Vikipedio

Balia lingvo: Malsamoj inter versioj

Browse history interactively
[nekontrolita versio][nekontrolita versio]
Iru al sekvanta ŝanĝo →
Enhavo forigita Enhavo aldonita
VidaVikiteksto
Maksim-bot (diskuto | kontribuoj)
201 405 redaktoj
Nova paĝo: {{Informkesto lingvo |Lingvo=Balia lingvo |Propra_nomo=Basa Bali |Regiono=Balio, _Nusa_ _Penida_, _Lombok_ kaj Javo, Indonezio |Parolantoj=3.9 miliono ([[kiel de 2001...
 
Oryanw (diskuto | kontribuoj)
3 864 redaktoj
prilaboris
Linio 1:
{{Informkesto lingvo
|Lingvo=Balia lingvoLingvo
|Propra_nomo=Basa Bali
|Regiono=[[Balio]], [[_Nusa_Nusa _Penida_Penida]], [[_Lombok_Lombok]] kaj [[Javo]], [[Indonezio]]
|Parolantoj=3.9 milionomilionoj (de [[kiel de 2001]])
|Koloro=Aŭstronezia
|Klasifiko=[[Aŭstronezia lingvaro|Aŭstronezia]]
|Fam2=[[_Malayo_-Polineziaj lingvoj|_Malayo_-Polinezia]]
|Fam2=[[Malajo-Polineziaj lingvoj|Malajo-Polinezia]]
|Fam3=[[Balio-Sasaka lingva Lingvo|Balio-Sasaka lingvo]]
|Fam4='''Balia'''
|Skribo=[[Latina alfabeto|Latina]], [[Balia lingva scenaro|Balia lingvo]]
|Skribo=[[Latina alfabeto|Latina]], [[Balia skribsistemo|Balia]]
|ISO2=ban|ISO3=ban}}
 
La '''Balia lingvo''' aŭ simple '''Balio''' estas [[_Malayo_Malajo-Polineziaj lingvoj|_Malayo_Malajo-Polinezia lingvo]] diritaparolatata perde 3.9 milionamilionoj popoloda homoj (en [[kiel de 2001]]) sur la [[Indonezio|Indonezia lingva]] insulo de [[Balio]], kaj ankaŭ norda [[_Nusa_Nusa _Penida_Penida]], okcidenta [[_Lombok_Lombok]] kaj orienta [[Javo]].<ref>Ethnologue.</ref> PlejPlejo Baliaj lingvajda parolantoj de la balia ankaŭ sciiscipovas la [[Indonezia lingvo|Indonezian lingvon]].
 
La [[Kavia lingvo]] estas parenca sacerdota lingvo.
 
[[Kavia lingvo]] estas rilatanta sacerdota lingvo.
==Klasifiko==
BaliaLa balia lingvo estas parto de la [[Aŭstroneziaj lingvoj|_Austronesian_Austronezia]] lingva familio, kaj estas proksime rilatantaparenca al la [[Sasaka lingvo|Sasaka]] kaj la [[_Sumbawa_Sumbaŭa lingvo|_Sumbawa_Sumbaŭa]] lingvoj.
 
==Fonologio==
===Vokaloj===
{| class="wikitable" style="text-align: center"
!
! [[Antaŭa vokalo|AntaŭoAntaŭa]]
! [[Centra vokalo|Centra]]
! [[Dorsa vokalo|DorsoDorsa]]
|-
! [[Alta vokalo|Alta]]
|
|
|
|-
! [[_Mid_ vokalo|_Mid_]]
|
|
|
|-
! [[Malalta vokalo|Malalta]]
|
|
|
|}===Konsonantoj===
{| class="wikitable" style="text-align: center"
!colspan="2"|
! [[_Bilabial_ konsonanto|_Bilabial_]]
! [[_Alveolar_ konsonanto|_Alveolar_]]
! [[(Palataj, Palata) konsonanto|(Palataj, Palata)]]
! [[_Velar_ konsonanto|_Velar_]]
! [[_Glottal_ konsonanto|_Glottal_]]
|-
!_rowspan_="2"| [[Halti konsonanto|Halti]] aŭ<br>[[_Affricate_ konsonanto|_affricate_]]
! <small>[[_Voiceless_ konsonanto|_Voiceless_]]</small>
|
|
|
|
|
|-
! <small>[[Voĉita konsonanto|Voĉis]]</small>
|
|
|
|
|
|-
!colspan="2"| [[_Fricative_ konsonanto|_Fricative_]]
|
|
|
|
|
|-
!colspan="2"| [[Naza konsonanto|Naza]]
|
|
|
|
|
|-
!colspan="2"| [[_Lateral_ konsonanto|_Lateral_]]
|
|
|
|
|
|-
!colspan="2"| [[Trili konsonanto|Trili]]
|
|
|
|
|
|-
!colspan="2"| [[(Kvazaŭvokalo, Duonvokalo)]]
|
|
|
|
|
|}
==Gramatiko==
===(Registras, Reĝistroj)===
Balia lingvo havas malsama [[registri (lingvistiko)|(registras, reĝistroj)]] dependanta sur la interrilato kaj statuso de tiuj parolanta: malalta (''_basa_ _ketah_''), mezo (''_basa_ _madia_''), kaj alta (''_basa_ _singgih_''). ''_Basa_ _singgih_'' enhavas multaj [[_loanword_|_loanwords_]] de [[Sanskrito]] kaj [[Java lingvo]].
==Skribanta==
Balia lingvo havas estas skribita en du malsamaj [[Skribarto|skribsistemoj]]: la [[Balia lingva scenaro]], kaj en moderna (tempoj, fojoj) la [[Latina alfabeto]].===Balia lingva scenaro===
[[Dosiero:Hanacaraka-bali.png|thumb|400px|Bazaj signoj de la Balia lingva scenaro]]
 
La Balia lingva scenaro (''_Carakan_'') estas [[abugido]], finfine derivis de la [[_Brāhmī_ scenaro]] de [[Barato]]. La pla frua sciata surskriba dato de la [[11-a jarcento]] AD.
 
Kelka popolo hodiaŭ estas familiara kun la Balia lingva scenaro.<ref>_Omniglot_.</ref>===Latina alfabeto===
(Lernejoj, Lernejas) en Balio hodiaŭ instrui (formo, formi) de la [[Latina alfabeto]] por skribanta Balia lingvo, sciata kiel ''_Tulisan_ Balio''.<ref>[http://www.balivision.com/Article_Resources/TheBaliniseLanguage.asp La Baliaj lingvaj Lingvoj
Per _Fred_ B _Eiseman_, Jr] - Balia Vizio</ref>
==(Tononomoj, Notoj, Notas)==
<div class="references-small">
<references/>
</div>==Referencoj==
*{{Citreto |URL=http://www.omniglot.com/writing/balinese.htm |Titolo=Balinese - Balia lingvo |Alirdato=2007-03-07 |Familinomo=_Ager_ |Nomo=_Simon_ |Laboro=_Omniglot_}}
*{{Citlibro |Aŭtoro=Gordon, Raymond G., Jr. (ed.) - _Gordon_, _Raymond_ G., Jr. (ed.) |Jaro=2005 |Ĉapitro=[http://www.ethnologue.com/show_language.asp?code=ban Bali] - [http://www.ethnologue.com/show_language.asp?code=ban Balio] |Titolo=Ethnologue: Languages of the World, Fifteenth edition - Ethnologue: Lingvoj de la Mondo, Dek-kvina redakcio |Loko=_Dallas_, _Tex_. |Eldonejo=SIL International - SIL internacia}}
 
[[Kategorio:Lingvoj de Indonezio]]
[[Kategorio:Lingvoj laŭ alfabeto]]
[[Kategorio:Aŭstroneziaj lingvoj]]
 
[[en:Balinese language]]
 
 
[[Kategorio:Aŭtomate tradukitaj, kontrolindaj]]
 
<!--{{language
|name=Balinese
|nativename=Basa Bali
|region=[[Bali]], [[Nusa Penida]], [[Lombok]] and [[Java]], [[Indonesia]]
|speakers=3.9 million ([[as of 2001]])
|familycolor=Austronesian
|fam2=[[Malayo-Polynesian languages|Malayo-Polynesian]]
|fam3=[[Bali-Sasak Language|Bali-Sasak]]
|script=[[Latin alphabet|Latin]], [[Balinese script|Balinese]]
|iso2=ban|iso3=ban}}
 
'''Balinese''' or simply '''Bali''' is a [[Malayo-Polynesian languages|Malayo-Polynesian language]] spoken by 3.9 million people ([[as of 2001]]) on the [[Indonesia]]n island of [[Bali]], as well as northern [[Nusa Penida]], western [[Lombok]] and eastern [[Java]].<ref>Ethnologue.</ref> Most Balinese speakers also know [[Indonesian language|Indonesian]].
 
[[Kawi language|Kawi]] is a related priestly language.
 
==Classification==
Balinese is part of the [[Austronesian languages|Austronesian]] language family, and is closely related to the [[Sasak language|Sasak]] and [[Sumbawa language|Sumbawa]] languages.
 
==Phonology==
===Vowels===
{| class="wikitable" style="text-align: center"
!
! [[Front vowel|Front]]
! [[Central vowel|Central]]
! [[Back vowel|Back]]
|-
! [[HighAlta vowelvokalo|HighAlta<br>(ferma)]]
| {{IPA|i}}
|
| {{IPA|u}}
|-
! [[MidMeza vowelvokalo|MidMeza]]
| {{IPA|e}}
| {{IPA|ə}}
| {{IPA|o}}
|-
! [[Malalta vokalo|Malalta<br>(aperta)]]
! [[Low vowel|Low]]
|
| {{IPA|a}}
|
|}
 
===Consonants===
===Konsonantoj===
{| class="wikitable" style="text-align: center"
!colspan="2"|
! [[Bilabiala konsonanto|Bilabialo<br>(dulipa)]]
! [[Bilabial consonant|Bilabial]]
! [[Alveolara konsonanto|Alveolaro<br>(alveola)]]
! [[Alveolar consonant|Alveolar]]
! [[Palata konsonanto|Palatalo<br>(palata)]]
! [[Palatal consonant|Palatal]]
! [[Velara konsonanto|Velaro<br>(vela)]]
! [[Velar consonant|Velar]]
! [[Glota konsonanto|Glotalo<br>(glota)]]
! [[Glottal consonant|Glottal]]
|-
!rowspan="2"| [[StopHalta consonantkonsonanto|StopHalto]] oraŭ<br>[[AffricateAfrikata consonantkonsonanto|affricateafrikato]]
! <small>[[VoicelessSenvoĉa consonantkonsonanto|VoicelessSenvoĉa]]</small>
| {{IPA|p}}
| {{IPA|t}}
Linio 182 ⟶ 60:
| {{IPA|ʔ}}
|-
! <small>[[VoicedVoĉita consonantkonsonanto|VoicedVoĉa]]</small>
| {{IPA|b}}
| {{IPA|d}}
Linio 189 ⟶ 67:
|
|-
!colspan="2"| [[FricativeFrikativa consonantkonsonanto|FricativeFrikativo<br>(frota)]]
|
| {{IPA|s}}
Linio 196 ⟶ 74:
| {{IPA|h}}
|-
!colspan="2"| [[NasalNaza consonantkonsonanto|NasalNazalo<br>(naza)]]
| {{IPA|m}}
| {{IPA|n}}
Linio 203 ⟶ 81:
|
|-
!colspan="2"| [[LateralLaterala consonantkonsonanto|LateralLateralo<br>(flanka)]]
|
| {{IPA|l}}
Linio 210 ⟶ 88:
|
|-
!colspan="2"| [[TrillTrila consonantkonsonanto|TrillTrilo]]
|
| {{IPA|r}}
Linio 217 ⟶ 95:
|
|-
!colspan="2"| [[SemivowelDuonvokalo]]
| {{IPA|w}}
|
Linio 225 ⟶ 103:
|}
 
==GrammarGramatiko==
===Registers Reĝistroj (ĝenroj) ===
BalineseBalia haslingvo differenthavas malsamajn [[registerregistro (linguisticslingvistiko)|registersregistrojn]] dependingdependantajn onsur thela relationshipinterrilato andkaj statusstatuso ofde thosela speakinginterparolantoj: lowmalalta (''basa ketah''), middlemezo (''basa madia''), andkaj highalta (''basa singgih''). ''Basa singgih'' containsenhavas manymultajn [[loanwordpruntvorto]]sjn fromde [[SanskritSanskrito]] andkaj [[JavaneseJava language|Javaneselingvo]].
 
==WritingSkribsistemo==
La balia lingvo estas skribata per du malsamaj [[Skribarto|skribsistemoj]]:
Balinese has been written in two different [[writing system]]s: the [[Balinese script]], and in modern times the [[Latin alphabet]].
*la [[Balia skribsistemo]], kaj en modernaj tempoj
===Balinese script===
*la [[Latina alfabeto]].
[[Image:Hanacaraka-bali.png|thumb|400px|Basic signs of the Balinese script]]
{{main|Balinese script}}
The Balinese script (''Carakan'') is an [[abugida]], ultimately derived from the [[Brāhmī script]] of [[India]]. The earliest known inscriptions date from the [[11th century]] AD.
 
===Balia skribsistemo===
Few people today are familiar with the Balinese script.<ref>Omniglot.</ref>
[[Dosiero:Hanacaraka-bali.png|thumb|400px|Bazaj signoj de la Balia lingva skribsistemo]]
===Latin alphabet===
Schools in Bali today teach a form of the [[Latin alphabet]] for writing Balinese, known as ''Tulisan Bali''.<ref>[http://www.balivision.com/Article_Resources/TheBaliniseLanguage.asp The Balinese Languages
By Fred B Eiseman, Jr] - Bali Vision</ref>
 
La Balia skribsistemo (''Carakan'') estas [[abugido]], kiu devenas finfine de la [[Brāhmī skribsistemo]] de [[Barato]]. La plej fruaj konataj surskriboj datiĝas de la [[11-a jarcento]] p.K.
==Notes==
 
Hodiaŭ nemultaj homoj estas familiaraj kun la Balia lingva skribsistemo.<ref>Omniglot.</ref>
 
===Latina alfabeto===
Lernejoj en Balio hodiaŭ instruas formon de la [[Latina alfabeto]], nomata ''Tulisan Bali'', por skribi la balian lingvon.<ref>[http://www.balivision.com/Article_Resources/TheBaliniseLanguage.asp La Baliaj Lingvoj'', far Fred B. Eiseman, Jr] - Bali Vision</ref>
 
== Piednotoj ==
<div class="references-small">
<references/>
</div>
 
==References==
==Referencoj==
*{{cite web |url=http://www.omniglot.com/writing/balinese.htm |title=Balinese |accessdate=2007-03-07 |last=Ager |first=Simon |work=Omniglot}}
*{{Citreto |URL=http://www.omniglot.com/writing/balinese.htm |Titolo=Balinese - Balia lingvo |Alirdato=2007-03-07 |Familinomo=Ager |Nomo=Simon |Laboro=Omniglot}}
*{{cite book |author=Gordon, Raymond G., Jr. (ed.) |year=2005 |chapter=[http://www.ethnologue.com/show_language.asp?code=ban Bali] |title=Ethnologue: Languages of the World, Fifteenth edition |location=Dallas, Tex. |publisher=SIL International}}
*{{Citlibro |Aŭtoro=Gordon, Raymond G., Jr. (ed.) - Gordon, Raymond G., Jr. (ed.) |Jaro=2005 |Ĉapitro=[http://www.ethnologue.com/show_language.asp?code=ban Bali] - [http://www.ethnologue.com/show_language.asp?code=ban Balio] |Titolo=Ethnologue: Languages of the World, Fifteenth edition - Ethnologue: Lingvoj de la Mondo, Dek-kvina redakcio |Loko=Dallas, Tex. |Eldonejo=SIL International - SIL internacia}}
 
{{ĝermo-lingvo}}
 
[[Kategorio:Lingvoj de Indonezio]]
[[Kategorio:Lingvoj laŭ alfabeto]]
[[Kategorio:Aŭstroneziaj lingvoj]]
 
[[de:Balinesische Sprache]]
[[en:Balinese language]]
[[fr:Balinais (langue)]]
[[id:Bahasa Bali]]
[[it:Lingua balinese]]
[[jv:Basa Bali]]
[[nl:Balinees (taal)]]
[[ja:バリ語]]
[[fi:Balin kieli]]
 
 
[[Kategorio:Aŭtomate tradukitaj, kontrolindaj]]
 
<!--
{{main|Balinese script}}
 
{{portal|Indonesia}}
Elŝutita el "https://eo.wikipedia.org/wiki/Balia_lingvo"