Sistema rasismo,ankaŭ konata kiel institucia rasismo, strukturita rasismoŝtata rasismo, estas formo de rasismo subaze de sistema ekskludo, marĝenigo kaj diskriminacio de homgrupoj[1] per formalaj aŭ neformalaj reguloj de institucioj. Ne gravas ĉu la agantoj ene de tiuj institucioj agas intence aŭ ne. Sub institucioj oni komprenu ĉiujn organizaĵojn kaj strukturojn ene de la socio, inkluzive de abstraktaj konceptoj kiel la leĝaro aŭ la kutimoj. Sistema rasismo diferencas de aliaj formoj de rasismo, kiuj ĉefe okazas inter individuoj [2].

Tramo en Varsovio en 1942, dum Dua Mondmilito . La signo dekstre tekstas Nur fur Juden (Nur Judoj ). Aliaj tramoj estis destinitaj por la ne-judoj. Varsovio estis tiutempe sub la okupado de nazioj, kiuj starigis instituciigitan diskriminacion kontraŭ judoj kaj aliaj malplimultoj, kiel ekzemple la romaoj. En la kazo de ŝtata rasismo kun instituciigita reĝimo de sistema subpremo kaj superregado, temas pri apartismo.

Sistema rasismo povas havi negativajn efikojn je homoj [3] ĉar ĝi povas i.a. konduki al diskriminacio en justico, dungado, loĝado, sanservo, politika potenco kaj edukado.

La koncepto de sistema rasismo unue povas esti atribuita al la libro "Black Power: Liberation Politics" (1967) de Stokely Carmichael kaj Charles V. Hamilton[4]. Carmichael kaj Hamilton asertas ke individua rasismo ofte povas esti identigita pro sia malkaŝa naturo, dum sistema rasismo estas malpli videbla pro sia "malpli evidenta, multe pli subtila" naturo. Sistema rasismo povas esti atribuita al "establitaj kaj respektataj povoj en la socio kaj tiel ricevas multe malpli publikan kondamnon ol individua rasismo"[5].

Percepteblo redakti

Sistema rasismo povas esti profunde kaŝita en la strukturoj de la socio, tiel ke homoj ofte apenaŭ konscias pri ĝi.  Tiuj povas esti profunde fiksiĝintaj kondutoj.  Institucia rasismo ankaŭ povas ĉeesti en la regularoj, politikoj kaj proceduroj de organizo.

Institucia rasismo kaŝatendas en homogenaj komunumoj. Membroj de tia komunumo – konscie aŭ nekonscie – opinias, ke la ideala socio estu kiel eble plej unuforma.  Ekzistas tiam malmulte da loko por diverseco . Minoritatoj kaj aliaj eksterlandanoj ricevas la taskon de integriĝo aŭ civita integriĝo . La membroj de homogena grupo ankaŭ tendencas sisteme favori la membrojn de sia propra grupo super tiuj kiuj ne apartenas al la grupo en siaj sociaj interagoj.

Laŭ kelkaj vidoj, ekzistas diferenco en percepto de institucia rasismo inter inaj kaj viraj viktimoj. Viroj estas pli supozeble travivi instituciigitan diskriminacion , dum virinoj estas pli verŝajnaj travivi interhoman diskriminacion.

Lingva rasismo kiel institucia diskriminacio redakti

Lingva diskriminacio, foje nomata lingva rasismo estas ofte ne perceptata kiel institucia diskriminacio, kvankam ankrita kiel diskriminacio en la Universala Deklaracio de Homaj Rajtoj. En Belgio ekzistas organizo ekzistas institucio (UNIA) por kontraŭbatali rasismon, sed neniu sendependa organizaĵo okupiĝanta pri diskriminacio surbaze de la lingvo. Ekzemplo de lingva rasismo kiel institucia rasismo montras la eksplicitan celon de la kanada registaro, kiu tra katolikaj kaj anglikanaj eklezioj, altrudis al la indiĝenaj popoloj tute asimiliĝi en la kanada socio, detruante ĉiujn spurojn de sia indiĝena historio kaj malpermesante paroli sian lingvon aŭ praktiki siajn proprajn tradiciojn sen ricevi punon[6]. Alia ekemplo rilatas al nazia Germanio: la nazioj malpermesis instrui Esperanton ĉar ĝi fundamente malkongruas kun la idearo de la nazia reĝimo. Tion detale priskribis Ulrich Lins en sia verko La danĝera lingvo.

Noto kaj referencoj redakti

Tiu ĉi artikolo estas parta aŭ tuta traduko de la artikolo Institutionele discriminatie en la nederlanda vikipedio, listo de aŭtoroj.

  1. (nl) Institutioneel racisme, Meld.nl, Centraal meldpunt Nederland.
  2. (nl) Janne Chaudron, ‘Het tast de democratie aan als er geen ruimte is voor anti-pietgeluid’, Trouw, la 18-an de Septembro 2019.
  3. (en) Harmon, Amy; Mandavilli, Apoorva; Maheshwari, Sapna; Kantor, Jodi, "From Cosmetics to NASCAR, Calls for Racial Justice Are Spreading". The New York Times, la 13-an de Junio 2020.
  4. (en) Bhavnani, Reena; Mirza, Heidi Safia (2005). Tackling the Roots of Racism: Lessons for Success. Policy Press. p. 28. ISBN 978-1-86134-774-9.
  5. (en) Carmichael, Stokely; Hamilton, Charles V. (1967). Black Power: Politics of Liberation (eldono de Novembro 1992). New York: Vintage. p. 4. ISBN 978-0679743132.
  6. (en) "Honouring the Truth, Reconciling for the Future: Summary of the Final Report of the Truth and Reconciliation Commission of Canada" (PDF). Arĥivita de la originalo (PDF), la 26-an de Junio 2018.

Vidu ankaŭ redakti

Rasismo sen rasoj

Ekonomia malegaleco

Lingva imperiismo

Lingva diskriminacio

Lingvoj kaj migrado

Asimilado kaj migrado