Svisa Ĵurkomunumo: Malsamoj inter versioj

[kontrolita revizio][kontrolita revizio]
Enhavo forigita Enhavo aldonita
KuBOT (diskuto | kontribuoj)
e Anstataŭigo de ne plu uzota Ŝablono:EL; vidu VP:DT en Marto 2017
forigis romiajn nombrojn, kiuj ne estas laŭ la kutimoj de vikipedio (kaj, miaopinie, de Esperanto entute)
Linio 6:
La malnova ĵurkomunumo estis loza reto de aliancoj, kiu forte dependis de la individuaj interesoj de la unuopaj membroj. Ĝi konsistis el la efektivaj membroŝtatoj (ek de [[1513]] tio estis 13 lokoj) kaj ties regataj aŭ servutaj teritorioj kaj la komunaj regnejoj.
 
[[Dosiero:Urs Graf Schrecken des Kriegs 1521.jpg|eta|300px|dekstra|Ilustraĵo pri la svisa malvenko en Marigniano de Urs Graf, titolita: La teruro de la milito]]
 
== Historio ==
Kiel politika kaj milita alianco la ĵurkomunumo unue estis alianco kontraŭ la [[Habsburgo|habsburganoj]] kaj krome al la protekto de la landa paco kaj sekurigo de la diversaj privilegioj akiritaj de la [[Sankta Romia Imperio]]. El la unue pure defendaj militoj kontraŭ Habsburgo en la 15-a kaj 16-a jarcentojarcentoj fariĝis ekspandcelajekspansicelaj agresmilitoj, kiuj abrupte finiĝifiniĝis per la neniniiganeniiga malvenko dum la [[batalo de Marignano]] en la hodiaŭ [[Lombardio]], [[Italio]].
 
Pro internaj konfliktoj ankaŭ ekzistis militoj inter la ĵurkomunumanoj, kiel ekzemple la [[Malnova Zurika Milito]] en [[1436]] kaj [[1450]]. Post la reformacio la membroŝtatoj de la ĵurkomunumo interdividiĝis en portestantan kaj katolikan grupon. Inter la du grupoj ripete okazis militoj, kiel la [[Militoj de Kappel]], okaze de [[2-a Milito de Kappel|kies 2-a]] la zurika reformisto [[Zvinglo]] perdis sian vivon.
 
En la historio de la malnova Svisa Ĵurkomunumo oni distingas kvin fazojn laŭ la nombro de la membraj ŝtatoj:
* 1291–1332 IIItri ŝtatoj: [[Kantono Urio|Urio]], [[Kantono Ŝvico|ŜvicokajŜvico]] kaj [[Untervaldo]]
* 1353–1481 VIIIkvar ŝtatoj: aliĝis [[Kantono Lucerno|Lucerno]], [[Kantono Glaruso|Glaruso]], [[Kantono Zuriko|Zuriko]], [[Kantono Zugo|Zugo]], [[Kantono Berno|Berno]]
* 1481–1501 Xdek ŝtatoj: aliĝis [[Kantono Friburgo|Friburgo]], [[Kantono Soloturno|Soloturno]]
* 1501–1513 XIIdek du ŝtatoj: aliĝis [[Kantono Bazelo|Bazelo]], [[Kantono Ŝafhaŭzo|Ŝafhaŭzo]]
* 1513–1798 XIIIdek statojtri ŝtatoj: [[Apencelo]]
 
En [[1648]] la Svisa Ĵurkonumuno ricevis per la [[Vestfalia Paco]] sian ŝtatan sendependecon de la [[Sankta Romia Imperio|Sankta Romia Imperio de Germana Nacieco]].
 
[[Dosiero:Karte 13 Alte Orte.png|eta|300px|dekstra|La 13 malnovaj ŝtatoj kaj la de ili regataj teritorioj en la 18-a jarcento]]