Dante Alighieri: Malsamoj inter versioj
| [kontrolita revizio] | [kontrolita revizio] |
Enhavo forigita Enhavo aldonita
Moldur (diskuto | kontribuoj) e →Heredo |
Rdelre (diskuto | kontribuoj) |
||
Linio 176:
===Verkanalizo===
:''Vidu ankaŭ [[:Kategorio:Verkaĵoj de Dante Alighieri|Verkoj de Dante Alighieri]]''
[[
La ''[[Dia Komedio]]'' priskribas la veturadon de Dante tra la [[Dia Komedio#Infero|Infero]] (''Inferno''), [[Dia Komedio#Purgatorio|Purgatorio]] (''Purgatorio''), kaj [[Dia Komedio#Paradizo|Paradizo]] (''Paradiso'');
''Infero'' estas viveca por modernaj legantoj; la teologiaj detaloj abundaj en la ceteraj libroj (''Paradizo'' estas la plej peze teologia) postulas iom da pacienco kaj da kulturo. ''Purgatorio'' estas eble la plej lirika el la tri, referencante pli da tiutempaj poetoj kaj artistoj ol ''Inferno''. En ''Paradizo'' laŭ multaj fakuloj aperas la plej belaj kaj mistikaj eroj de la ''Dia Komedio''' (ekzemple, kiam Dante rigardas la vizaĝon de Dio: "Al mia fantazio mankis povo." ''Par.'' XXXIII, 142).
[[File:DanteDetail.jpg|thumb|left|Dante, poze inter la monto de purgatorio kaj la urbo Florenco, montras la [[incipit]] ''Nel mezzo del cammin di nostra vita'' en detalo de pentraĵo de Domenico di Michelino, Florenco, 1465.]]▼
▲[[
Kun sia graveco de celo, sia literatura staturo kaj la amplekso - kaj stila kaj tem-rilata - de si enhavo, la ''Komedio'' baldaŭ iĝis angulŝtono en la evoluo de la [[itala]] kiel establita literatura lingvo. Dant estis pli konscia ol pli fruaj italaj verkistoj pri la gamo da italaj dialektoj kaj de la bezono krei literaturon kaj unuigitan literaturan lingvon preter la limoj de la latinaliteratuo tiutempa senco, li estas antaŭulo de la [[Renesanco]], per sia klopodo krei gepatralingvan literaturon en konkurenco kun pli fruaj klasikaj verkistoj. La profunda kulturo (ene de la limoj de lia tempo) pri romia antikveco, kaj lia evidenta admiro prikelkaj aspektoj de pagana Romo, ankaŭ estas spuroj de lia jarcento, Li estis vaste honorat dum jarcentoj post lia morto, sed lia lingvao iĵis eksmoda pli malfrue:tro mezepoka kompare kun la gusto de la renesanco.▼
▲Kun sia graveco de celo, sia literatura staturo kaj la amplekso - kaj stila kaj tem-rilata - de
Li estis vaste honorata dum jarcentoj post lia morto, sed pli malfrue pluraj detaloj de lia lingvo iĝis eksmodaj: tro mezepokaj kompare kun la gusto de la renesanco.
Li verkis la ''Komedio''-n en lingvaĵo kiun li nomis "itala", iasence amalgamita literatura lingvo plejparte bazita sur la regiona dialekto de [[Toskanio]], sed kun kelkaj elementoj de la latina kaj aliaj regionaj dialektoj. Li konscie planis atingi legantaron ĉie en Italio inkluzive de laikoj, klerikoj kaj aliaj poetoj. Kreante poemon kun eposa rukturo kaj filozofan celo, li firmigis la koncepton, k la [[itala lingvo]] esu taŭga porĉiunivela esprimo. En la [[Franca lingvo|franca]], la ital lingvoestas moknomita ''La langue de Dante'' (las lingvo de Dante). Publikigo en la gepatra lingvo markis Dante kiel unu el la unuaj en romkatolika [[Okcidenta Eŭropo]] (inter aliaj kiel ekzemple [[Geoffrey Chaucer]] kaj [[Giovanni Boccaccio]]) se temas pri liberiĝo de normoj de eldonado en nur la [[latina]] (nome la lingvo de [[liturgio]], [[historio]] kaj fakularo ĝenerale, sed ofte ankaŭ de [[liriko]]). Tiu rompo metis precedencon kaj permesis ke pli da literaturo estu publikigita por pli larĝa legantaro, metante la scenejon por pli grandaj niveloj de legopovo en la estonteco. Tamen, male al Boccaccio, [[John Milton|Milton]] aŭ [[Ariosto]], Dante ne vere iĝis verkisto legita ĉie en Eŭropo ĝis la [[Romantismo]]. Al la romantikuloj, Dante, kiel [[Homero]] kaj [[Shakespeare]], estis ĉefekzemplo de la "origina geniulo" kiu fiksas siajn proprajn regulojn, kreas personojn de superpova staturo kaj profundo, kaj iras longen preter iu imito de la modeloj de pli fruaj majstroj kaj kiu, en victurno, ne povas vere esti imitita. Dum la 19-a jarcento, la reputacio de Danto kreskis kaj solidiĝis; kaj ĉirkaŭ 1865, la 600-a datreveno de lia naskiĝo, li fariĝis firme establita kiel unu el la plej grandaj literaturaj ikonoj de la okcidenta mondo.
| |||