Lulkantoj de Armenio
La Lulkantoj de Armenio estas gravaj pro siaj historiaj, kulturaj, kaj lingvaj aspektoj preter ĝia celo de komforto kaj servado kiel ponto por dormi. Influita laŭ ilia regiono de origino, armenaj lulkantoj estas karakterizitaj de facileco en melodio kaj la ritmo, ili estas ripetaj frazoj kiuj imitas la sonon de la ŝanceliĝema lulilo. Ofte, la kantoteksto ankaŭ reflektas la dolorojn de la patrino.
Regionaj varioj redakti
En Armenio ekzistas centoj da lulkantoj en la buŝa tradicio, kiuj originis el multaj urboj kaj vilaĝoj en la armena altebenaĵo. Historie tiuj lulkantoj variis subtile inter vilaĝoj, urboj, kaj regionoj. Ekzistas melodie kaj vorte diferencojn inter lulkantoj de Van kaj Muŝ (en orienta Anatolio, tradicie la koro de la armena patrujo) ĝis Taliŝo (proksime de Erevano) ĝis Kesab (proksime de Mediteraneo, nun en Sirio) ĝis Trebizondo (sur la marbordo de la Nigra Maro).
Aŭskultante kviete la armenan lulkanton, oni komencas percepti la kadencon de vortoj: oror, oror (roko, roko). Kantita sur k en preskaŭ ĉiu lulkanto, oror imitas la sonon de la aĵo kiun ĝi reprezentas, la k de la lulilo senfine skuanta. La vorto por "lulkanto", aŭ "lulado", povas ŝanĝi de oror ĝis heiror en kelkaj regionoj, kaj en aliaj regionoj, ĝis nanik, lorik, neni, rorik, aŭ avino. Proksime de Erevano, en la Ararat-ebenaĵo, oni povas aŭdi ĉiujn versiojn, sugesto de la regiono de la parolanto de origino kaj socia statuso.
Temoj redakti
La plej multaj armenaj lulkantoj estas tradiciaj vilaĝaj lulkantoj, kreitaj kaj kantitaj kaj inter vilaĝaninoj de unu vilaĝo al alia. La enhavo de multaj el la lulkantoj donas al ili la kvaliton de monologo, kantita de virino al si mem, hejmaj flankaj rimarkoj kiuj rivelas multe koncerne armenan folkloron kaj ĉiutagan vivon. Multaj armenaj lulkantoj esprimas sopiron, seniluziiĝon, sopirante iaman amanton aŭ edzon kiu elmigris, aŭ la deziron al persona aŭ historia venĝo, kiu estas stampita en la dormanta infano.
En armenaj manuskriptoj, la kripo prezentas Marian kuŝante en kaverno plej proksime al ligna kesto tenante la infanon Jesuo. Multaj kredis ke anĝelo staris ĉe la piedo de la lulilo, protektante la infanon de malbonaj fortoj. Armenaj lulkantoj ofte enhavas alvokadojn al Dio, al la Sankta Patrino, Sankta Sarkiso, Sankta Karapeto, kaj aliaj. En la lulkanto Taroni Oror (Lulkanto de Taron; Taron estas regiono en orienta Anatolio inkludante la urbojn de Muŝ kaj Sasun), la patrino kantas "Mi ligas ĉarmon al via kolo", verŝajne parto de rito protektanta la bebon kontraŭ demonoj.
Ekzemploj redakti
Krome remarkindaj estas tri lulkantoj de vaste malsamaj regionoj - Taliŝo, Van, kaj Sasun, en kiu la patrino priskribas sian infanon kiel estinta mamsuĉita de cervo:
- Per malgrandaj folioj mi kovros vin
- La sovaĝa cervo donos al vi lakton
- Sed ĝi havas neniun koron
- Kaj donos al vi malmulte da lakto
- La suno estas via patro
- La luno estas via patrino
- Kaj la arbo estas via lulilo.
(Taliŝi Oror (Lulkanto de Talish), de Hasmik Harutjunjan.)
La armena lulkanto envolvas breĉetojn de la popola fabelo kaj mito. La sonĝeca kvalito de tiuj lulkantoj kreis mitan mondon kaj originon por la infano. Ili estas plenigitaj kun naturaj elementoj personigitaj: steloj, la suno kaj luno kiel ludkamaradoj kaj gepatroj, kaj la vento lulanta la infanon:
- La suda vento skuas vin malantaŭen kaj antaŭen
- Lasu la stelojn konversacii kun vi
- Kaj la suno kaj luno trankviligas vin
- La sovaĝa cervo ofertos ĝian lakton
- Dormo, dormu.
(De Nani Bala (Dormo, Mia infano), Hasmik Harutjunjan.)
Armenaj lulkantoj de la moderna epoko, de la urba ĝenro, inkludas Ari, Im Soĥak (Venu, mia najtingalo), Anuŝ Knik (Dolĉa Dormo), kaj Nazei Oror (Lulkanto de Terkapo), ĉi-lasta rakontado de la hororoj de la Armena genocido:
- La ruldomo pasis
- Kun ŝarĝo de larmoj
- Kaj en la nigra dezerto
- Falis al ĝiaj genuoj
- Elĉerpita
- Ah, kun la doloro de la mondo
- Ne ploru
- Mi jam faligis multajn larmojn
- Mia lakto frostis
- En viaj senvivaj lipoj
- Mi scias ĝi estas amara
- Mia infano
- Kaj vi ne deziras ĝin
- Ah, mia lakto fariĝas
- La gusto de mia funebro
- Ne ploru
- Mi jam faligis multajn larmojn.
(De Nazei Oror (Lulkanto de Terkapo), Armenian Lullabies, Hasmik Harutyunyan).