Auguste Blanqui: Malsamoj inter versioj

[nekontrolita versio][kontrolita revizio]
Enhavo forigita Enhavo aldonita
e Bot: transigo de datumoj de Ŝablono:Vivtempo al Vikidatumoj
Neniu resumo de redakto
Linio 1:
{{Informkesto homo}}
'''Louis Auguste BLANQUI''' (Ludoviko Aŭgusto BLANKIO) alinomita '''''l'Enfermé''''' (la enkarcerigito), (n. {{daton|8|februaro|1805}} en [[Puget-Théniers]] ([[Alpes-Maritimes]]) m. {{daton|1|januaro|1881}} en [[Parizo]]) estis franca socialista revolucia respublikano. Lia kromnomo ŝuldiĝas al la fakto ke li pasigis la plej grandan parton de sia vivo (pli ol 36 jaroj) en karceroj.
 
'''Louis Auguste BLANQUI''', ({{Eo}} '''Ludoviko Aŭgusto BLANKIO) alinomita ''', {{Griza|kromnome}} '''l'Enfermé''''' ({{Eo}} la enkarcerigitoEnkarcerigito), (n.naskiĝis la {{daton|8|februaro|1805}} en [[Puget-Théniers]] ([[Alpes-Maritimes]]), m.mortis la {{daton|1|januaro|1881}} en [[Parizo]]) estis [[Francio|franca]] [[Socialismo|socialista]] revolucia respublikano. Lia kromnomo ŝuldiĝas al la fakto ke li pasigis la plej grandan parton de sia vivo (pli ol 36 jaroj) en karceroj.
''[[Carbonaro]]'' de 1824 li enmiksiĝis en ĉiujn respublikajn konspirojn de tiam. Li eniris la gazeton de [[Pierre Leroux]] ''"Le Globe"'' en [[1829]] kaj poste partoprenis la [[Franca revolucio de 1830|Revolucion de 1830]] kaj aniĝis al la respublika societo ''"[[Amis du peuple]]"'' (Amikoj de la popolo). Li ligiĝis kun [[Buonarotti]], [[Raspail]] kaj [[Barbès]] kaj fondis kun tiu la ''[[Société des saisons]]'' (Societo de la sezonoj) en 1837. Arestita en 1839 post malsukcesa insurekcio li restis enkarcerigita ĝis [[1848]]. Liberigita li asociiĝis al ĉiuj [[Parizo|parizaj]] manifestacioj de marto ĝis majo. Arestita post la 15-a de majo li estis kondamnita por dekjara enkarceriĝo. Amnistiita nur en [[1859]], li denove estis kondamnita en [[1861]]. Dum tiuj jaroj ekorganiziĝis '''blankiista partio''' kun sekcioj. Elektito de la [[Pariza Komunumo (1871)|Pariza Komunumo]] dum li estis enkarcerigita ekster Parizo li estis liberigita nur en [[1879]]. Li tiam travojaĝis [[Francio]]n kaj diskonigis siajn ideojn en sia gazeto ''"[[Ni Dieu Ni Maître]]"'' (Nek Dio Nek Mastro). Li mortis la 1-an de januaro 1881 kaj lian entombigon sekvis cent miloj da homoj al la tombejo "Père Lachaise".
 
Ano de la sekretaj revoluciuloj nomite la ''[[Carbonaro|Carbonaroj]]'' deekde 1824, liBlanqui enmiksiĝis en ĉiujn respublikajn konspirojn de tiam. LiEn eniris1829 lali gazetonaniĝis dela [[Pierre Leroux]]gazetredaktoraro ''"Le Globe"'' ende [[1829Pierre Leroux]] kaj poste partoprenis la [[Franca revolucio de 1830|Revolucion de 1830]] kaj aniĝis al la respublika societo ''"[[Amis du peuple]]"'' ({{Eo}} Amikoj de la popolo). Li ligiĝis kun [[Buonarotti]], [[Raspail]] kaj [[Barbès]] kaj fondis kun tiu la ''[[Société des saisons]]'' ({{Eo}} Societo de la sezonoj) en 1837. Arestita en 1839 post malsukcesa insurekcio li restis enkarcerigita ĝis [[1848]]. Liberigita li asociiĝis al ĉiuj [[Parizo|parizaj]] manifestacioj de marto ĝis majo. Arestita post la 15-a de majo li estis kondamnita por dekjara enkarceriĝo. Amnistiita nur en [[1859]], li denove estis kondamnita en [[1861]]. Dum tiuj jaroj ekorganiziĝis '''blankiista partio''' kun sekcioj. Elektito de la [[Pariza Komunumo (1871)|Pariza Komunumo]] dum li estis enkarcerigita ekster Parizo li estis liberigita nur en [[1879]]. Li tiam travojaĝis [[Francio]]n kaj diskonigis siajn ideojn en sia gazeto ''"[[Ni Dieu Ni Maître]]"'' (Nek Dio Nek Mastro). Li mortis la 1-an de januaro 1881 kaj lian entombigon sekvis cent miloj da homoj al la tombejo "Père Lachaise".
 
Liaj ideoj (blankiismo) inspiris la revolucian [[sindikato|sindikatismon]] de la finoj de la [[19-a jarcento]]. Li estis heroa gvidanto de la [[laborista movado]] kaj inspiris la francajn revoluciojn de respektive [[1830]], [[1848]] kaj [[1871]]. Li suferis persekutojn kaj enkarcerigojn, li eĉ estis kondamnita je morto kaj malsaniĝis je [[tuberkulozo]]. Li estis deportita post la [[Pariza Komunumo (1871)|Komunumo]] en [[Nov-Kaledonio]] en la [[Pacifiko]].
 
== Ideologio ==
Kiel [[socialisto]], BlankioBlanqui favoras justan dispartigon de la riĉaĵoj en la socio? Sed [[blankiismo]] diferenciĝas de aliaj socialismaj tendencoj de tiu ĉi epoko. Unuflanke, male al [[Karlo Markso]], BlankioBlanqui ne fidas je la unuranga rolo de la laborista klaso, nek al al la amasmovadoj: li opinias, male, ke la revolucio devas esti faro de eta kvanto da homoj, kiuj establas perforte portempan dikatatorecon. Tiu ĉi periodo da transira tiranieco devas ebligi ĵeti la bazojn de nova sociordo, k poste redoni la povon al la popolo. Aliflanke, BlankioBlanqui okupiĝas pli pri la revoluico ol pri la socio, kiu ĝin sekvu: se lia penso baziĝas sur precizaj [[socialismo|socialismaj principoj]], ĝi nur malofte iras ĝis antaŭvidi socion pure k reale socialisman. Li laŭ tio malsamas dis de la utopiistoj. Por la blankiistoj, la renverso de la burĝa sociordo k la revolucio estas celoj memsufiĉaj, almenaŭ dum komenca tempo. Li estis unu el la [[marksismo|nemarksismaj]] socialistoj de sia epoko.
 
== Galerio ==
<gallery>
Dosiero:Louis auguste blanqui.jpg|Pentraĵo de Blanqui en 1845
Dosiero:Louis Auguste Blanqui.JPG|Auguste BLANQUI
Dosiero:Blanqui.JPG|Auguste BLANQUI mortinta ''(Gravuraĵo de F. Braquemond)''
[[Dosiero:LEnfermé.JPG|thumb|leftt|300px|Frontpaĝo de ''l'Enfermé'' ]]
</gallery>
 
== Bibliografio ==
* ''L'Enfermé'', (biografio de Auguste BLANQUI), de [[Gustave Geffroy]], 1897
 
[[Dosiero:LEnfermé.JPG|thumb|leftt|300px|Frontpaĝo de ''l'Enfermé'' ]]
<br clear=all>
 
 
{{commons|Louis Auguste Blanqui}}
== Eksteraj ligiloj ==
Linio 26 ⟶ 24:
* [http://www.ch-charcot56.fr/histoire/biograph/blanqui.htm Biografio] ''(franclingve)''
* [http://www.uqac.uquebec.ca/zone30/Classiques_des_sciences_sociales/classiques/blanqui_louis_auguste/textes_choisis/textes_choisis.html elektitaj tekstoj] ''(franclingve)''
* [http://classiques.uqac.ca/classiques/blanqui_louis_auguste/eternite_par_les_astres/eternite_.html L'éternité par les astres]. (1872){{Vivtempo|Blanqui, Auguste}}
* [[Liberpensuloj]]
 
{{Vivtempo|Blanqui, Auguste}}
 
[[Kategorio:Francoj]]