Goo: Malsamoj inter versioj

Ĝi estas tre malnova ludo. Ĝi devenas el [[Ĉinio]], kaj disvastiĝis ĉefe en [[orienta Azio]]. La reguloj uzataj en diversaj landoj estas preskaŭ la samaj, tamen ekzistas malgrandaj diferencoj ekz. pri poentokalkulado.

La aparto de goo estas unue ĝia granda komplekseco - ekzistas multnombraj variantojvariaĵoj, kaj la plialtigo de la ludnivelo kaj la plibonigo de la stilo estas taskoj pri kiuj ludanto povas labori dum sia tuta vivo. Aliflanke la bazaj reguloj estas tiel simplaj, ke eblas lerni ilin tre rapide.

La plej frua priskribo de la ludo estas generaleĝenerale akceptita esti la historia skribaĵo de ''Zuo Zhuan'' <ref name=ZuoZhuan>Potter 1985; Fairbairn 1995</ref> (prononco: ''dzŭo ĝŭan'') ĉirkaŭ la 4a4-a jarcento [[Komuna Erao|a.K.E.]]<ref name=chronology2>Brooks 2007</ref>, priskribante historian eventon el 548 a.K.E. Goo ankaŭ estas priskribata en la XVIIaXVII-a Libro de la [[Analektoj de Konfuceo]] (ĉirkaŭ la 3a3-a jarcento a.K.E.)<ref name=chronology2/> kaj en la du libroj verkitaj de [[Menceo]]<ref name=Confucius>Potter 1984; Fairbairn 1995</ref> (ĉirkaŭ la 3a jarcento a.K.E.)<ref name=chronology2/>. En ĉiuj tiuj verkoj, la ludo nomiĝas yì (弈). Hodiaŭ, en Ĉinio, ĝi nomiĝas weiqi ([[simpligita ĉina skribo]]: 围棋; [[tradicia ĉina skribo]]: 圍棋; [[pinjine]]: wéiqí; [[sistemo Wade-Giles]]: wei ch'i).

Goo unue ludatis sur 17x17 vica krado, sed 19x19 krado iĝis normala je la tempo de la [[Dinastio Tang]] (618-907). Legende, la origino de la ludo estas la ĉina imperiestro [[Yao]] (2337-2258 a.K.E), kiu supozite petis lian konsiliston [[Shun]] fasoni ĝin por lia sendisciplina filo Danzhu, por klarigi al li astronomajn konstelaciojn. Sed la filo tute ne interesiĝis pri steloj, sed preferis la ludŝtonetojn kaj tiel kreiĝis la weiqi-ludo. Certigitaj pruvoj pri la ekzisto de la ludo indikas ĉirkaŭ 2500 jarojn, kiam ĉinaj reĝoj malcedante intermilitis (475 ĝis 221 a.K.E.). Aliaj teorioj proponas ke la ludo estis devenita de ĉinaj gentaj militsinjoroj kaj generaloj, kiu uzis ŝtonetojn por kartigi atakajn situaciojn.

En Ĉinio, Goo estis sentata kiel la favorata ludo de la aristokrataro, kaj [[Ĉina ŝako|Xiangqi]] (prononco: ''ŝiang ĉi'', ĉina ŝako) estis la ludo de la popolo. Goo estis konsiderata unu de la kvar kulturataj artoj de la ĉina lernanta aristokrato, kun kaligrafio, pentrado, kaj ludi la muzikilon [[guĉino (muzika instrumento)]].

Multaj homoj alttaksasalte taksas [[etiketo]]n dum goludo. Laŭ tiu etiketo oni ĉiam respektu la alian ludanton, tiel ke li neniam sentu sin malagrabla pri la ludo. Ĉefe gravas kial oni ludas goon. Kialoj povas esti por ripozi, ĝui ĝin, por lerni, por instrui kaj multaj aliaj kaŭzoj. Oni ĉiam respektu la kialon de la kontraŭulo. Tamen iuj ludas ĉefe por gajni. Tio tute kontraŭas la [[filozofio]]n de la [[ludo]], kiu baziĝas sur tradicia [[Azio|azia]] [[kulturo]]. Tiel fieraĉado pri [[venko]], moko pri malvenko aŭ similaj agoj tutklare kontraŭas la bonan etiketon de goo.