Plateno: Malsamoj inter versioj

'''Plateno''' estas [[kemia elemento]], kiu havas la simbolon '''Pt''' kaj la [[atomnumero]]n 78. Ĝi estas peza, dratigebla, altvalora grizblanka [[transirmetalo]] kaj unu el la ses elementoj de la [[platena familio]]. Ĝi estas utiligata en [[juvelo]]j, elektraj kontaktaĵoj, [[katalizilo]]j<ref>{{Cito|Paĝoj = paĝoj 385–407|doi = 10.1002/anie.200800480 |Titolo = Reactions at Surfaces: From Atoms to Complexity (Nobel Lecture) |PMID = 18357601 | Jaro = 2008 |Aŭtoro = Gerhard Ertl|Eldonejo = Angewandte Chemie International Edition |Volumo = 19-a eld., vol. n-ro 47}} ({{en}})</ref>.<ref>{{Cito|Titolo=General Chemistry: Principles & Modern Applications|Aŭtoro = Petrucci, Ralph H.|Eldonejo=Prentice Hall 9-a eld.|Paĝoj = p. 606| Jaro = 2007|ISBN=0-13-149330-2 ({{en}})}}</ref> kaj [[Dentproteziko|dentprotezoj]]. Pro ĝia rezisto al [[korodo]] uziĝas en [[alojo]]j.

La norma difino de [[metro]] estis longtempe bazita sur la distanco inter du markoj sur gravurita stango el iridiplateno (90% plateno kaj 10% [[iridio]]) konservita ĉe [[Buroo Internacia pri Pezoj kaj Mezuroj]] (BIPM) en [[Sèvres]] en [[Francujo]]. Hodiaŭ, cilindro el iridiplateno, ankaŭ en la [[BIPM]] servas kiel prototipo de [[kilogramo]].<ref>{{Cito|DOI = 10.1007/978-3-642-00738-5_4|Titolo = Konvencio kaj evoluo de bazaj unuoj, kapitolo 4 |Jaro = 2010|Aŭtoro = S.V. Gupta|Paĝoj = p. 47|Gazeto = Springer Series in Materials Science| Volumo = vol. 122}} ({{en}})</ref>.

En la [[Unua Libro|''Unua Libro'']] (1887), la metalo nomiĝis "platino", kaj tiu formo restis populara ĝis hodiaŭ. En la [[Fundamento de Esperanto|''Fundamento de Esperanto'']] (1905), tiu plej internacia formo estis ŝanĝita al "plateno" pro tendenco rezervi la finaĵon "in" al inseksuloj. Kiam malplifortiĝis tiu tendenco, la vorto "[[platino]]" estis ree enkondukita (en ''[[PIV]]''), sed nun por nomi certan platan parton de presmaŝino. Kelkaj trovas la uzadon de la vorto "platino" en tiu signifo evitinda. <ref>[[André Albault]] (1972) [https://scienca-revuo.info/article/view/1280/1259 "Unika konflikto inter niaj du fundamentoj"] Scienca Revuo 23: 189-196.</ref>