Dua pacifika milito: Malsamoj inter versioj

[nekontrolita versio][nekontrolita versio]
Enhavo forigita Enhavo aldonita
eNeniu resumo de redakto
Neniu resumo de redakto
Linio 11:
Ĉilio kaj Bolivio en 1874 reverkis la traktaton kaj tiel iomete pliboniĝis la rilato inter la rivalantaj landoj. Ĉilio abdikis pri la doganaj enspezoj, dum Bolivio akceptis ne altigi impostojn de la ĉiliaj entreprenoj dum 25 jaroj. La bona rilato ŝiriĝis en 1878, kaim Bolivio – spite al la traktato- provis altigi imposton de la nitratuzino en Antofagasta. Post kiam Bolivio minacis per konfisko de la uzinaj posedaĵoj, la ĉilia armeo koupis la havenurbon la 14-an de ferbruaro de 1879. Tiam Bolivio deklaris militon kontraŭ Ĉilio kj petis helpon de Peruo. Ĉili deklaris militon la 5-an de aprilo de 1879 al Peruo kaj Bolivio.
 
==La milito===
Ĉilio baldaŭ okupis la bolivian marbordon (provincon de [[Antofagasta (provinco)|Antofagasta]]) kaj ekatakis Peruon. Ĉilio venkis sur la maro ĉe Iquique kaj Angamos (aŭtune de 1879), tiel ekkontrolis la marajn elirojn de Peruo. Ĉilio poste penetris en Peruon. En oktobro de 1880, Usono provis interpacigi la militantojn, sed la ĉilia armeo okupis en januaro de 1881 eĉ la ĉefurbon de Peruo, Limon. La perua kontraŭstaro daŭris dum tri jaroj, kun apogo de Usono.
==Paco, sekvoj ==
La paco estis subskribita la 20-an de oktobro 1883 inter Peruo kaj Ĉilio (Paco de Ancon), kiu donis regionon Tarapacá al Ĉilio.
Linio 18:
Ĉilio rajtis havi sub okupado la provincojn [[Tacna]] kaj Arica dum dek jaroj, poste oni devis decidi en popola balotado pri ties teritorio. La dua landoj ne interkonsentis dum jardekoj pri detaloj de la balotado, fine okazis interkonsento en 1929 per helpo de Usono, laŭ kiu Ĉilio ricevis la provincon Arica, Peruo rericevis provincon Tacna kaj kompenson de 6 milionojn da dolaroj kaj aliajn avantaĝojn.
 
Peruo perdis plurmil soldatojn kaj ekonomiajn damaĝojn, pospost tlala milito sekvis 7-m,onata interna milito. Ĝia nacia ekonomio paraliziĝis je jardekoj. La armistico de 1884 inter Bolivio kaj Ĉilio donis ĉilian superecon pri la tuta bolivia marbordo (provinco [[Antofagasta]]), pri ĉiu ekonomia branĉo tie. Tion firmigis traktato de 1904. Kompense Ĉilio akceptis konstruon de fervoja linio inter la ĉefurbo [[La Paz]] kaj haveno de [[Arica]]. Ĉilio garantiis la liberan komercan vartrafikon tra ĉilia teritorio kaj havenoj. Bolivia daŭrigis la provojn por akiris elirejon al la Atlantikotra rivero La Plata. Tiu lasta klopodo kondukis al milito inter Bolivio kaj Paragvajo ([[Ĉaka milito]] 1932–35).
 
== Pliaj bildoj ==
[[Kategorio:Militoj]]
{{commonscat|War of the Pacific}}
 
[[Kategorio:Militoj]]
[[Kategorio:Historio de Ĉilio]]
[[Kategorio:Historio de Bolivio]]
[[Kategorio:Historio de Peruo]]
 
[[be:Салетравая вайна]]