Pardubice: Malsamoj inter versioj

'''Pardubice''' ({{Aŭdio|Cs-Pardubice.ogg|elparolu}}; germane ''Pardubitz'') estas regiona urbo en [[Ĉeĥio]]. Ĝi situas en la orienta [[Bohemio]] ĉe la kunfluo de la riveroj [[Elbo (rivero)|Elbo]] kaj [[Chrudimka]]. En [[2018]] ĝi havis 90 335 loĝantojn.

La urbo famas pro sia speciala [[spickuko]] (ĉeĥe: '''perník''') kaj [[Velká pardubická]] - la plej malfacila kaj plej prestiĝa [[ĉevalo|ĉevala]] vetkonkuro en la kontinenta parto de [[Eŭropo]] (kun timata 9m larĝa fosaĵo de Taxis).

La unua skriba mencio pri la ekzisto de la urbo devenas el la jaro [[1295]], kiam tie la papo [[Bonifaco la 8-a]] fondis monaĥejon de [[Kavalira ordeno de krucanoj kun ruĝa stelo]] kaj preĝejon de [[Sankta Bartolomeo]]. En [[1340]] heredis la urbon [[Arnošt z Pardubic]], posta unua praga [[ĉefepiskopo]].

En la vico dade posedantoj ni rememoru [[Smil Flaška|Smil Flaŝka el Pardubice]], [[Hanuš el Milheim]] (kiu konstruis la [[Betlehema Kapelo|Betleheman kapelon]] en Prago), Viktorin el Kunštát kaj Poděbrady, patron de la posta ĉeĥa reĝo [[Georgo el Poděbrady]].

Ekfloro de la urbo komenciĝas dum la unua duono de la [[19-a jarcento]] rilate al la konstruo de la fervoj-linio Prago - Pardubice - Olomouc kaj ekesto de multaj fabrikoj en la dua duono -: Hübner-Opitz fabriko de muelmaŝinoj (1866), sukerfabriko (1869), bierfabriko (1871), fabriko de Prokop (1872), rafineriorafinejo de mineraloleoj de la firmao Fanto (1889), kafo-fabriko de J.Franck (1897).

Dum la [[dua mondmilito]] tie estis aktiva grupo de rezista movado kontraŭ faŝismo. Fama estas la agado de paraŝutista grupo Silver A, kiu aranĝis [[atenco kontraŭ Reinhard Heydrich|atencon kontraŭ Reinhard Heydrich]]. Post la atenco, dum majo [[1942]], starigis nazioj en Kasteleto ekzekutejon, kie mortis dum unu monato pli ol 200 homoj, inter ili loĝantoj de tute forbruligita kaj detruita vilaĝo [[Ležáky]].

Ekde la komenco de la 20-a jarcento tie disvastigas kulturan vivon „ŝtona“ teatro kun profesia ensemblo. Elstara posteno apartenas ankaŭ al KameraĈambra filharmonio.

En Pardubice oni aranĝas multajn sportajn konkursojn, ni nomu almenaŭ la mondfaman ĉevalvetkuran konkurson [[Velká pardubická]], aranĝatan ekde la jaro [[1874]].

Ankaŭ spidvea konkurso de [[motorciklo]]j ''"Ora kasko“''kasko" (ekde [[1929]]) kaj [[teniso|tenis]]-turniro de junioroj allogas multajn sportamantojn.

La loka [[hokeo|hokea]] klubo edukis multajn ĉampionojn, majstrojn de la mondo kaj olimpikajolimpikajn venkintojn.

En Pardubice eblas vidi multajn vidindaĵojn. Ankaŭ en la proksima ĉirkaŭaĵo la vizitanto trovos ĉarmajn kaŝejojn por ripozo de la korpo kaj animo.

[[Dosiero:Pardubice - hlavní nádraží.jpg|eta|dekstra|250px|Ĉefa stacidomo en Pardubice]]Pardubice estas grava nodo en la fervoja trafiko en Ĉeĥio. En Pardubice haltas ĉiuj personaj kaj longdistancaj personaj (ankaŭ noktaj) trajnoj.

[[Dosiero:Pardubice airport, departure lounge.jpg|eta|dekstra|250px|Atendohalo de Flughaveno Pardubice]]Pardubice posedashavas internacian [[Flughaveno Pardubice|flughavenon]], kiu situas sud-oriente de la urbocentro.

FormonLa formon kaj aspekton de la placo ordonis elkrei jam [[Vilém z Pernštejna]]. AnkaŭLi liankaŭ decidis plibeligi la aspekton de la domoj. La domoj de la historia kerno de la urbo reprezentas tri bazajn etapojn de konstrua evoluo, la malfrugotikan kun ŝtona embrazuro de la fenestroj kaj desegnitaj niĉoj, la renesancan kun terakotaj fenestroj, la malfrubarokan kaj la klasicisman kun ornamaĵoj de la gabloj.

Tuj malantaŭ la Verda pordego staras malfrugotika domo n-ro 77 (nuna Regiona biblioteko), kiu estas modelo de la stilo. Meze de norda flanko de la placo situas la urbodomo, konstruita en la jaroj 1893-1894 en novrenesanca stilo laŭ la projekto de J. Vejrych. Fasado kun reliefo "Jonaso kaj [[baleno]]" donis nomon al la plej valora domo sur la placo - ''„Ĉe"Ĉe Jonaso“''Jonaso" (devenanta el la jaro [[1797]]). Dominanto de la suda flanko estas la gastejo ''"Blanka ĉevaleto"'', menciata jam ekde jaro [[1507]]. Centre de la placo situas 6 metrojn alta korinta pesta kolono kun statuo de la sankta [[Virgulino Maria]]. La kolono estas ĉirkaŭita per balustrado kun statuoj de ĉeĥaj sanktuloj.

FortikaĵaLa fortikaĵa sistemo ĉirkaŭ la kastelo estas eminenta en la mezeŭropa historio de armea konstruado inter la gotika kaj renesanca epokoj. KernonLa kernon de la kastelo kreas gotika burgo el la unua duono de la 14-a jarcento.

[[Vilém z Pernštejna]] rekonstruis burgon en malfrugotika stilo. Liaj filoj poste ([[1529]] ĝis [[1541]]) daŭrigis en stilo renesanca. Ekde la jaro [[1560]] la kastelon posedis la reĝa kamero.

Dum la regado de la imperiestroj [[Maksimiliano la 2-a (Sankta Romia Imperio)|Maksimiliano la 2-a]] kaj poste [[Rudolfo la 2-a (Sankta Romia Imperio)|Rudolfo la 2-a]] la kastelo estis aranĝita laŭ projekto de la itala konstruisto Ulricco Aostalli. AranĝoLa aranĝo en la baroka stilo devenas el la jaroj [[1723 ]]– [[1726]].

AreoLa areo de la preĝejo estas loko de la plej malnova mezepoka loĝado en la urbocentro. La monaĥejo, fondita ĉi tie en la dua duono de la 13-a jarcento malaperis nur post [[husmovado|husana]] atako en la jaro [[1421]].

En la jaroj [[1507 ]]– [[1514]] estis la preĝejo de sankta Bartolomeo rekonstruita en malfrugotika stilo kaj estis uzata kiel entombiga loko de la nobela familio [[Pernštejn]]. Atestas pri tio portalo en norda parto el la jaro [[1519]] en la norda parto, la plej malnova renesanca memoraĵo en la urbo kun surskribo kaj genta blazono. En la jaro [[1912]] estis al la preĝejo alkonstruita okcidenta antaŭĉambro laŭ la projekto de B. Dvořák. ĈefaLa ĉefa altara bildo de M. L. Willman devenas el la jaro [[1692]] kaj prezentas la torturon de sankta Bartolomeo.

SesdekLa sesdek metrojn alta turo, antaŭe kun du pordegoj, devenas laŭvere jam el epoko antaŭ-pernŝtynapernŝtejna. Post la jaro [[1507]] ĝi estis aranĝita en malfrugotika stilo kaj post la dua totalaplena forbrulo de la urbo en la jaro [[1538]] ĝi estis plialtigita je triono de alteco kaj la tegmento estis kovrita per kupra lado. La verda koloro de la patino donis nomon al la pordego antaŭe nomatanomita Praga (laŭ direkto de elirvojo el la urbo) Verda. La reliefo, bildigatabildiganta la legendon de la ekesto de blazono de la urbo, devenas de la skulptisto B. Vlček laŭ la desegno de [[Mikoláš Aleš]]. El la turo ĉiu povas trarigardi urbon kaj eĉ (dum bela vetero) la malproksiman ĉirkaŭaĵon.

En Pardubice okazis la 4-a kongreso de [[Ĉeĥa Esperanto-Asocio]] en la jaro [[1982]].