kaj kelkaj pli malgrandaj posedaĵoj. Tamen komence la titolon [[reĝo]] li rajtis uzi nur en tiu (orienta) parto de la lando, kiu ne apartenis al [[Sankta Romia Imperio]].
 
* [[1618]]: Prusion akiris la [[margrafo]]j de Brandenburgio, branĉo de la familio [[Hohencolernoj]], kiu ĝis [[1660]] sukcesis fari ĝin suverena. La hohencolerna posedaĵo en la periodo inter [[1608]] kaj [[1701]] nomatas '''Brandenburgio-Prusio''', ankoraŭ du disaj landoj regataj en [[persona unio]].
 
En* [[1701]]: [[dukoDuko]] Frederiko la 3-a kronis kaj nomis sin [[Frederiko la 1-a (Prusio)|Frederiko la 1-a]], [[reĝo]] ''en'' Prusio. Lia Prusio ampleksis nun la teritoriojn de la ĝistiamaj [[margraflando Brandenburgio]] kaj dukolandoduklando (nun reĝlando) Prusio kaj kelkaj pli malgrandaj posedaĵoj. Tamen komenceFormale la titolon [[reĝo]] li rajtis uzi nur en tiu (orienta) parto de la lando, kiu ne apartenis al [[Sankta Romia Imperio]]; en la okcidenta parto, ene de la imperio li ne estis reĝo, nur margrafo kaj [[princo-elektisto]]. Tamen ne-oficiale oni ekuzis la nomon "Prusio" jam por la tuta teritorio.
 
[[Dosiero:Frederick II of Prussia Coloured drawing.png|thumb|[[Frederiko la 2-a (Prusio)|Frederiko 2-a]]]]
Precipe dum la regado de reĝo [[Frederiko la 2-a (Prusio)|Frederiko 2-a]] (reg. 1740-1786) kaj pro liaj militoj la teritorio de Prusio esence pligrandiĝis.

* [[1807]]-[[185]]: Dum la [[napoleonaj militoj]] Prusio foje gajnis, foje perdis teritoriojn, sed fine jeĉe la [[Viena Kongreso de Vieno]] sukcesis akiri la grandajn kaj estonte (pro trovo de karbo) tre gravajn provincojn [[Rejnlando]] kaj [[Vestfalio]].
 
* [[1867]]-[[1871]]: Kverelante kun [[Aŭstrio-Hungario]] pri la ĉefa rango en Germanio, Prusio en la [[Prusa-aŭstria milito|prusia-aŭstria milito]] venkis kaj fondis [[Nordgermana Federacio|Nordgermanan Federacion]] en 1867. En 1871, post la [[Francia-Prusia Milito|francia-prusia milito]], Prusio fariĝis la ĉefa potenco en la nova [[Germana Imperiestra Regno|Germana Regno]].
 
== Respubliko kaj dissolviĝo ==