|
La '''Palaco de Paco''' ([[nederlande]] ''Vredespaleis'') <small>prononcata</small> [[Internacia Fonetika Alfabeto|[ IPA :]] [[:en:Help:IPA_for_Dutch|<nowiki>vreːdəspaˌlɛis]</nowiki>]]) estas administracia konstruaĵo en <nowiki/>[[Hago|Den Haag (Hago)]], Nederlando por promocii kaj subteni la pacon en la mondo pere de [[internacia juro]].
La Pacopalaco oficiale malfermismalfermiĝis la 28an de aŭgusto 1913 kaj estis originale konstruita por krei sidejon por la Konstanta Arbitracia Kortumo, kreita dum la unua Pacokonferenco en 1899. Post la Unua Mondmilito, la Pacopalaco estis la sidejo de la Konstanta Kortumo de Internacia Justeco de la Ligo de Nacioj kaj fariĝis poste (en 1946) la sidejo de la [[Internacia Kortumo]] kiam tiu estis establita kiel la ĉefa juĝa korpo de la [[Unuiĝintaj Nacioj]]. En la Pacopalaco troviĝas ankaŭ la Haga Akademio pri Internacia Juro, unu el la tutmonde plej signifaj bibliotekoj pri [[internacia juro]] kaj la [[Carnegie Foundation (Netherlands)|Fondumo Carnegie]] (1913–hodiaŭ) kiu estas la proprietulo kaj mastrumanto de la Palaco, .
Aliaj internaciaj tribunaloj en Hago, IUSCT (Irana-Usona tribunalo), la [[Internacia Pun-Tribunalo por Eksa Jugoslavio|Internacia Puntribunalo por la eksa Jugoslavio]] kaj la [[Internacia puna kortumo|internacia puna kortumo]] estas apartaj organizoj, troviĝantaj aliloke en Hago.
== Antaŭhistorio kaj starigo ==
Dum la dua duono de la 19a jarcento, eŭropaj nacioj elspezis pli kaj pli da mononmono por iliaj armeo kaj mararmeo. Pro tiu vetarmado la rusa caro Nikolao II sendis la 24an aŭgusto 1898 invitilon al la registaroj de ĉiuj gravaj nacioj por kunvoki internacian konferencon pri paco kaj malarmado. Li elektis Den Haag (Hago) kiel neŭtrala loko. Caro Nikolao opiniis ke dialogodialogi kaj fariorganizi internaciajn interkonsentojn estus pli bona por la prospero kaj progreso de la homaro anstataŭol semi malkonkordon kaj malamikecon. Lia alvoko komence estis akceptita kun skeptikego, ĉar li funkciis kiel komandanto de la rusa armeo kiu investis multe da mono kaj energio en armea potenco. Estis nur monatojn poste, kiam precize Usono estis la unua lando por reagi pozitive, ke la rusa iniciato gajnis rapidecofluonefektiviĝis. Tio rezultis en la okazigo de la unua Packonferenco en 1899. La finfina ideo de la Pacopalaco venis de diskuto en 1900 inter la rusa diplomato Friedrich Martens kaj la usona diplomato Andrew Dickson White.
La starigo de la pacopalaco okazis en la kunteksto de la multnombraj [[Paca movado|pacomovadoj]] surbaze de ideoinfluoj de pacifistoj kiel Leo Tolstoj, Bertah von Suttner, Alfred Nobel kaj kiuj estis aktivaj en Eŭropo kaj Ameriko en la malfrua 19-a jarcento <ref>[http://www.vredespaleis.nl/default.asp?pid=56&page=Geschiedenis (en)] [https://www.vredespaleis.nl/building/history/?lang=en Historio de la Pacopalaco], konsultite ja la 3a aŭgusto 2016.</ref>.
La povo de la pacomovadoj ja malkreskis, kaj unu jaron post la inaŭguro de la pacopalaco ekestis la [[unua mondmilito]].
Andrew Diskson White priskribis la 5-an aŭgusto 1902 lian ideon al [[Andrew Carnegie]] i.a. jene :
''"La pacopalaco estu emplotemplo de paco kie la pordoj estas malfermataj, en kontrasto al la Janus-templo, malfermata en tempoj de paco kaj fermata en kazoj de milito (…..) Kiel inda atesto de la homoj kiuj, post kiam multaj longaj jarcentoj fine tribunalo kiu ĵetis malfermi ĝiajn pordojn por la paca kolonio de diferencoj inter loĝantaroj".''
== Arkitekturo kaj arto ==
[[Dosiero:Peace palace main hall 1024.jpg|alternative=Ĉefhalo Palaco de Paco|eta|Foto de la ĉefhalo]]
| 