Kastela teramaso estas tipa defenda konstruaĵo[1] de frua Mezepoko, konsistanta el granda tera plialtigo kun ronda formo, la « teramaso ». Ekzistas pluraj formoj de starigo de tiuj konstruaĵoj, ofte erare nomataj « feŭdaj teramasoj », ili ekzistas en ĉiuj regionoj de Eŭropo.

Kastelo sur teramaso de Saint-Sylvain-d'Anjou, rekreo de teramaso de la 11-a jc

Plej ofte la teramaso estis ĉirkaŭata de fosaĵo (kio distingas dum arkeologiaj fosadoj la kastelan teramason disde prahistoria tumulo). La supro estis okupita de fortika palisaro. Ligna fuorto estis tie konstruita kun gvatoturo simila al ĉefturo. La teramaso estas konsiderata kiel praa fortreso.

En okcidenta Eŭropo, en la 10-a jc, la karolida armeo fariĝis tro peza por respondi al la rapidaj rabatakoj de la vikingoj kaj saracenoj. Defendo organiziĝis do loke ĉirkaŭ teramasoj, rapide konstrueblaj, kaj kiu uzis malmulte kostan materialon kaj ĉie haveblajn. Iom post iom distingiĝis milita elito, kies teramaso konkretigis la aŭtoritecon. La senjoro certigis la protekton de komerca aŭ ekonomia vojo (ofte vilaĝo) kaj la teramaso fariĝis la forta elemento de la spaca organizado de la jaro 1000.

Karakteroj de kastelaj teramasoj

redakti
 
Kastela teramaso de La Pouëze (Maine-et-Loire)
 
La teramaso superanta sian kortobirdon. Loko de Saint-Sylvain-d'Anjou, rekreo de teramaso de la 11-a jc.

Datado, nomo kaj disvastiĝo de la fenomeno

redakti

La kastela sistemo de la unua feŭda epoko (fino de la 10-a jc ĝis la 12-a jc)

redakti
 
« La Citadelle assiégée », Commentaire d'Ezéchiel (Karolida manuskripto, 10-a jc, Nacia Biblioteko de Francio, Parizo.)

La teramaso en la arkivoj

redakti
 
Ekde ilia albordiĝo sur la angla grundo, la normandoj konstruis teramason (dekstre). Murtapiŝo de Bayeux, fino de la 11-a jc.

Disvastiĝo de la teramaso kaj apero de la kastelmastroj

redakti
 
Ĉefturo de kastelo de Gisors, konstruita sur kastela teramaso

La funkcioj de la teramaso

redakti

Loĝa kaj milita funkcioj

redakti

Vastiĝo de la bienoj kaj komerca funkcio

redakti
 
Denaro stampita de la vikingoj

La enĉeliĝo : konkuro inter la teramaso kaj la preĝejo

redakti
 
Preĝejo de Maisnières (Somme) vidata de la teramaso.
 
Hinda-eŭropaj tripartiaj funkcioj :oratores, milites et laboratores

Teraj senjoroj kaj posedantoj

redakti

Malapero de la kastelaj teramasoj

redakti

Malfortikeco

redakti
 
Sturmo al la kastela teramaso de Dinan. Murtapiŝo de Bayeux, fino de la 11-a jc.

Evoluo direkte al fortreso

redakti
 
Restaĵo de la teramaso kaj de la kastelo de Clough (Norda-Irlando - 13-a jc)

Minacata heredaĵo

redakti
 
Valorigo en arbara ĉirkaŭo, la kastelo de Olivet, kun la kortobirdo malantaŭe kaj teramaso fone.

Notoj kaj referencoj

redakti
  1. Ekzistas pli malofte atakaj aŭ sieĝaj teramasoj.

Aneksaĵoj

redakti

Vidu ankaŭ

redakti

Bibliografio

redakti

Libroj

redakti

Artikoloj

redakti

Eksteraj ligiloj

redakti