Fosfata acido: Malsamoj inter versioj
| [kontrolita revizio] | [kontrolita revizio] |
Enhavo forigita Enhavo aldonita
e Koherigis al "molmaso" ĉie post interkonsentita titolŝanĝo. |
LiMrBot (diskuto | kontribuoj) esperantigita ŝablono (Dosiero), formatigo de titoloj, +Projektoj, +Bibliotekoj, multaj kosmetikaj ŝanĝoj |
||
Linio 4:
|colspan="2" style="text-align: center;" | '''Fosfata acido'''
|-
|colspan="2" style="text-align: center;"|[[
|-
| [[
|<center> [[
|-
|- style="background: salmon; color: black"
|colspan="2" style="text-align: center;" | Alternativa(j) Nomo(j)
|-
|colspan="2" style="text-align: center;" |Ortofosfata acido<br />Acidum phosphoricum<ref>British Pharmacopoeia</ref>
|-
|[[Kemia formulo]]||H<sub>3</sub>PO<sub>4</sub>
|-
|[[PubChem|PubChem-kodo]]||
|-
|[[ChemSpider|ChemSpider kodo]]||
|-
|[[CAS-numero|CAS-numero-kodo]]||
|-
|rowspan="3" style="text-align: "|[[Konstanto pri
|-
|2 = 7.198
Linio 33:
|[[Molmaso]]||98.00 g·mol<sub>−1</sub>
|-
|rowspan="3" style="text-align:"|[[Denseco]]||1.885
|-
|1.685 g/mL (85% solvaĵo)
Linio 45:
|[[Refrakta indico]]||1.34203
|-
|rowspan="3" style="text-align: "|Akva
|-
|1.685 g/mL (85% solvaĵo)
Linio 53:
|[[Alkoholo|Alkohola solvebleco]]||komplete solvebla
|-
|rowspan="3" style="text-align: center;"|[[Konstanto pri
|-
|2 = 7.198
Linio 59:
|3 = 12.319
|-
|-style="color: white; background-color: salmon;"
|colspan="2" style="text-align: center;" | [[Deklaroj pri Risko
|-
|[[Listo da R-Deklaroj|Riskoj]]|| [[Listo da R-Deklaroj#R34|34]]
|-
|[[Listo da S-Deklaroj|Sekureco]]||[[Listo da S-Deklaroj# (S1/2)|1/2]] [[Listo da S-Deklaroj#S26|26]]
|-style="color: white; background-color: salmon;"
|colspan="2" style="text-align: center;" |
|-
|[[Ŝablono:Danĝerosimboloj|Danĝero]]|| {{Danĝerosimboloj|C}}
|}
'''Fosfata acido''' (aŭ '''fosfora acido''', '''fosforacido''', '''fosfatacido''') aŭ alinome '''ortofosfata acido''' (H<sub>3</sub>PO<sub>4</sub>) estas la plej grava [[oksigeno|oksoacido]] de la [[fosforo]]. Ĝi estas bazmaterialo por [[fosforo|fosforaj saloj]] de la sinteza sterko, sed oni uzas ĝin por dentoplenigaĵoj, pretigo de albumindevenaĵoj, produktado de suker- kaj teksaĵindustriaj produktoj. Ĝi estas acida, fruktodora aldonaĵo de la nutraĵindustriaj produktoj.
La pura fosforacido estas [[kristalo|kristala]], [[solido|solida]] materialo (fandopunkto estas 42,35 °C). Ĝi estas senkolora, siropa likvaĵo (iom maldensa). Oni produktas la senfajnigitan acidon el fosforito, la pli puran version el blanka fosforo.
La fosforacido povas formi tri salojn, depende de tio, kiom hidrogenatomojn ĝi fordonas. Grava fosfata salo estas la natrio-dihidrogena fosfato (NaH<sub>2</sub>PO<sub>4</sub>), kiu estas uzata por reguligo de la hidrogenjona koncentreco (acideco); la dinatrio-hidrogena fosfato (Na<sub>2</sub>HPO<sub>4</sub>), kiu uzatas por akvomildigo per precipitigo de la multvaloraj metaloj; la trinatrio-fosfato (Na3PO4), kiun oni uzas en sapoj kaj lavaĵoj. La kalcio-dihidrogena fosfato aŭ kalcio-superfosfato
La fosfat-acidaj molekuloj interligiĝas je alta temperaturo al pli grandaj molekuloj (tiam liberiĝas akvomolekuloj). La difosfata acido kaj la pirofosfata acido (H<sub>4</sub>P<sub>2</sub>O<sub>7</sub>) estiĝas el du fosfatacidaj molekuloj (kon foriĝo de akvomolekulo).
La fosfata acido estas la plej simpla membro de la [[Homologo|homologa]] vico de la polifosfataj acidoj. La ĝenerala formulo de tiu vico estas H(HPO<sub>3</sub>)nOH, kie n = 2, 3, 4,.... La metafosfataj acidoj havas la formulon (HPO<sub>3</sub>)n, kie n = 3, 4, 5,...
Oni uzas la esprimon metafosfata acido ankaŭ por viskoza, glueca materialo, kiu estas miksaĵo de longĉenaj kaj ringaj molekuloj de (HPO<sub>3</sub>)n.
Oni povas produkti la diversajn polimeraj modifojn de la fosfata acido per reago de fosfatacidoj kaj akvo.
== Kombinaĵoj ==
* [[Amonia fosfato]]
* [[Amonia bifosfato]]
Linio 93 ⟶ 92:
* [[Fosfonata acido]]
== Vidu ankaŭ ==
* [[Kombinaĵoj de hidrogeno]]
{{Projektoj}}
{{Bibliotekoj}}
[[Kategorio:Acidoj]]
Linio 101 ⟶ 103:
[[Kategorio:Fosforaj kombinaĵoj]]
== Referencoj ==
{{
| |||