Aikso (mitologio): Malsamoj inter versioj

[[Dosiero:Auriga Hevelius.jpg|thumb|200px|La [[konstelacio]] [[Koĉero (konstelacio)|Koĉero]] laŭ [[Johannes Hevelius]] ([[1690]]). Dankeme pro ŝiaj servoj, [[Zeŭso]] aliformigis la [[gorgono]]n aŭ la [[nimfo]]n '''Aikso''' en la kaprino kiu formas parton de ĉi tiu stelaro.]]

'''Aikso''' aŭ '''Aekso''' (el la [[antikva greka lingvo|greka]] ''Αιξ'', «kaprino» kaj «stormo») estas la nomo de diversaj [[rolulo|rolullinoj]] de la [[helena mitologio]], identigitaj de multaj verkistoj pro tio, ke ili kunhavis tre similajn [[kapro|kaprajn]] atributojn.

Aikso estis antikva [[Gorgono]], mortigita de [[Zeŭso]] je la komenco de la [[TitanomaĥioTitanomaĥo]], la milito inter la gedioj kaj la [[titanoj]]. Ŝi estis la unua filino de la [[suno|suna]] dio [[Helioso]]<ref>[[Higeno (verkisto)|Higeno]]. ''Pri Astronomio'', 3.15.</ref>, kvankam kroma versio asertas ke ŝiaŝiaj gepatroj estis la monstraj [[Tifeo]] kaj [[Eĥidno (mitologio)|Eĥidno]]<ref>Higeno. ''Fabloj'', 151.</ref> aŭ de [[Oleno]], filo de [[Hefesto]].

Laŭ la rakontojrakontaro, ŝi havis belegan korpon sed, kompence, la plej terura vizaĵo kiun oni povus imagi. La titanoj tiel timis ŝian mienon, ke ili petis al [[Geo]] kaŝigi ŝin, kaj pro tio Aikso estis malliberigita en [[Kreto (insulo)|kreta]] kaverno. Tempo pasis, kaj kiam [[Reo]] kaŝis sian bebon Zeŭso en tiu groto, Aikso iĝis lia mamnutristino kaj gvardistino.

Kiam Zeŭso plenkreskis, li tiel fidis je sia juneco ke li intencis venĝi la titanojn kaj pretigis kosman militon. Sed [[orakolo]] aŭguris ke li nur venkos se ili uzas la felon de Aikso, ornamita per ŝia kapo. Senhezinte, li mortigis sian vartistinon kaj faris el ŝia felo de tiam faman kapran mantelon, la [[ajgiso]]. Li ornamis ĝin per serpentoj, kaj enmetis la kapon de Aikso meze por timigi la kontraŭlojn per sia teruriga mieno. Aldone, kelkaj terurajmilitemaj spiritoj ([[Alko (mitologio)|Alko]], [[Joko]], [[Eriso (diino)|Eriso]] kaj [[Fobo (mitologio)|Fobo]]) transdonis al la ajgiso ilian terurigan povon. Venkinte la titanojn, Zeŭso donis la ajgison al [[Ateno]], ĉar li ne plu volis tiel militadi<ref>Higeno. ''Pri Astronomio'', 2.13.</ref>.

Kompence, Zeŭso kovris la ostojn de Aikso per ŝia haŭto kaj suprenirigis ŝin ĉiele, formante tie la ''[[Konstelacio]]n de la Kaprino'', sur la maldekstra ŝultro de [[Koĉero (konstelacio)|Koĉero]]. Ĝia [[stelo]] [[Kapello]] estas la sesa plej brila el la ĉielofirmamento, kaj ĝia apero, fine de aŭtuno, anoncis la komencon de la sezonaj stormoj (''Aikso'' en la greka havas ankaŭ tiun signifon<ref>Pro tio, en la mitaj rakontoj, troviĝas multaj rilatoj inter kaprinoj kaj stormoj.</ref>). Ŝia nomo iĝis [[sinonimo]] de la Ajgisoajgiso, kaj simbolis la stormajn nubojn.