Vikipedio

Mary Wollstonecraft: Malsamoj inter versioj

Browse history interactively
[nekontrolita versio][nekontrolita versio]
← Iru al antaŭa ŝanĝoIru al sekvanta ŝanĝo →
Enhavo forigita Enhavo aldonita
VidaVikiteksto
KuBOT (diskuto | kontribuoj)
Robotoj
112 941 redaktoj
e Forigo de la ŝablono(j) LigoElstara kaj/aŭ LigoLeginda laŭ VP:FA; kosmetikaj ŝanĝoj
Linio 12:
'''Mary WOLLSTONECRAFT''' {{prononco|'''ŭol'''stonkraft}} (naskiĝis la {{daton|27|aprilo|1759}} en [[Londono]], mortis la {{daton|10|septembro|1797}} en [[Londono]]) estis [[Britio|brita]] [[Verkisto|verkistino]], [[Filozofio|filozofino]] kaj frutempa [[Feminismo|feministino]].
 
Dum sia mallonga kariero, ŝi verkis [[romano]]jn, [[traktato]]jn, vojaĝrakonton, historilibron pri la [[Franca revolucio de 1789|Franca Revolucio]], sed ankaŭ porinfanajn rakontojn aŭ eĉ libron pri ĝentilaj manieroj. Wollstonecraft estas precipe konata pro sia ''[[Pravigo de la Rajtoj de Virino]]'', en kiu ŝi opiniis ke virinoj ne estas denaske malsuperaj al viroj, sed ŝajnas tiel nur pro manko de edukado. Ŝi sugestis rigardi kaj virojn kaj virinojn kiel raciemajn animulojn, kaj imagis novan socian ordon sole fondotan sur racio.
 
Inter la ĝenerala publiko aŭ la feministoj, la malkvieta vivo kaj la kompleksaj, relative tumultemaj amrilatoj de Wollstonecraft ofte vekis pli da intereso ol ŝiaj verkoj. Post du malsukcesaj interrilatoj kun [[Henry Fuseli]] kaj [[Gilbert Imlay]], la verkistino edziniĝis kun la filozofo [[William Godwin]], eminenta [[Ateismo|ateisto]] kaj unu el la fondintoj de la [[Anarkiismo|anarkiista movado]]. La geedzoj havis unu filinon, [[Mary Shelley]], kiu poste fariĝis la aŭtorino de la famega ''[[Frankenŝtejno]]''. Mary Wollstonecraft mortis je la frua aĝo de tridek ok jaroj, pro [[sepso]] post la akuŝo. Ŝi postlasis plurajn nefinitajn manuskriptojn.
Linio 48:
 
== Morto kaj ''Memuaroj'' de Godwin ==
Je la [[30-a de aŭgusto]] [[1797]], Mary Wollstonecraft naskis sian duan filinon, [[Mary Shelley|Mary]]. Kvankam la akuŝo ŝajne komencis sen grava problemo, la [[placento]] rompiĝis dum la nasko kaj rapide infektiĝis : tio estis ankoraŭ sufiĉe kutima incidento je la [[18-a jarcento]]. Post agonio de pluraj tagoj, Wollstonecraft finfine mortis pro [[sepso]] la [[10-a de septembro|10-an de septembro]]<small><ref>Todd, 450-456.</ref></small>. Tio tute ruinigis Godwin. Li skribis jenon al sia amiko [[Thomas Holcroft]] : « ''Mi firme kredas, ke ne ekzistas ŝia egalulo tra la mondo. Mi scias, pro sperto, ke ni estis formitaj por feliĉigi unu la alian. Nun mi ne havas eĉ la plej etan esperon, ke mi povos denove sperti feliĉon'' »<small><ref>Citita en C. Paul Kegan, ''[http://dwardmac.pitzer.edu/anarchist_Archives/godwin/friends/toc.html William Godwin: His Friends and Contemporaries]'', Londono: Henry S. King and Co. ([[1876]]).</ref></small>. Ŝi estis entombigita en la tombejo de la [[malnova preĝejo Sankta-Pancras]], kaj tie oni cetere starigis por ŝi monumenton (kvankam ŝiaj postrestaĵoj kaj tiuj de Godwin estis pliposte movitaj al [[Bournemouth]]).
 
{| class="toccolours" style="float: right; margin-left: 1em; margin-right: 2em; font-size: 100%; background:#c6dbf7; color:black; width:30em; max-width: 40%;" cellspacing="5"
| style="text-align: center;" | « ''Mary Wollstonecraft Godwin<br />Aŭtorino de "Pravigo de la Rajtoj de Virino"<br />Naskiĝinta la 27-an de aprilo 1759<br />Mortinta la 10-an de septembro 1797'' »
|-
| style="text-align: center;" | '''Epitafo de la tombo de Mary Wollstonecraft'''<small><ref>Todd, 457.</ref></small><br /><small>([[Malnova preĝejo Sankta-Pancras]], [[Londono]])
|}
Je [[januaro]] [[1798]], Godwin eldonigis siajn ''Memuarojn de la Aŭtoro de Pravigo de la Rajtoj de Virino''. Kvankam Godwin kredis, ke li vortpentris sian edzinon kun amo, kompato kaj sincereco, multaj legantoj skandalis ke li malkaŝis ŝiajn nelegitimajn infanojn, tumultajn amrilatojn aŭ provojn por mortigi ŝin<small><ref>St. Clair, 182-8.</ref></small>. La poeto [[Robert Southey]] akuzis lin pri « ''manko de ĉiu sento, tiel nudigante lian mortintan edzinon'' »<small><ref>Robert Southey al William Taylor, [[1-a de julio]] [[1804]]. ''A Memoir of the Life and Writings of William Taylor of Norwich''. Ed. J. W. Robberds. 2 vols. Londono: John Murray (1824) 1:504.</ref></small>. La ''Memuaroj'' de Godwin prezentas Wollstonecraft kiel profunde sentimentan virinon, kiu kompensis tion per sia racio, sed ankaŭ bildigas ŝin kiel religie skeptika, kvankam ŝiaj propraj verkoj ne klare evidentigas tion.
Linio 95:
Unu el la plej severaj kritikoj fare de Wollstonecraft en la teksto temas pri falsa kaj ekscesa kortuŝemo, precipe ĉe virinoj. Kiam virinoj subfalas sub siaj emocioj, argumentas la verkistino, ili estas « ''forportitaj de ĉiu sentimenta blovo'' »: ĉar ili estas « ''la predoj de siaj sentoj'' », ili ne kapablas pensi<small><ref>Wollstonecraft, ''Vindications'', 177.</ref></small>. Fakte, ŝi plu skribas, per tio ili damaĝas ne nur sin mem, sed la tutan civilizacion: tiaj virinoj ne kapablas rafini la civilizacion — kutima [[18-a jarcento|18-a jarcenta]] ideo — sed pli verŝajne detruos ĝin. Wollstonecraft ne opinias, ke racio kaj sento agu sendepende unu de la alia: ŝi pli volonte kredas, ke ili devus informi unu la alian.
 
Krom la ĝeneralaj filozofaj argumentoj, Wollstonecraft ankaŭ ellaboras originalan edukadan planon. En la 12-a ĉapitro, « ''Pri Nacia Edukado'' », ŝi proponas, ke ĉiujn infanojn oni sendu al « ''kampara taga lernejo'' » (''country day school''), kaj ke oni ankaŭ eduku ilin hejme, por « ''inspiri amon de hejmo kaj de la hejmaj plezuroj'' ». Ŝi cetere asertas, ke lernanteco devus estis gea, ĉar viroj kaj virinoj, kies edziĝoj estas « ''la cemento de socio'' », devus esti « ''edukitaj laŭ la sama modelo'' ».
 
Wollstonecraft intencis adresi sian tekston al la mezklasuloj, kiujn ŝi rigardis kiel la « ''plej naturan staton'' »: iasence, ''Pravigo de la Rajtoj de Virino'' estas profunde influita de popola vidpunkto pri la mondo<small><ref>Vidu ekzemple Gary Kelly, ''Revolutionary Feminism: The Mind and Career of Mary Wollstonecraft''. Londono: Macmillan ([[1992]]).</ref></small>. La verkistino apogas kaj modestecon kaj industriemon, kaj atakas la riĉulojn per la sama senindulga parolmaniero, kiun ŝi uzas por denunci la senutilecon de multaj virinoj. Sed tio ne signifas, ke ŝi estas amikino de la mizeruloj: en sia nacia plano pri edukado, ŝi ekzemple opinias, ke je la aĝo de naŭ jaroj, oni apartigu la malriĉulojn disde la riĉuloj kaj sendu ilin en alian lernejon<small><ref>Wollstonecraft, ''Vindications'', 311.</ref></small>.
Linio 102:
''Vidu ankaŭ : '''[[Mary : Fikcio]]'''''
 
La du [[romano]]j de Wollstonecraft ambaŭ temas pri la ofte tre malfacilaj vivkondiĉoj de virinoj dum la [[18-a jarcento]]. En ŝia unua romano verkita en [[1788]], ''[[Mary : Fikcio]]'' ([[Angla lingvo|anglalingve]] ''Mary : A Fiction''), la samnoma persono estas unue malestimita kiel infano, sed subite fariĝas grava heredantino. Ŝiaj gepatroj konsekvence aranĝas ŝian profiteman geedziĝon kun viro, kiun ŝi eĉ neniam trafis. La edzo de Mary, Charles, rapide malaperas el la romano, kaj la plej granda parto de la teksto sekve rakontas la amikecon inter Mary kaj ŝia malsana amikino, Ann. Ili kune vojaĝas al la [[Eŭropo|eŭropa kontinento]], tiel esperante plibonigi la sanon de Ann, sed tute vane : Ann finfine mortas. Dum sia restado en Eŭropo, Mary trafas kaj enamiĝas en Henry : post la morto de Ann, Mary kaj Henry decidas reveni al [[Anglio]]. Ankaŭ Henry estas serioze malsana, sed Mary restadas kun li kaj lia patrino ĝis lia morto. Mary neniam refortiĝas post la malapero de Ann kaj Henry : kiam la edzo reaperas je la fino de la libro, ŝi ne kapablas dormi kun li en la sama ĉambro. La fino de la romano sugestas, ke ŝi verŝajne mortos je frua aĝo. Samkiel ''Maria'', tiu romano estas komento pri [[edziĝo]]. Neniu edziĝo estas feliĉa en la teksto, kaj okaze de ŝia fina agonio, Mary « ''pensis ke ŝi hastis al tiu mondo, kie ekzistas nek edziĝo, nek edziĝpremo'' ». La nuraj sukcesaj rilatoj en la romano estas fakte amikecoj, sed eĉ ili tragike ĉesiĝas.
 
''Maria'' ([[1798]]) estas nefinita romano, kaj estas ofte rigardata kiel la plej radikala verko de Mary Wollstonecraft<small><ref>Taylor, Barbara. ''Mary Wollstonecraft and the Feminist Imagination''. Cambridge: Cambridge University Press (2003), Ĉapitro 9.</ref></small>. Ene ŝi priskribas multajn el « ''la malbonaĵoj de virino'' », ne nur individue sed ankaŭ laŭ sistema analizo. La ĉefpersono, Maria, estas enkarcerigita en frenezulejo fare de sia ekstravaganca edzo, kiu volas ŝteli ŝian monon. Ankaŭ ŝian infanon oni ŝtelas el ŝiaj brakoj. En la frenezulejo, Maria trafas kaj — eble — enamiĝas en viron nomitan Darnford. Sed ĉar la romano estas nefinita, restas necerta ĉu la verkistino deziris konkludi tiun amrilaton feliĉe aŭ ne. Maria cetere amikiĝas kun unu el la flegistinoj, Jemima, kiu samkiel Maria spertis kruelan edziĝon. La atestadon de Jemima uzas la verkistino kiel ekzemplo de la ligoj inter virinoj el malsamaj sociaj klasoj. Tie aperas argumento, kiu pliposte fariĝis fundamenta por la historio de [[feminismo]] : virinoj kun malsamaj sociaj statutoj tamen havas komunajn interesojn, nur pro tio ke ili estas virinoj<small><ref>Kelly, Gary. ''English Fiction of the Romantic Period''. London: Longman (1989), 4.</ref></small>. Profunde kortuŝita de siaj propraj amrilatoj en [[Francio]], Wollstonecraft tiel klare ŝanĝas sian antaŭan opinion koncerne klasojn : la saman tekston ŝi certe ne redaktus ses jarojn antaŭe, kiam ŝi priskribis la mezklasulojn kiel « ''la plej naturan staton'' ».
Linio 155:
 
== Bibliografio ==
* Conger, Syndy McMillen. ''Mary Wollstonecraft and the Language of Sensibility''. Rutherford: Fairleigh Dickinson University Press, 1994. ISBN 08386355390-8386-3553-9.
* Falco, Maria J., ed. ''Feminist Interpretations of Mary Wollstonecraft''. University Park: Penn State Press, 1996. ISBN 02710149380-271-01493-8.
* Favret, Mary. ''Romantic Correspondence: Women, politics and the fiction of letters''. Cambridge: Cambridge University Press, 1993. ISBN 05214109670-521-41096-7.
* Flexner, Eleanor. ''Mary Wollstonecraft''. New York: Penguin, 1972.
* Godwin, William. ''Memoirs of the Author of a Vindication of the Rights of Woman''. Eds. Pamela Clemit and Gina Luria Walker. Peterborough: Broadview Press Ltd., 2001. ISBN 15511125901-55111-259-0.
* Janes, R.M. "On the Reception of Mary Wollstonecraft’s A Vindication of the Rights of Woman". ''Journal of the History of Ideas'' 39 (1978): 293-302.
* Johnson, Claudia L., ed. ''The Cambridge Companion to Mary Wollstonecraft''. Cambridge: Cambridge University Press, 2002. ISBN 05217895240-521-78952-4.
* Johnson, Claudia L. ''Equivocal Beings: Politics, Gender, and Sentimentality in the 1790s''. Chicago: University of Chicago Press, 1995. ISBN 02264018470-226-40184-7.
* Kelly, Gary. ''English Fiction of the Romantic Period''. London: Longman, 1989. ISBN 05824926100-582-49261-0.
* Kelly, Gary. ''Revolutionary Feminism: The Mind and Career of Mary Wollstonecraft''. New York: St. Martin's, 1992. ISBN 03121290410-312-12904-1.
* Myers, Mitzi. "Impeccable Governess, Rational Dames, and Moral Mothers: Mary Wollstonecraft and the Female Tradition in Georgian Children's Books." ''Children's Literature'' 14 (1986):31-59.
* Myers, Mitzi. "Sensibility and the 'Walk of Reason': Mary Wollstonecraft's Literary Reviews as Cultural Critique." ''Sensibility in Transformation: Creative Resistance to Sentiment from the Augustans to the Romantics.'' Ed. Syndy Conger Mcmillen. Rutherford: Fairleigh Dickinson University Press, 1990.
* Poovey, Mary. ''The Proper Lady and the Woman Writer: Ideology as Style in the Works of Mary Wollstonecraft, Mary Shelley and Jane Austen''. Chicago: University of Chicago Press, 1984. ISBN 02266752890-226-67528-9.
* Sapiro, Virginia. ''A Vindication of Political Virtue: The Political Theory of Mary Wollstonecraft''. Chicago: University of Chicago Press, 1992. ISBN 02267349190-226-73491-9.
* St Clair, William. ''The Godwins and the Shelleys: The biography of a family''. New York: W. W. Norton and Co., 1989. ISBN 08018423360-8018-4233-6.
* Taylor, Barbara. ''Mary Wollstonecraft and the Feminist Imagination''. Cambridge: Cambridge University Press, 2003. ISBN 05216614470-521-66144-7.
* Todd, Janet. ''Mary Wollstonecraft: A Revolutionary Life.'' London: Weidenfeld and Nicholson, 2000. ISBN 02311218490-231-12184-9.
* Tomalin, Claire. ''The Life and Death of Mary Wollstonecraft''. Penguin, 1992. ISBN 02311218490-231-12184-9.
* Wollstonecraft, Mary. ''The Collected Letters of Mary Wollstonecraft''. Ed. Janet Todd. New York: Columbia University Press, 2003. ISBN 02311314290-231-13142-9.
* Wollstonecraft, Mary. ''The Complete Works of Mary Wollstonecraft''. Ed. Janet Todd and Marilyn Butler. 7 vols. London: William Pickering, 1989. ISBN 08147922510-8147-9225-1.
* Wollstonecraft, Mary. ''The Vindications: The Rights of Men and The Rights of Woman''. Eds. D.L. Macdonald and Kathleen Scherf. Toronto: Broadview Literary Texts, 1997. ISBN 978-15511108821-55111-088-2
 
== Notoj ==
Linio 183:
* '''(en)''' [http://www.gutenberg.org/browse/authors/w#a84 Verkoj de Wollstonecraft ĉe la Projekto Gutenberg]
* '''(en)''' [http://www.gutenberg.org/etext/16199 Memuaroj de la Verkistino de Pravigo de la Rajtoj de Virion], fare de William Godwin, ĉe la Projekto Gutenberg
* '''(en)''' [http://www.historyguide.org/intellect/wollstonecraft.html Mallonga biografio] ĉe The History Guide
 
{{elstara}}
Linio 189:
 
{{vivtempo|1759|1797|Wollstonecraft, Mary}}
 
{{LigoLeginda|no}}
 
{{LigoLeginda|da}}
 
[[Kategorio:Anglalingvaj verkistoj]]
Linio 198 ⟶ 194:
[[Kategorio:Verkistoj de porinfana literaturo]]
[[Kategorio:Filozofoj]]
 
{{LigoElstara|en}}
{{LigoElstara|es}}
{{LigoElstara|sl}}
{{LigoElstara|sv}}
{{LigoElstara|zh}}
{{LigoElstara|da}}
{{LigoElstara|ru}}
Elŝutita el "https://eo.wikipedia.org/wiki/Mary_Wollstonecraft"