Lanterno: Malsamoj inter versioj

[kontrolita revizio][kontrolita revizio]
Enhavo forigita Enhavo aldonita
+ kat + intervikiaj ligiloj + plia bildo + finredakto de la teksteto
Neniu resumo de redakto
Linio 1:
[[dosiero:OHM - Geburt Christi 1e.jpg|eta|220px|<center>lanterno en pentraĵo de la 15-a jarcento]]
'''Lanterno''' estas la kombino de lumfonto kaj protekto de ĝi kontraŭ [[vento]] aŭ [[pluvo]]. Esperantlingvaj vortaroj kiel [[PIV]] aŭ [[Reta vortaro]] klarigas ĝin "speco de skatolo kun travidaj flankoj, en kiun oni metas kandelon aŭ alian lumilon, por ĝin ŝirmi kontraŭ vento"<ref>PIV, 1970, paĝo 616</ref>. Aparte pri la lumigo de vojoj aŭ aliaj publikaj lokoj gravas lanternoj fiksitaj sur [[fosto]]j. Sur grandaj [[velŝipo]]j de la [[antikva epoko|antikvaj kulturoj]] ĝis la [[18-a jarcento]], la lanternoj kutime situis ĉe la plej malantaŭa ŝipa parto, la [[pobo (ŝipo)|pobo]].
 
Specifa formo de lanterno, malgranda kaj ne-portebla, kun fajra lumilo (kandelo aŭ olelampeto, ne elektra lumo) kaj ofte kun eksteraĵo [[papero|papera]] kiu ne tolerus tro fortan venton ĉar ĝi mem povus ekbruli, estas [[lampiono]].
[[dosiero:Lanterna cafoscari.jpg|eta|maldekstra|175px210px|<center>lanterno sur kanalo en [[Venecio]], Italio]]
Specifa formo de lanterno, malgranda kaj ne-portebla, kun fajra lumilo (kandelo aŭ olelampeto, ne elektra lumo) kaj ofte kun eksteraĵo [[papero|papera]] kiu ne tolerus tro fortan venton ĉar ĝi mem povus ekbruli, estas [[lampiono]].
 
== Historio ==
Jam uzitaj en la antikvaj kulturoj ekzemple de egiptoj, helenoj, fenicianoj kaj romianoj, lanternoj disvastiĝis al pli diversaj vivsituacioj en la frua [[mezepoko]]: Lumilo, plej ofte kandelo, malpli ofte olea lampeto, metiĝis en metalan kadron, kies flankaj partoj konsistis el platoj de lumtralasema [[kerato]], [[vitro]], [[kristalo]], [[pergameno]] aŭ [[papiruso]]. La lanternoj pendis en ĉambroj kaj salonoj, estis portataj dum nokta vojado kaj dum nokta gardostaro de soldatoj, kaj estis signaliloj sur ŝipoj. Anktaŭ ekzistis nur metalaj lanternoj kun multaj truetoj en plej ofte cilindra lada eksteraĵo - la truetoj permesis eniron de aero kaj eliron de lumo, sed tamen signifis protekton kontraŭ vento aŭ pluvo. Pendantaj lanternoj el forĝata metalo en la eŭropaj ŝtatoj de la [[16-a jarcento]] pli kaj pli fariĝis artaj objektoj.
<br clear=all>
{{commonscat|lanterns}}
== Notoj ==
<references/>
{{commonscat|lanterns}}
== Vidu ankaŭ ==
* [[magia lanterno]]
 
[[Kategorio:Lumfontoj]]