Katalpo: Malsamoj inter versioj

[kontrolita revizio][kontrolita revizio]
Enhavo forigita Enhavo aldonita
RG72 (diskuto | kontribuoj)
Neniu resumo de redakto
Linio 1:
{{Taksonomio
|nomo = ''Catalpa''
|koloro = lightgreen
|dosiero = Indian bean tree1.JPG
Linio 8:
|divizio = [[Angiospermoj]] ''Magnoliophyta''
|klaso = [[Dukotiledonaj plantoj|Dukotiledonuloj]] ''Dicotyledones''
|ordo = '' [[Lamialoj]] '' Lamiales''
|familio = [[Bignoniacoj]] ''Bignoniaceae''
|genro = ''[[Catalpa]] ''
|specio = ĉ. 10 specioj
|aŭtoro =[[Giovanni Antonio Scopoli|SCOP.]]
}}
'''Katalpo''' (''Catalpa'') estas [[genro (biologio)|plantgenro]] ene de la [[familio (biologio)|familio]] de la [[Bignoniacoj]] (''Bignoniaceae''). Pro iliajsiaj longaj [[kapsulfrukto]]j ili nomiĝas ankaŭ cigara aŭ faba arbo. En Iala [[modera zono|moderajmoderklimataj regionoj]] de la mondo kelkaj kultivaroj de la [[specio (biologio)|specioj]] kaj hibridoj estas plantitaj en ĝardenoj kaj parkoj.
 
 
'''Katalpo''' (''Catalpa'') estas [[genro (biologio)|plantgenro]] ene de la [[familio (biologio)|familio]] de la [[Bignoniacoj]] (Bignoniaceae). Pro iliaj longaj [[kapsulfrukto]]j ili nomiĝas ankaŭ cigara aŭ faba arbo. En Ia [[modera zono|moderaj regionoj]] de la mondo kelkaj kultivaroj de la [[specio (biologio)|specioj]] kaj hibridoj estas plantitaj en ĝardenoj kaj parkoj.
 
== Priskribo ==
[[dosiero:Cataspec.jpg|eta|maldekstre|sekcio ''Catalpa'': ''Catalpa speciosa'': supre floro, malsupre arboŝelo]]
[[dosiero:Northern Catalpa beanpods.jpg|eta|maldekstre|pendantaj fruktoj de ''Catalpa speciosa'']]
[[dosiero:Catalpa speciosa seeds.jpg|eta|maldekstre| semoj de ''Catalpa speciosa'']]
=== Vegetativaj karakterizaĵoj ===
''Catalpa''-specioj kreskas kiel [[Ĉiamverdo|duonĉiamverda]]j (kvar specioj ) aŭ [[decidua]]j (ses specioj) [[arbo]]j. Kiuj havas kontraŭstarantajkontraŭstarantajn aŭ [[verticilo|verticile]] starantajstarantajn [[folio (planto)|foliojfoliojn]]. La folioj havas kaj folitigojn kaj foliplatojn. La foliplato estas simpla kaj kompletranda; malofte lobaj. La planto ne havas [[stipulo]]jn.
 
=== Generativaj karakterizaĵoj ===
La terminale starantaj, estas [[grapolaro|grapolaraj]] aŭ kremkoloraj (nur ''Catalpa ovata'' kaj ''Catalpa tibetica'').
 
La longaj, pendantaj, krajonformaj [[kapsulfrukto]]j malfermiĝas je du klaboj. Ekzistas minca septo. La semoj estas globecaj kaj havas harojn je ambaŭ finoj.
 
== Enhavosubstancoj ==
Ĉiuj plantpartoj – krom la semoj – estas venenetaj. En la planto estas la malforta veneno [[''katalpino]]'' (= katalposido) kaj parencaj substancoj.
 
== Disvastigo ==
De la ĉ. 10 ''Catalpa''-specioj kvar hejmiĝas en la moderajmoderklimataj regionoj de [[Orienta Azio]], kvar sur la [[okcidentaj insulojAntiloj]] kaj kaj du specioj en Nordameriko. En Eŭropo la specio ''Catalpa bignonioides'', kiu origine devenas de [[Nordameriko]], estas kultivata kiel [[ornamplanto]].
 
[[Dosiero:Catalpa longissima.jpg|eta|sekcio ''Macrocatalpa'': ''Catalpa longissima'']]
[[Dosiero:Catalpa_fargesii - blossoms.JPG|eta|sekcio ''Catalpa'': floroj de ''Catalpa fargesii'']]
[[Dosiero:Catalpa erubescens 'Pulverulenta' JPG1a.jpg|eta| habito de ''Catalpa'' ×''erubescens'' 'Pulverulenta']]
 
== Sistematiko ==
La genronomo ''Catalpa'' estis en la jaro 1777 unuafoje publikigita fare de [[Giovanni Antonio Scopoli]] en ''Introductio ad Historiam Naturalem'', paĝo 170. Tipospecio estas ''Bignonia catalpa'' L. Kies valida nomo estas ''Catalpa ovata'' G.DON. [[Sinonimo (taksonomio)|Sinonimo]] por ''Catalpa'' SCOP. estas ''Macrocatalpa'' (GRISEB.) BRITTON. La genro ''Catalpa'' apartenas al la tribo Catalpeae DC. EX MEISN. en la familio de la [[Bignoniacoj]]. Tiuj kvar ''Macrocatalpa''-specioj estas enordigitaj en la genro ''Catalpa''. iIi hejmiĝas sur la okcidentaj insuloj.
Linio 46 ⟶ 45:
** ''[[Catalpa longissima]]'' (JACQ.) DUM. COURS.: Ĝi hejmiĝas sur la okcidentaj insuloj [[Hispaniolo]] kaj [[Jamajko]].
** ''[[Catalpa macrocarpa]]'' EKMAN: Ĝi hejmiĝas sur la Bahamoj, sur Kubo kaj en [[Domingo]].
* ''[[Catalpa purpurea]]'' GRISEB.: Ĝi disvastiĝis nur en la orienta parto de Kubo kaj sur la isnulo [[Île de la GonâveGonavo]], kiu apartenas al Haitio.
* Sekcio ''Catalpa'':
** [[Ordinara Katalpo]] (''Catalpa bignonioides'' WALTER, [[sinonimo (taksonomio)|Sin.]]: ''Catalpa syringifolia'' SIMS): Ĝi hejmiĝas en la sudorientaj usonaj ŝtatpj de Usono: Alabamo, Florido, Georgio, Luiziano kaj Misisipio.