Sango: Malsamoj inter versioj

'''Sango''' estas [[likvo]] de [[animaloj]], kiu cirkulas en la [[arterio]]j, [[vejno]]j kaj transportas spirgasojn, diversajn materialojn al kaj el la [[ĉelo]]j. Fakte oni transportas [[Nutraĵo|nutraĵojn]] kaj [[oksigeno]]n al la ĉeloj, dum oni transportas metabolan forĵetaĵojn el la samaj ĉeloj.<ref>http://www.merriam-webster.com/dictionary/blood</ref> Kiam ĝi atingas la [[pulmo]]jn, okazas gasinterŝanĝo kiam la [[karbona dioksido]] estas difuzata for el la sango en la [[Pulma alveolo|pulmaj alveoloj]] kaj la oksigeno estas difuzata en la sango. Tiu oksigenigita sango estas pumpita al la maldekstra flanko de la [[koro]] en la pulma vejno kaj eniras en la maldekstre [[aŭriklo]]. El tie ĝi pasas tra la mitra valvo, tra la [[ventriklo]] kaj sendita al la tuta korpo fare de la [[aorto]]. Sango enhavas [[antikorpo]]jn, nutraĵojn, oksigenon kaj multajn aliajn komponaĵojn por helpi la korpon funkcii.

 

 

==Funkcioj==

Sango plenumas multajn gravajn funkciojn ene de la korpo kiaj:

* Liverado de [[oksigeno]] al histoj (lige al [[hemoglobino]], kiu estas portata en eritrocitoj)

* Formovado de rubo kia [[karbona dioksido]], [[ureo]], kaj [[laktata acido]]

* Imunigaj funkcioj, kiaj cirkulado de [[leŭkocito]]j, kaj detektado de fremda materialo fare de [[antikorpo]]j

* Mesaĝaj funkcioj, kiaj la transporto de [[hormono]]j kaj la signalado de damaĝo de [[histo]]j

* Regulado de korpa [[pH]]

 

==Konsisto de homa sango==

Sango estas 7% el la homa korpopezo,<ref name="alberts_table">{{cite web|url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK26919/table/A4143/|title=Table 22-1 Blood Cells|accessdate=[[1a de novembro]] 2012|publisher=NCBI Bookshelf|year=2012|author=Alberts, Bruce|work=Molecular Biology of the Cell}}</ref><ref name="PhysFactVol">{{Cite web | url = http://hypertextbook.com/facts/1998/LanNaLee.shtml | title = Volume of Blood in a Human | accessdate = 2012-11-01 | archiveurl = http://www.webcitation.org/6BqsfDDSK | archivedate = 2012-11-01 | year = 2012 | author = Elert, Glenn and his students | work = The Physics Factbook | postscript = <!-- Bot inserted parameter. Either remove it; or change its value to "." for the cite to end in a ".", as necessary. -->}}</ref> kun averaĝa denseco de proksimume 1060&nbsp;kg/m³, tre proksime al denseco de pura akvo de 1000&nbsp;kg/m³.<ref>{{cite web | url = http://hypertextbook.com/facts/2004/MichaelShmukler.shtml | title = Density of Blood | accessdate =4a de Oktobro 2006 | year = 2004 | work=The Physics Factbook|last=Shmukler|first=Michael }}</ref> Averaĝa plenkreskulo havas sangovolumon de ĉirkaŭ 5 litroj,<ref name="PhysFactVol"/> kio estas komponata el plasmo kaj kelkaj tipoj de ĉeloj. Tiuj sangoĉeloj (kiuj estas nomataj ankaŭ ''globuloj'', ''korpuskloj'' aŭ "'''formitaj elementoj'''") konsistas el eritrocitoj ([[ruĝa sangoĉelo|ruĝaj sangoĉeloj]]), leŭkocitoj ([[blanka sangoĉelo|blankaj sangoĉeloj]]), kaj [[trombocito]]j. Laŭ volumo, la ruĝaj sangoĉeloj konstituas ĉirkaŭ 45% el la tuta sango, la plasmo ĉirkaŭ 54.3%, kaj la leŭkocitoj ĉirkaŭ 0.7%.

 

* trombocito 150 mil – 500 mil/mm³

 

<gallery>

File:Krew Frakcjonowana.jpg|Homa sango frakciita per centrifugado. Videblas plasmo (supre, flava tavolo), avelkolora ŝirmo (meze, fajna blanka tavolo) kaj eritrocita tavolo (funde, ruĝa tavolo).

File:Blut-EDTA.jpg|Du tuboj de sango kun EDTA-antikoagulantoj.<br /> Maldekstra tubo: post starigo, la eritrocitoj setliĝis ĉe la fundo de la tubo.<br /> Dekstra tubo: enhavas libere kolektitan sangon.

</gallery>

===Sangoproduktoj===

[[Sangoprodukto]] estas ajna komponanto de sango kiu estas kolektata el donanto por ties uzado en [[sangotransfuzo]]. Kompleta sango estas malofte uzata en transfuza medicino nuntempe; plej sangoproduktoj konsistas el specifaj procezitaj komponantoj kiaj eritrocitoj, sangoplasmo, aŭ trombocitoj.

===Ĉeloj===

===Plasmo===

===Sango ĉe ne-mamulaj vertebruloj===