Noruzo: Malsamoj inter versioj
| [kontrolita revizio] | [kontrolita revizio] |
Enhavo forigita Enhavo aldonita
e Bot: korekto de urbonomo laŭ artikolonomo |
Alifono (diskuto | kontribuoj) Internacia festotago |
||
Linio 1:
'''Noruzo''' aŭ '''Noruzo''' aŭ '''Noruzo''' estas la orienta novjaro, unu el la plej belaj kaj ŝatataj festoj en pluraj orientaj landoj.
'''Noruzo''' ({{IPA-fa|noːˈɾuːz|IPA}}[[:en:Help:IPA/Persian|[noːˈɾuːz]]]), (persa : {{lang|fa|نوروز}}, ''novruz'', aliliterata en Esperanto '''naŭruzo''' ({{IPA-fa|næuˈɾoːz|IPA}}[næuˈɾoːz]), '''noŭruzo''' ({{IPA-fa|nouˈɾuːz|IPA}}[nouˈɾuːz]), kun diversaj lokaj prononcoj; en la [[Bahaa Kredo]] ({{IPA-fa|næuˈɾoːz|IPA}}[næuˈɾuːz]), estas la orienta Novjaro, Oni festas Noruzon en [[Irano]], [[Azerbajĝano]], [[Afganio]], [[Pakistano]], [[Turkio]], [[Albanio]], [[Kartvelio]], diversaj landoj de [[Centra Azio]] kiel [[Turkmenio]], [[Taĝikio]], [[Uzbekio]], [[Kirgizio]], kaj [[Kazaĥio]], kaj ankaŭ inter la divesaj diasporoj de tiuj popoloj. ▼
Noruzo (
La Ĝenerala Asembleo de [[Unuiĝintaj Nacioj]] laŭ la decido en 2010 proklamis la 21-an de marto la internacian tagon de Noruzo.
Ankaŭ estanta [[Zaratuŝtrismo|Zoroastrisma]] ferio (-> [[Chaharshanbe Suri]]), ĝi estas ankaŭ sankta [[tago]] por anoj de [[Sufiismo]] kaj ankaŭ [[Bahaa Kredo|Bahaanoj]] ĉe kiuj Noruzo estas unu el la naŭ sanktaj tagoj.▼
Unesko akceptis ĝin sur la Reprezenta Listo de [[Nemateria kultura heredaĵo|Nemateria Kultura Heredaĵo]] de la Homaro.
En Irano ankaŭ oni nomas ĝin Eid feston, kvankam ĝi ne estas islama festo. Noruzo estas la unua tago de [[printempo]] kaj la komenco de la Irana jaro. Ĝi ankaŭ estas la komenco de la [[Bahaa Kalendaro]]. Estas festo de iuj komunumoj je la [[21a de marto]] kaj de aliuloj je la tago de la astronomia tempo (komenco de printempo), kiu povus okazi je la [[20a de marto|20a]], 21a aŭ [[22a de marto]].▼
== Unesko ==
Noruzo estas enskribita en la Reprezenta Listo de [[Nemateria kultura heredaĵo|Nemateria Kultura Heredaĵo]] de la Homaro<ref name=":0">(angla) ''Novruz, Nowrouz, Nooruz, Navruz, Nauroz, Nevruz: Inscribed in 2009 on the Representative List of the Intangible Cultural Heritage of Humanity'', [http://www.unesco.org/culture/ich/index.php?RL=00282 UNESCO].</ref>.
[[Ĝenerala Asembleo de Unuiĝintaj Nacioj|Ĝenerala Asembleo de]] La UN rekonis la Internacian Tagon de Noruzo en 2010, priskribante ĝin kiel irandevena printempa festo, kiu estis festita dum pli ol 3000 jaroj<ref>(angla) "General Assembly Recognizes 21 March as International Day of Nowruz, Also Changes to 23–24 March Dialogue on Financing for Development"''.'' UN.org. la 23-an de februaro 2010. </ref><ref>(angla) ''Sheikholeslami, Ali (2010-02-24).'' "UN Officially Recognizes March 21 as International Nowruz Day"''. Businessweek.com. Arkivitia de la originalo je la 1-a de aprilo 2010.'' </ref>. Dum la renkontiĝo de ''La inter-registara komitato por la konservado de la nemateria heredaĵo'' de la [[Unuiĝintaj Nacioj]], okazinta inter la 28-a de septembro kaj la 2-a de oktobro 2009, Noruzo estis oficiale registrita sur la UNESKO-Reprezenta Listo de [[Nemateria kultura heredaĵo|Nemateria Kultura Heredaĵo]] de la Homaro<ref name=":0" /><ref>(angla) ''Novruz, Nowrouz, Nooruz, Navruz, Nauroz, Nevruz: akceptita en 2009 sur la Retrezenta Listo de Nemateria Kultura Heredaĵo de la Homaro, UNESKO.'' </ref><ref>(angla) [http://www.tehrantimes.com/news/204443/Noruz-and-Iranian-radifs-registered-on-UNESCO-list Noruz and Iranian radifs registered on UNESCO list], Teheran Times, la 1-a de oktobro 2009.</ref><ref>(angla) ''Nowruz became international'' (noruzo fariĝis internacia), en la [[Persa lingvo|persa]], BBC, Wednesday, la 30-a de septembro 2009, BBC.co.uk</ref>. En respondo al la rekono fare de UN, Irano eldonis poŝtmarkon<ref>(angla) Iran issues stamp celebrating Int'l Day of Nowruz, Press TV, la 28-an de marto 2010 .</ref>.
== Internacia festotago ==
▲Ankaŭ estanta [[Zaratuŝtrismo|Zoroastrisma]] ferio (-> [[Chaharshanbe Suri]]), ĝi estas ankaŭ sankta [[tago]] por anoj de [[Sufiismo]] kaj ankaŭ [[Bahaa Kredo|Bahaanoj]] ĉe kiuj Noruzo estas unu el la naŭ sanktaj tagoj.
Oni festas Noruzon en [[Irano]], [[Azerbajĝano]], [[Afganio]], [[Pakistano]], [[Turkio]], [[Albanio]], [[Kartvelio]], diversaj landoj de [[Centra Azio]] kiel [[Turkmenio]], [[Taĝikio]], [[Uzbekio]], [[Kirgizio]], kaj [[Kazaĥio]], kaj ankaŭ inter la divesaj diasporoj de tiuj popoloj.
Landoj kun Noruzo kiel publika feriotago :
Linio 24 ⟶ 30:
[[Irano|Ira]]<nowiki/>no (20 marto al 24 marto, totalo de kvin tagoj en ĝenerala kaj totalo de 14 tagoj por lernejoj kaj universita[[Irano|j)]]<nowiki/>to<ref>(angla) [http://www.bank-holidays.com/holidays.php?annee=2010&id_pays=85 "Iran (Islamic Republic of) 2010 Bank Holidays"]. Bank-holidays.com.</ref>
[[Irako]] (''de jur'' ''n''e [[Aŭtonoma Regiono Kurdistano|Iraka Kurdio]], ''de factota''tano) (21 marto)<ref>(angla) [http://www.bank-holidays.com/holidays.php?annee=2010&id_pays=84 "Iraq 2010 Bank Holidays"]. Bank-holidays.com. </ref>
Linio 40 ⟶ 48:
[[Uzbekio]] (21 marto)<ref>(angla) [http://www.bank-holidays.com/holidays.php?annee=2010&id_pays=129 "Uzbekistan 2010 Bank Holidays"]. Bank-holidays.com</ref>
▲En Irano ankaŭ oni nomas ĝin Eid feston, kvankam ĝi ne estas islama festo. Noruzo estas la unua tago de [[printempo]] kaj la komenco de la Irana jaro. Ĝi ankaŭ estas la komenco de la [[Bahaa Kalendaro]]. Estas festo de iuj komunumoj je la [[21a de marto]] kaj de aliuloj je la tago de la astronomia tempo (komenco de printempo), kiu povus okazi je la [[20a de marto|20a]], 21a aŭ [[22a de marto]].
== Haft Sin ==
Linio 51 ⟶ 63:
# ''Sekeh'' ([[Monero|moneroj]]), kiu reprezentas prosperon
== Literumado kaj prononcado ==
▲
Ekzistas multaj variantoj literumi la vorton ''Noruzo'' :
Linio 101 ⟶ 115:
[[Uzbeka lingvo|Uzbeka]] : ''Navruz, Навруз, نەۋرۇز''
== Galerio ==
| |||