Ciro la 2-a: Malsamoj inter versioj

[kontrolita revizio][kontrolita revizio]
Enhavo forigita Enhavo aldonita
Neniu resumo de redakto
Neniu resumo de redakto
Linio 1:
[[Filedosiero:Illustrerad_Verldshistoria_band_I_Ill_058Illustrerad Verldshistoria band I Ill_058.jpg|eta|Ciro la 2-a]]
'''Ciro la 2-a''' (''Kūruš''; en moderna [[persa lingvo]]: کوروش بُزُرگ Kuroŝ-e Bozorg, vivis ĉirkaŭ la jaroj 575 – 530&nbsp;a.&nbsp;K.), ofte konata kielnomara '''Ciro <nowiki>''la Granda''</nowiki>''' <ref>Xenophon[[Ksenofono]], ''Anabasis'' I. IX; vidu ankaŭ M. A. Dandamaev "Cyrus II", en ''Irana Enciklopedio''.</ref> estis reĝo de la [[aĥemenida dinastio]] de [[Persio]] (inter la jaroj 559-530&nbsp;a.&nbsp;K.)<ref>{{harv|Dandamaev|1989|p=71}}</ref>) kaj fondinto de la [[aĥemenida dinastio|persa aĥemenida imperio]].<ref name="schmitt-EI-i">[[#refachaemenids-EI|Schmitt]] Aĥemenida dinastio (i. The clan and dynasty)</ref> La aĥemenida dinastio, en malnova persa lingvo ''Haksāmaniŝija'', fondita de Ciro post venkado super la lasta [[medujo|meda]] reĝo (550 a. K.), etendigis sian regaĵon sur la centra ebenaĵo de Irano kaj granda parto de [[Mezopotamio]]: Liaj konkeroj ampleksiĝis al [[Medujo]], [[Lidio]] kaj [[Babilono]], ekde la [[Mediteraneo]] ĝis la montĉeno [[Hindukuŝo]], kreante tiel la plej grandan imperion de tiu epoko. La imperio fondita de Ciro ekzistis dum pli ol ducent jaroj, ĝis ĝia fina konkero fare de [[Aleksandro la Granda]] (en 332 a.K.)antaŭ nia erao.
 
La regado de Ciro la 2-a daŭris inter 29 kaj 31 jarojn. Ciro konstruis sian imperion konkerante unue la Medan Imperion, poste la Lidian Imperion kaj poste la Nov-Babilonan Imperion. Antaŭ aŭ post Babilono, li gvidis ekspedicion en centra Azio, kiu rezultigis gravajn kampanjojn kiuj estis priskribitaj kiel enkonduko "en submetiĝon al ĉiu nacio senescepte"<ref>[[#refcah-iv|Cambridge Ancient History IV]] Ĉapitro 3c. p. 170. La citaĵo estas de la greka historiisto [[Herodoto]].</ref>. Ciro ne riskis en Egiptio, ĉar li mem mortis en batalo, kontraŭbatalante la masagetojn de [[Sirdarjo]] en 530 a.K.<ref>Beckwith, Christopher. (2009). ''Imperioj de la Silka Vojo: Historio de Centra Eŭrazio ekde la Bronzepoko ĝis la Nuno''. Princeton kaj Oksfordo: Princeton University Press. ISBN 978-0-691-13589-2. Paĝo 63.</ref> Li estis sukcedita de sia filo, [[Kambizo la 2-a]], kiu sukcesis aldoni pliajn teritoriojn al la imperio konkerante [[Antikva Egiptio|Egiptio]]n, [[Nubio]]n, kaj [[Cirenio]]n dum sia mallonga regado.
 
Ciro la 2-a respektis la morojn kaj religiojn de la landoj kaj teritorioj kiujn li konkeris<ref name=cyrus-EI-iii-religious>[[#refIranicaCyrus|Dandamayev]] Cyrus (iii. Cyrus the Great) Cyrus's religious policies.</ref>. Estas dirite en Tutmonda Historio, ke la rolo de la [[aĥemenida dinastio]] fondita de Ciro fontis en la sukcesa modelo je centralizita administrado kaj establiĝo de registaro laboranta por la avantaĝoj kaj profitoj de siaj subuloj.<ref name=schmitt-EI-i/>. Fakte, la administrado de la imperio pere de [[satrapio]]<nowiki/>j kaj la vivprincipo je formado de registaro ĉe [[Pasargado]] estis la verkoj de Ciro<ref name=cah-vol4>[[#refcah-iv|The Cambridge Ancient History Vol. IV]] p. 42. See also: G. Buchaman Gray and D. Litt, ''The foundation and extension of the Persian empire'', Chapter I in ''The Cambridge Ancient History Vol. IV'', 2nd edition, published by The University Press, 1927. P. 15. Excerpt: ''The administration of the empire through satrap, and much more belonging to the form or spirit of the government, was the work of Cyrus&nbsp;...''</ref>. Kio foje estas konataj kiel la [[ekzilo babilona|Edikto de Restarigo]] (fakte du ediktoj) priskribitaj en la Biblio kiel realigaĵoj de Ciro la 2-a lasis daŭran heredaĵon en la juda religio, kie, pro liaj politikoj en Babilono, estas referita en la juda [[Biblio]] (''[[Malnova Testamento]]'') kiel ''[[Mesio]]'' (Jesaja 44:24, 26-45:3, 13, "la sanktoleita"<ref>{{cite web|author=Jona Lendering|title=Messiah – Roots of the concept: From Josiah to Cyrus|publisher=livius.org|year=2012|accessdate=January 26, 2012|url=http://www.livius.org/men-mh/messiah/messiah_04.html}}</ref>), kaj estas la nura ne-judo tiel nomata<ref>[http://members.bib-arch.org/publication.asp?PubID=BSBR&Volume=19&Issue=5&ArticleID=3]</ref>.