Prononco de Esperanto: Malsamoj inter versioj
| [kontrolita revizio] | [kontrolita revizio] |
Enhavo forigita Enhavo aldonita
→Literoj kaj fonemoj: Mi forigas "cónyuge" en la hispana kiel ekzemplo de vorto, kun la sono de la litero ĝ. |
Marcos (diskuto | kontribuoj) e mafaras erarajn kaj malpliprecizigajn redaktojn |
||
Linio 6:
Konsiderante ke la prezento de la prononco en la Fundamento de Esperanto ellasas multajn detalojn kaj ke oni povas renkonti sufiĉe vastan variadon en la efektiva prononco de Esperanto, eĉ se oni konsideras nur homojn, kiuj gramatike kaj vortprovize bone regas Esperanton, oni povus dubi pri la ekzisto de prononca normo, kiu detale determinas kio estas bona Esperanta prononco kaj kio ne. Tamen diversaj studoj, precipe la tre sistemeca studo, kiun Oksana Burkina faris por sia doktoriĝo,<ref name="Burkina18">Resumo de la disertacio "Произносительная норма в эсперанто" ("Prononca normo en Esperanto") de Oksana Burkina en [http://esperantic.org/dosieroj/file/IpI70-3-09.pdf informilo por interlingvistoj n-ro 70], paĝo 18</ref> montras ke Esperanto-parolantoj havas tre unuecan opinion pri bona prononco, kaj ke sekve la prononca normo ekzistas kiel socia fenomeno en la komuna konscio de la Esperanto-parolantoj.
Ĉi tiu prononca normo estiĝis sen lingva planado surbaze de internacia parola uzado de Esperanto.<ref>Burkina, O. (2005): "Rimarkoj pri la prononca normo en Esperanto" (paĝo 8), ''Lingvaj kaj historiaj analizoj. Aktoj de la 28-a Esperantologia Konferenco en la 90-a Universala Kongreso de Esperanto''</ref> En la estiĝo de ĉi tiu normo aparte rolis unuflanke la strebadoj al bona interkompreno, al la Zamenhofa idealo "por unu sono unu litero" kaj al la forigo de nacilingva influo, kaj aliflanke kelkaj malimplicite transdonataj opinioj pri boneco kaj malboneco de diversaj prononcoj.<ref>Wells, J. (1978): "Lingvistikaj aspektoj de Esperanto", paĝoj 25-26</ref><ref>Burkina, O. (2005): "Rimarkoj pri la prononca normo en Esperanto" (paĝoj 9-10), ''Lingvaj kaj historiaj analizoj. Aktoj de la 28-a Esperantologia Konferenco en la 90-a Universala Kongreso de Esperanto''</ref> Unu ekzemplo de parto de la prononca normo kiu firmiĝis pro tia malimplicite transdonataj opinioj estas la norma prononco de la fonemo /r/ kiel langopinta vibro [
Kie ne estas aparta mencio de nenormaj variaĵoj, la resto de ĉi tiu artikolo klarigas ĉi tiun norman prononcon de Esperanto. Ĉar Esperanto estas lingvo kies parolantoj ĝenerale ne parolas ĝin kiel ĉefan lingvon, la reala prononco relative ofte devojiĝas de ĉi tiu normo sub la influo de aliaj lingvoj. Listo de kutimaj devojiĝoj troviĝas en la artikolo [[Listo de misprononcadoj]].
Linio 66:
|-
! style="text-align: right;" | [[mezvasta vokalo|mezvasta]]
| <span style="font-size:125%;" class="IPA">
| || <span style="font-size:125%;" class="IPA">
|-
! style="text-align: right;" | [[vasta vokalo|vasta]]
| ||<span style="font-size:125%;" class="IPA">
|}
Linio 88:
! Itala
|-
|'''a'''|| style="font-size:125%" class="IPA" | /
|-
|'''e'''|| style="font-size:125%" class="IPA" | /
|-
|'''i'''|| style="font-size:125%" class="IPA"| /i/ || fr'''ee'''||m'''i'''sa || l'''i'''bro
|-
|'''o'''|| style="font-size:125%" class="IPA" | /
|-
|'''u'''|| style="font-size:125%" class="IPA"| /u/ || b'''oo'''k ||p'''u'''ro || t'''u'''tto
Linio 154:
Konforme kun ĉi tiu eldiro de Zamenhof, en la nature evoluinta prononca normo de Esperanto ne ekzistas deviga alofona variado, kaj ĝenerale percepteblas tendenco minimumigi la alofonan variadon.<ref name="Wells26">Wells, J. (1978): "Lingvistikaj aspektoj de Esperanto", paĝo 26</ref><ref name="Burkina19">Resumo de la disertacio "Произносительная норма в эсперанто" ("Prononca normo en Esperanto") de Oksana Burkina en [http://esperantic.org/dosieroj/file/IpI70-3-09.pdf informilo por interlingvistoj n-ro 70], paĝo 19</ref> Do ekzemple ne ekzistas regulo, ke /n/ antaŭ /g/ kaj /k/ devas esti prononcata kiel [ŋ]. Oni same rajtas prononci ĝin kiel [n], kaj kelkaj parolantoj aparte zorgas pri la prononco [n] ĉe klara parolado kun zorga prononco.
Aparte vaste pridiskutata estis la alofona variado ĉe vokaloj. La [[Plena Analiza Gramatiko]] preskribis regulojn por la vasteco de /e/ kaj /o/ depende de la kunteksto: Por silaboj sen fina konsonanto ĝi preskribis la pli malvastajn prononcojn [e] kaj [o], dum por silaboj kun fina konsonanto ĝi preskribis la pli vastajn prononcojn [ɛ] kaj [ɔ]. Tiuj preskriboj tamen ne iĝis parto de la ĝenerale akceptata prononca normo.<ref name="Wells23"/><ref name="PMEGvokala">[http://bertilow.com/pmeg/skribo_elparolo/elparolo/bazaj_reguloj.html#i-el8 Plena Manlibro de Esperanta Gramatiko de Bertilo Wennergren pri vokala variado]</ref> Anstataŭe oni sen laŭkuntekstaj reguloj akceptas por /e/ kaj /o/ ĉiujn prononcojn inter [e] kaj [ɛ] kaj inter [o] kaj [ɔ], kaj la tute mezaj prononcoj [e̞] kaj [o̞] estas
==Fonologiaj procezoj==
| |||