Kastela teramaso: Malsamoj inter versioj

[kontrolita revizio][kontrolita revizio]
Enhavo forigita Enhavo aldonita
e Voboda movis paĝon Kastela teramaso al Ligna praburgo: eble pli konvena nomo
esperantigita parametro, formatigo de titoloj, kosmetikaj ŝanĝoj
Linio 1:
[[Dosiero:Saint-Sylvain dAnjou.JPG|thumbeta|Kastelo sur teramaso de [[Saint-Sylvain-d'Anjou]], rekreo de teramaso de la 11-a jc]]
 
'''Kastela teramaso''' estas tipa defenda konstruaĵo<ref>Ekzistas pli malofte atakaj aŭ sieĝaj teramasoj.</ref> de [[frua Mezepoko]], konsistanta el granda tera plialtigo kun ronda formo, la « teramaso ». Ekzistas pluraj formoj de starigo de tiuj konstruaĵoj, ofte erare nomataj « feŭdaj teramasoj », ili ekzistas en ĉiuj regionoj de Eŭropo.
Linio 5:
Plej ofte la teramaso estis ĉirkaŭata de fosaĵo (kio distingas dum arkeologiaj fosadoj la kastelan teramason disde prahistoria [[tumulo]]). La supro estis okupita de fortika palisaro. Ligna fuorto estis tie konstruita kun gvatoturo simila al [[ĉefturo]]. La teramaso estas konsiderata kiel praa [[fortreso]].
 
En okcidenta Eŭropo, en la 10-a jc, la [[karolidoj|karolida]] armeo fariĝis tro peza por respondi al la rapidaj rabatakoj de la [[vikingoj]] kaj [[saracenoj]]. Defendo organiziĝis do loke ĉirkaŭ teramasoj, rapide konstrueblaj, kaj kiu uzis malmulte kostan materialon kaj ĉie haveblajn. Iom post iom distingiĝis milita elito, kies teramaso konkretigis la aŭtoritecon. La senjoro certigis la protekton de komerca aŭ ekonomia vojo (ofte vilaĝo) kaj la teramaso fariĝis la forta elemento de la spaca organizado de la jaro 1000.
 
== Karakteroj de kastelaj teramasoj ==
[[Dosiero:Motte-feodale.JPG|thumbeta|leftmaldekstra|Kastela teramaso de [[La Pouëze]] ([[Maine-et-Loire]])]]
 
[[Dosiero:Chateau a motte saint sylvain.jpg|leftmaldekstra|thumbeta|La teramaso superanta sian kortobirdon. Loko de [[Saint-Sylvain-d'Anjou]], rekreo de teramaso de la 11-a jc.]]
[[Dosiero:Motte-feodale.JPG|thumb|left|Kastela teramaso de [[La Pouëze]] ([[Maine-et-Loire]])]]
 
[[Dosiero:Chateau a motte saint sylvain.jpg|left|thumb|La teramaso superanta sian kortobirdon. Loko de [[Saint-Sylvain-d'Anjou]], rekreo de teramaso de la 11-a jc.]]
 
== Datado, nomo kaj disvastiĝo de la fenomeno ==
=== La kastela sistemo de la unua feŭda epoko (fino de la 10-a jc ĝis la 12-a jc) ===
[[Dosiero:Siege Xe s.jpg|thumbeta|« La Citadelle assiégée », ''Commentaire d'Ezéchiel'' (Karolida manuskripto, 10-a jc, Nacia Biblioteko de Francio, Parizo.)]]
 
[[Dosiero:Siege Xe s.jpg|thumb|« La Citadelle assiégée », ''Commentaire d'Ezéchiel'' (Karolida manuskripto, 10-a jc, Nacia Biblioteko de Francio, Parizo.)]]
 
=== La teramaso en la arkivoj ===
[[Dosiero:Bayeux préparatifs.jpg|upright=2.4|thumbeta|center|Ekde ilia albordiĝo sur la angla grundo, la normandoj konstruis teramason (dekstre). Murtapiŝo de Bayeux, fino de la 11-a jc.]]
 
[[Dosiero:Bayeux préparatifs.jpg|upright=2.4|thumb|center|Ekde ilia albordiĝo sur la angla grundo, la normandoj konstruis teramason (dekstre). Murtapiŝo de Bayeux, fino de la 11-a jc.]]
 
=== Disvastiĝo de la teramaso kaj apero de la kastelmastroj ===
[[Dosiero:Chateau-de-Gisors.jpg|thumbeta|[[Ĉefturo]] de [[kastelo de Gisors]], konstruita sur kastela teramaso]]
 
[[Dosiero:Chateau-de-Gisors.jpg|thumb|[[Ĉefturo]] de [[kastelo de Gisors]], konstruita sur kastela teramaso]]
 
== La funkcioj de la teramaso ==
=== Loĝa kaj milita funkcioj ===
 
=== Vastiĝo de la bienoj kaj komerca funkcio ===
[[Dosiero:Londoncnut.jpg|thumbeta|rightdekstra|Denaro stampita de la vikingoj]]
 
=== La enĉeliĝo : konkuro inter la teramaso kaj la preĝejo ===
[[Dosiero:Maisnières église (depuis la motte) 1.jpg|thumbeta|Preĝejo de [[Maisnières]] ([[Somme]]) vidata de la teramaso.]]
 
[[Dosiero:Cleric-Knight-Workman.jpg|rightdekstra|thumbeta|Hinda-eŭropaj tripartiaj funkcioj :''oratores'', ''milites'' et ''laboratores'']]
[[Dosiero:Maisnières église (depuis la motte) 1.jpg|thumb|Preĝejo de [[Maisnières]] ([[Somme]]) vidata de la teramaso.]]
 
[[Dosiero:Cleric-Knight-Workman.jpg|right|thumb|Hinda-eŭropaj tripartiaj funkcioj :''oratores'', ''milites'' et ''laboratores'']]
 
=== Teraj senjoroj kaj posedantoj ===
 
== Malapero de la kastelaj teramasoj ==
=== Malfortikeco ===
[[Dosiero:Bayeux Tapestry scene19 detail Castle Dinan.jpg|thumbeta|leftmaldekstra|Sturmo al la kastela teramaso de Dinan. Murtapiŝo de Bayeux, fino de la 11-a jc.]]
 
=== Evoluo direkte al fortreso ===
[[Dosiero:Clough castle motte and bailey County Down.jpg|center|upright=2.0|thumbeta|Restaĵo de la teramaso kaj de la [[kastelo de Clough]] ([[Norda-Irlando]] - 13-a jc)]]
 
[[Dosiero:Clough castle motte and bailey County Down.jpg|center|upright=2.0|thumb|Restaĵo de la teramaso kaj de la [[kastelo de Clough]] ([[Norda-Irlando]] - 13-a jc)]]
 
=== Minacata heredaĵo ===
[[Dosiero:Grimbosq chateauolivet verslamotte.jpg|thumbeta|upright|Valorigo en arbara ĉirkaŭo, la [[kastelo de Olivet]], kun la kortobirdo malantaŭe kaj teramaso fone.]]
 
== Notoj kaj referencoj ==
{{referencojReferencoj | 2}}
 
== Aneksaĵoj ==
{{Projektoj
{{projektoj
| commons = Category:Motte and bailey
| wiktionary =
Linio 65 ⟶ 57:
 
=== Vidu ankaŭ ===
 
=== Bibliografio ===
==== Libroj ====
 
==== Artikoloj ====
 
=== Eksteraj ligiloj ===
* [http://www.maisnie-joulain.org/ La kastela teramaso de « La Haie Joulain »] en [http://www.ville-saint-sylvain-anjou.fr/rubrique.php3?id_rubrique=20 Saint-Sylvain d'Anjou].