Vegetarismo: Malsamoj inter versioj

[[Dosiero:Vegetarian diet.jpg|rightdekstra|200px]]'''Vegetarismo''' estas maniero de homa nutrado. Vegetarano evitas manĝi kaj [[viando]]n kaj [[fiŝo]]n. La plejmulto de vegetaranoj tamen manĝas produktojn de bestoj, ekzemple [[ovo]]jn, [[laktoprodukto]]jn aŭ [[mielo]]n. Nur [[veganismo]], specifa formo de vegetarismo, rifuzas konsumi bestoproduktojn ĝenerale.

[[Dosiero:India vegetarian labels.svg|thumbeta|rightdekstra|200px|Distingiloj sur nutraĵoj en [[Barato]]]]

* ''lakto-vegetarano:'' homo kiu manĝas nek viandon, nek ovojn, sed manĝas lakton, [[Fromaĝo|fromaĝonfromaĝo]]n, buteron, kaj aliajn produktojn el [[lakto]]

* ''[[Veganismo|vegano]]'' aŭ ''kompleta vegetarano'' homo kiu manĝas nek viandon, nek iun ajn parton de besto, nek produkton el bestoj (lakton, buteron, grason, [[Mielo|mielonmielo]]n, ktp.). Fakte la ĝusta vorto por tiu specife pridieta vorto estas vegetaĵano (aŭ vegetalano), veganoj ja estas nepre vetaĵanoj sed krome vivas bojkotante bestajn produktojn el aliaj kampoj ol nur manĝa (rilate higienaĵojn, vestaĵojn, ktp)

Dum la [[Universala Kongreso]] (UK) en [[Dresdeno]], je [[16-a de aŭgusto]] [[1908]], laŭ iniciato de [[René Ladevèze]] el Agen (mortis en [[1913]]), estis fondata Internacia Unuiĝo de Esperantistaj Vegetaranoj, kiu kelkajn jarojn poste plisimpligis sian nomon al [[Vegetara Ligo Esperantista]] (VLE). Tolstoj, per speciala skriba konfirmo, akceptis ĝian honoran prezidantecon. Administranto kaj animo de VLE estis Ladevèze, tiutempe en [[Hamburgo]]. La ligo eldonis flugfoliojn en Esperanto pri vegetarismo kaj en tri naciaj lingvoj pri Esperanto. [[August Oskar Bünemann|Oskar Bünemann]] en julio [[1914]] ekeldonis modestan dumonatan bultenon „Vegetarano“ kiel ligilon inter la membroj kaj propagandilon inter esperantistoj por vegetarismo, inter vegetaranoj por Esperanto. Tiutempe [[Rezső Rajczy|Rudolf Rajczy]] en [[Budapeŝto]] estis kasisto kaj J. A. Gill en Tunbridge, [[Anglio]], sekretario de la ligo.

Jam dum la 4-a Internacia Vegetarana Kongreso en [[Hago]], 1910, Esperanto ludis gravan rolon. Kelkaj parolis esperante, inter aliaj Gill (''La du verdaj aferoj'') kaj s-ino Van der Vet-Dirksen (''Kio devas aparteni al la tuta homaro''). Pro la [[unua mondmilito]] la redaktanto en [[Milano]] devis transdoni en majo 1915 sian laboron al f-ino Maria van Rees en [[Utreĥto]], kiu kondukis la aferojn ĝis fino de [[1916]]. Tiam la ligo ĉesis funkcii. En 1920, dum la [[UK]] en [[Hago]], vegetarismo ludis gravan rolon, multaj el la kongresanoj, inter aliaj ges-roj [[J. R. G. Isbrücker|J.R.G]] kaj [[Julia C. Isbrücker]], sidis ĉe la vegetara sekcio de la tablo. VLE havis fakkunsidon kaj decidis la pluan eldonon de la bulteno. Post cirkulero dissendita antaŭ la kongreso, aperis en oktobro 1920 sub redaktado de Bünemann, kun gvida artikolo de la liga prezidento, J. W. Sevenhuijsen (mortis [[10-an de februaro]] 1923), la unua postmilita numero de la „Vegetarano“. La enhavo rilatas ne nur al vegetarismo, sed al la tuta vivreformo kaj al la radikala [[pacifismo]].