Vikipedio

Romaj ciferoj: Malsamoj inter versioj

Browse history interactively
[kontrolita revizio][kontrolita revizio]
← Iru al antaŭa ŝanĝoIru al sekvanta ŝanĝo →
Enhavo forigita Enhavo aldonita
VidaVikiteksto
e Tlustulimu movis paĝon Romiaj ciferoj al Romaj ciferoj: alinomado laŭ la diskutopaĝo
Kodo, citaĵoj, referencoj
Linio 1:
{| class="wikitable float-right" style="text-align:center;"
! colspan="2" | Romaj ciferoj
|-
! Simbolo !! Valoro
|{{signo|{{ #time: xrY }}}}▼
|-
| {{rc|[[Ⅰ]]}} || 1
|({{ #time: Y }} en romiaj ciferoj)
|-
| {{rc|Ⅱ}} || 2
|-
| {{rc|Ⅲ}} || 3
|-
| {{rc|Ⅳ}} || 4
|-
| {{rc|[[Ⅴ]]}} || 5
|-
| {{rc|Ⅵ}} || 6
|-
| {{rc|Ⅶ}} || 7
|-
| {{rc|Ⅷ}} || 8
|-
| {{rc|Ⅸ}} || 9
|-
| {{rc|[[Ⅹ]]}} || 10
|-
| {{rc|[[Ⅼ]]}} || 50
|-
| {{rc|[[Ⅽ]]}} || 100
|-
| {{rc|[[Ⅾ]]}} || 500
|-
| {{rc|[[Ⅿ]]}} || 1000
|-
▲| {{signorc|{{ #time: xrY }}}} || {{#time:Y}}
|}
La sistemo de '''Romajromaj ciferoj''' (aŭ '''Romanajromanaj ciferoj''') aperis [[8-a jarcento a.K.|ĉirkaŭ la jaro 800 {{spaceto}}a.K.]] ĉe [[etruskoj]] kaj ĝin uzis ankaŭ [[latina lingvo|latinlingvaj]] [[Romio|romianoj]]. Anoj de la eŭropa kulturo ankoraŭ uzas ĝin hodiaŭ por [[horloĝo]]j, [[dato]]j, ([[monato|monatnombroj]], kaj [[jarcento]]j), kaj por nomoj de seriaj moŝtuloj, kiel ([[reĝo]]j, [[imperiestro]]j, kaj [[papoj]]...), por ĉapitroj en libroj aŭ simple por dekoraj celoj en [[horloĝo]].▼
[[Dosiero:Colosseum-Entrance LII.jpg|eta|<center>Enirejo ''LII'' de la [[Koloseo]], kun siaj [[Romiaj ciferoj]] ankoraŭ videblaj]]▼
▲La sistemo de '''Romaj ciferoj''' (aŭ '''Romanaj ciferoj''') aperis [[8-a jarcento a.K.|ĉirkaŭ la jaro 800 a.K.]] ĉe [[etruskoj]] kaj ĝin uzis ankaŭ [[latina lingvo|latinlingvaj]] [[Romio|romianoj]]. Anoj de la eŭropa kulturo ankoraŭ uzas ĝin hodiaŭ por [[dato]]j ([[monato|monatnombroj]], [[jarcento]]j), por nomoj de seriaj moŝtuloj ([[reĝo]]j, [[imperiestro]]j, [[papoj]]...), por ĉapitroj en libroj aŭ simple por dekoraj celoj en [[horloĝo]].
 
== UnikodoSkribo ==▼
<table cellspacing=2 cellpadding=2>
▲[[Dosiero:Colosseum-Entrance LII.jpg|eta|<center>maldekstre|Enirejo ''{{rc|LII''}} de la [[Koloseo]], kun siaj [[Romiaj romaj{{spaceto}}ciferoj]] ankoraŭ videblaj]]
La regulo por skribiSkribi naturalajn nombrojn estasper simpla:romaj ciferoj, oni skribas romiajn ciferojnilin en vico, dume, se la granda cifero staras antaŭ malgranda, ili adiciiĝas, (ekzemple, <math>\mathrm{VI&nbsp;=&nbsp;V+I=5+1&nbsp;=&nbsp;6)}</math>. Kontraŭkaze, kontraŭkaze - oni subtrahas la malgrandan nombron de la granda, (IXekzemple, <math>\mathrm{IX=X-I= 10-1=9)}</math>. La dua principo estas uzata nur por eviti kvarfojan ripeton de la sama nombrocifero: onikvardek, skribasekzemple, estas esprimita per <math>\mathrm{XL&nbsp;=&nbsp;X-L=50-10&nbsp;=&nbsp;40}</math>, anstataŭkaj ne per misa <math>\mathrm{XXXX&nbsp;=&nbsp;10+10+10+10&nbsp;=&nbsp;40}</math>.▼
 
[[Dosiero:StuttgartStiftskirche.jpg|eta|dekstre|180px|Horloĝo de la kolegiata preĝejo en [[Kolonjo]], kun romaj{{spaceto}}ciferoj.]]
<tr><td width=80>Unu</td><td width=80> [[I]] </td><td width=80> Dek unu </td><td width=80> XI </td><td width=80> Tridek </td><td width=80> XXX</td></tr>
Plenumo de aritmetikaj operacioj per romanaj ciferoj estas maloportuna. Romianoj uzis [[Abako (meĥanika kalkulilo)|abakon]].<ref name="Menninger2013">{{citaĵo el libro |unua=Karl |lasta=Menninger |tradukinto=Paul Broneer |titolo=Number Words and Number Symbols: A Cultural History of Numbers |eldonejo=Dover Publications |lingvo=en |dato=2013 |isbn=978-0-486-31977-3 |paĝo=315}}</ref>
<tr><td width=80>Du </td><td width=80> II </td><td width=80> Dek du </td><td width=80> XII </td><td width=80> Kvardek </td><td width=80> XL</td></tr>
<tr><td width=80>Tri </td><td width=80> III </td><td width=80> Dek tri </td><td width=80> XIII </td><td width=80> Kvindek </td><td width=80> [[L]]</td></tr>
<tr><td width=80>Kvar</td><td width=80> IV (''IIII en horloĝoj'')</td><td width=80> Dek kvar </td><td width=80> XIV </td><td width=80> Sesdek </td><td width=80> LX</td></tr>
<tr><td width=80>Kvin </td><td width=80> [[V]] </td><td width=80> Dek kvin </td><td width=80> XV </td><td width=80> Sepdek </td><td width=80> LXX</td></tr>
<tr><td width=80>Ses </td><td width=80> VI </td><td width=80> Dek ses </td><td width=80> XVI </td><td width=80> Okdek </td><td width=80> LXXX</td></tr>
<tr><td width=80>Sep</td><td width=80> VII </td><td width=80> Dek sep </td><td width=80> XVII </td><td width=80> Naŭdek </td><td width=80> XC</td></tr>
<tr><td width=80>Ok</td><td width=80> VIII </td><td width=80> Dek ok </td><td width=80> XVIII </td><td width=80> Cent </td><td width=80> [[C]]</td></tr>
<tr><td width=80>Naŭ </td><td width=80> IX </td><td width=80> Dek naŭ </td><td width=80> XIX </td><td width=80> Kvincent</td><td width=80> [[D]]</td></tr>
<tr><td width=80>Dek </td><td width=80> [[X]]</td><td width=80> Dudek </td><td width=80> XX </td><td width=80> Mil </td><td width=80> [[M]]</td></tr>
 
=== Unikodo ===
</table>
[[Unikodo]] provizas specialaj signoj por la romaj ciferoj {{nrsp|de 1 al 12,}} kaj apartaj signoj por {{nrsp|50, 100, 500, kaj 1000.}} Ili havas kodojn respektive {{nrsp|{{kodo|U+2160}} al {{kodo|U+216F}}}} majusklaj kaj {{nrsp|{{kodo|U+2170}} al {{kodo|U+217F}}}} minusklaj<ref>{{citaĵo el retejo |url=http://unicode.org/cldr/utility/list-unicodeset.jsp?a=ⅠⅰⅡⅱⅢⅲⅣⅳⅤⅴⅥⅵⅦⅶⅧⅷⅨⅸⅩⅹⅪⅺⅫⅻⅬⅼⅭⅽⅮⅾⅯⅿ |titolo=UnicodeSet |eldonejo=Unicode Consortium |arkivurl=https://archive.is/JAJER#32% |arkivdato=2016-08-18}}</ref>.
 
== ViduVidi ankaŭ ==▼
▲La regulo por skribi naturalajn nombrojn estas simpla: oni skribas romiajn ciferojn en vico, dume, se la granda cifero staras antaŭ malgranda, ili adiciiĝas (VI&nbsp;=&nbsp;5+1&nbsp;=&nbsp;6), kontraŭkaze - oni subtrahas la malgrandan nombron de la granda (IX = 10-1=9). La dua principo estas uzata nur por eviti kvarfojan ripeton de la sama nombro: oni skribas XL&nbsp;=&nbsp;50-10&nbsp;=&nbsp;40 anstataŭ XXXX&nbsp;=&nbsp;10+10+10+10&nbsp;=&nbsp;40.
 
Plenumo de aritmetikaj operacioj per romanaj ciferoj estas maloportuna. Romianoj uzis [[abako]]n.
 
<gallery>
Dosiero:StuttgartStiftskirche.jpg|<!-- thumb|left|180px|nn:mini|Romartal på ei klokke. ''(Foto: Juergen Goetzke)'' -->
Dosiero:Taschenuhr mit Sprungdeckel.jpg|<!-- thumb|left|180px|da:Lommeur (en såkaldt ''krydder'') med romertal da->eo:_Lommeur_ (_en_ _såkaldt_ ''_krydder_'') _med_ romiaj ciferoj -->
</gallery>
<br clear=all>
 
▲== Unikodo ==
 
En [[Unikodo]], estas specialaj signoj por skribitaj per romiaj ciferoj nombroj 1...12 kaj apartaj signoj L, C, D, M. Ili havas kodojn respektive U+2160 ... U+216F majusklaj kaj U+2170 ... U+217F minusklaj. Tamen, ĉi tio ne malebligas uzon de kutimaj latinaj literoj U+0041 ... U+005A por skribado de la romiaj ciferoj.
 
Vidu en [[listo de signoj de Unikodo 2000-23FF]].
 
▲== Vidu ankaŭ ==
* [[Latina alfabeto]]
* [[Cifero]]
 
== Eksteraj ligilojReferencoj ==
{{Referencoj}}
 
* http://ostermiller.org/calc/roman.html <!-- en:Roman Numeral Conversion Calculator and Self Test en->eo:_Roman_ Numeralo _Conversion_ (Kalkulilo, Komputilo) kaj _Self_ (Testo, Provi) be:Roman Numeral Conversion Calculator and Self Test -->
* http://www.ubr.com/clocks/faq/iiii.html <!-- en:FAQ: Roman IIII vs. IV on Clock Dials en->eo:_FAQ_: _Roman_ _IIII_ _vs_. _IV_ (super, sur) Horloĝo Diskas hu:FAQ: Roman IIII vs. IV on Clock Dials -->
* http://www.mysteriousetruscans.com/language.html <!-- da:se kilde 1 da->eo:_se_ _kilde_ 1 da:Kilde 1: mysteriousetruscans.com: Etruscan Language da->eo:_Kilde_ 1: _mysteriousetruscans_._com_: _Etruscan_ _Language_ -->
* http://www.phy6.org/outreach/edu/roman.htm <!-- en:How Romans multiplied numbers en->eo:Kiel _Romans_ (obligita, multiplikita) (nombroj, numeroj) -->
 
== Eksteraj ligiloj ==
* {{citaĵo el retejo |url=http://ostermiller.org/calc/roman.html |titolo=Roman Numeral Conversion Calculator and Self Test |unua=Stephen |lasta=Ostermiller |arkivurl=https://web.archive.org/web/20160313090629/ostermiller.org/calc/roman.html |arkivdato=2016-03-13}}
{{Nombrosistemoj}}
 
Elŝutita el "https://eo.wikipedia.org/wiki/Romaj_ciferoj"