Tiktaliko: Malsamoj inter versioj

[nekontrolita versio][nekontrolita versio]
Enhavo forigita Enhavo aldonita
Thijs!bot (diskuto | kontribuoj)
e robot Modifying: sv:Tiktaalik roseae
plibonigis tekston kun ĝusta lokigo de Esperanta nomo
Linio 1:
[[Image:Tiktaalik.png|thumb|250px|Skizo de tiktaliko]]
'''TiktaalikTiktaliko''' (tiktaliko)''Tiktaalik'' - (en [[inuita lingvo]] ''granda dolĉakva fiŝo'') estis [[genro]] de [[amfibio]]simila karnonaĝilulo (''Sarcopterygii''), kies [[fosilio]]n oni trovis en [[sedimenta ŝtonaro]] de [[devono|supra devono]] de [[insulo Ellesmere-insulo]] (''Ellesmere Island'') en norda [[Kanado]]. Ĝis nun oni konas unu solan specion de la genro, ''Tiktaalik roseae''. La (tri) fosilioj datiĝas je 375 milionoj da jaroj, la plej granda longis eĉ 3 m.
 
Ĝi havis [[skvamo]]jn, membranajn [[naĝilo]]jn, [[branko]]jn, sed tiujn ne kovris [[operkulo]], kiel ĉe la nunaj [[fiŝoj]]. La kapo estas plata kaj triangula (kiel ĉe [[krokodilo]]j), la okuloj sidis sur la kaposupro (el tio oni konkludas, ke ĝi vivis en malprofunda akvo). La plej grandan surprizon kaŭzis la apero de [[kolo]]rudimentaĵo, kiun oni ĝis nun ne atentis ĉe fiŝoj. Ĝi havis akrajn dentojn, tiel ĝi estis verŝajne karnovoranto, rabobesto.
Linio 6:
La naĝiloj estis ostaj kaj povis servi eĉ por apogo de la besto okaze de kapolevo el la akvo. Ĝi ne estis fakte surtera besto, ĉar ne evoluis ĉe ĝi la por tio necesa pelva kaj ŝultra zonoj. La brustaj naĝiloj havis ne nur ostojn, sed [[kartilago]]jn, tiel ili jam tre similas al primitivaj antaŭaj membroj de la unuaj surteraj bestoj.
 
''TiktaalikTiktaliko'' estas pruvaĵo por tio, en kiu evolua ordo aperis proprecoj de surteraj vertebruloj (''kvarpieduloj'') ĉe [[kartilagaj fiŝoj]], antaŭ ol elevoluis la unuaj amfibioj kiel ''[[Acanthostega]]'' kaj ''[[Ichthyostega]]''.
 
 
''vidu ankaŭ'': [[Panderichthys]]
 
==Literaturo==
*P. E. Ahlberg, J. A. Clack: ''A firm step from water to land.'' in: ''[[Nature]].'' Macmillan Journals, London 440.2006, 747. {{ISSN|0028-0836}}
*E. B. Daeschler, N. H. Shubin, F. A. Jenkins jr.: ''A Devonian tetrapod-like fish and the evolution of the tetrapod body plan.'' in: ''Nature.'' Macmillan Journals, London 440.2006, 757-763. {{ISSN|0028-0836}}
*N.H.Shubin, E.B. Daeschler, F.A.Jenkins jr.: ''The pectoral fin of ''Tiktaalik roseae'' and the origin of the tetrapod limb.'' in: ''Nature.'' Macmillan Journals, London 440.2006, 764-771. {{ISSN|0028-0836}}
Linio 18 ⟶ 17:
== Rete, germane ==
*[http://www.spiegel.de/wissenschaft/erde/0,1518,409989,00.html Forscher finden Fisch-Fossil mit Beinen ([[Der Spiegel]])]
 
 
[[Kategorio:Formortintaj bestoj]]