Luktosporto: Malsamoj inter versioj

[[Dosiero:Young boxers fresco, Akrotiri, Greece.jpg|eta|200px|Luktosporto [[boksado]] estis praktikita en la antikva [[Santorini]].]]

 

'''Luktosportoj''' estas sen[[armilo|armilaj]] [[sporto|sportaj]] [[konkurso]]j; la [[klasik-stila lukto]] estas unu el la plej konataj el la tradiciaj almenaŭ en Okcidento, kaj ĝi estas jam delonge [[olimpiko|olimpika]] sporto. [[Ĵudo]] estas tradicia en [[Japanio]] kaj ege konata en Okcidento dum la dua duono de la 20-a jarcento. '''Luktoartoj''' aŭ '''batalartoj''' estas nomo kun senco plej vasta, de inter ĉiuj signifoj kiuj priskribas manierojn lukti bonstile. Tio povus signifi militon per [[armeo]]j subtenantaj, sed lastatempe, luktoartoj kutime rilatas al lukto sen [[armilo]]j, aŭ per malgrandaj armiloj provizataj al la mano.

 

'''Luktoartoj''' estas kodigitaj sistemoj kaj tradicioj de praktikoj de [[luktado]], kiuj estas praktikataj por variaj tialoj: [[memdefendo]], [[luktosporto|konkurenco]], fizikaj sano kaj bonfarto, distrado, same kiel por mensa, fizika, kaj spirita disvolviĝo.

 

 

Luktartoj estu kategoriigitaj laŭ vario de kriterioj, kiaj la jenaj:

 

;Senarmaj

Senarmaj luktartoj povas esti larĝe grupigitaj en tiuj kiu tendencas al [[frapolukto]], tiuj kiuj tendencas al [[kaptolukto]] kaj tiuj kiuj kovras ambaŭ kampojn, ofte priskribitaj kiel [[hibridaj luktartoj]].

 

;Armitaj

Tiuj tradiciaj luktosportoj kiuj trejniĝas por [[armita luktado]] ofte enhavas ampleksan gamon de nelanĉeblaj armiloj, kiaj [[glavo]]j kaj kelkaj [[lanco]]j. Tiaj tradicioj inkludas [[skermo]]n, [[silato]]n, [[kalaripajato]]n, [[kobudo]]n, kaj [[historia eŭropa luktarto|historiajn eŭropajn luktartojn]], speciale tiuj de la [[Germana Renesanco]]. Multaj [[Ĉinaj luktartoj]] uzas ankaŭ armilojn kiel parto de ties metodoj.

 

Foje, trejnado per unu specifa armilo estas konsiderata stilo de luktarto per si mem, kio estas speciale la kazo en [[Japanaj luktartoj]] kun fakoj kiaj [[kenjucuo]] kaj [[kendo]] (glavo), [[bojucuo]] (bastonlukto), kaj [[kjudo]] (pafarko). Simile, modernaj [[okcidentaj luktartoj]] kaj sportoj inkludas [[Skermo|modernan skermon]], bastonluktajn sistemojn kaj [[moderna konkurenca arkpafado|arkpafado]].

 

;Lukt-orientitaj

{{Ĉefartikolo|Luktarto|Persona defendo}}

;Sanorientitaj

 

;Spirit-orientitaj

Luktartoj povas ankaŭ esti ligitaj al religio kaj al spiriteco. Nombraj sistemoj estas famaj ĉar estis fonditaj, dissemataj, aŭ praktikataj de monaĥoj aŭ monaĥinoj.

 

Tradiciaj Koreaj luktartoj metas emfazon al disvolvigo de la spirita kaj filozofa plibonigo de la praktikanto. Komuna afero en plej koreaj stiloj, kiaj [[taekjeono]] kaj [[tekvondo]], estas la valoro de "interna paco" ĉe la praktikanto, kio estas akcentita por esti atingita nur pere de individua meditado kaj trejnado. Koreanoj kredas, ke la uzado de fizika perforto estas justigita nur pere de memdefendo.

 

 

Kelkaj luktartoj en variaj kulturoj povas esti plenumitaj en [[danco]] - kiel scenoj por variaj tialoj, kiaj por veki ferocecon en preparado por batalo aŭ por montrado de lerteco en pli stiligita maniero. Multaj tiaj luktartoj aligas [[muziko]]n, ĉefe fortajn perkutajn ritmojn aŭ ritme kontentigajn kiel por [[kapoejro]].

 

{{Ĉefartikolo|Historiaj eŭropaj luktartoj}}

 

[[Ĉinaj luktartoj]] originiĝis dum la [[Dinastio Xia]] antaŭ pli ol 4000 jaroj. Oni diras ke la [[Flava Imperiestro]] Huangdi (legenda dato de povascendo 2698 a.K.) enkondukis la plej fruajn luktosistemojn en [[Ĉinio]]n. La Flava Imperiestro estis priskribita kiel fama [[generalo]] kiu, antaŭ iĝi estro de [[Ĉinio]], verkis longajn traktaĵojn pri [[medicino]], [[astrologio]] kaj luktartoj. Unu el liaj ĉefaj oponantoj estis [[Ĉiju]] kiu estas konsiderata kreinto de ''jiao di'', antaŭanto de la moderna arto de [[Ĉina luktarto]].

 

 

En Eŭropo, la plej fruaj fontoj pri luktartaj tradicioj datas el la [[Antikva Grekio]]. [[Antikva greka boksado|Boksado]] (''pigme'', ''piks''), [[Greka luktarto|luktarto]] (''pale'') kaj [[pankraco]] estis reprezentita en la [[Antikvaj Olimpikoj]]. La [[Romia Imperio|romianoj]] organizis [[Gladiatoro|gladiatorajn luktojn]] kiel publika spectaklo.

 

Eŭropa glavarto ĉiam havis sportan komponanton, sed la [[duelo]] estis ĉiam eblo ĝis la [[Unua Mondmilito]]. Moderna [[skermo|sporta skermo]] ekdisvolviĝis dum la 19a jarcento kiam la francaj kaj la italaj militakademioj ekkodigis instruadon. La Olimpikoj kondukis al standardaj internaciaj reguloj, kaj la Internacia Federacio de Skermo fondita en 1913. Moderna bokso originiĝis per la reguloj de [[Jack Broughton]] en la 18a jarcento, kaj atingis siajn nunajn formojn per la Reguloj de la Markiso de Queensberry de 1867. Ankaŭ la eŭropana koloniigo de Aziaj landoj alportis dekadencon al la lokaj luktartoj, ĉefe pro la enkonduko de pafiloj. Tio povas klare esti vidita en Hindio post la plena establado de [[Brita Hindio]] en la 19a jarcento.<ref name="Zarilli 98">Zarrilli, Phillip B. (1998). When the Body Becomes All Eyes: Paradigms, Discourses and Practices of Power in Kalarippayattu, a South Indian Martial Art. Oxford: Oxford University Press, India. ISBN 0-19-563940-5</ref> Similaj fenomenoj okazis en kolonioj de Sudorienta Azio kiaj [[Malajzio]], [[Indonezio]], [[Vjetnamio]], [[Kamboĝo]] kaj [[Filipinoj]].

 

{{Div col|cols = 3}}

=== [[Brazilo]] ===

* [[Brazila ĵuĵicuo]]

=== [[Tajlando]] ===

* [[Taja boksado]] (muaj-tajo)

=== [[Vjetnamio]] ===

* [[Vovinamo]]

* [[Luktoarto]]

 

 

== Eksteraj ligiloj ==

| url = http://stanobelov.blogspot.ru/2017/12/pugnobataloj-gismortaj-sed-amikemaj.html

| titolo = Pugnobataloj – ĝismortaj, sed amikecaj

* {{Tradukita|lingvo= en |artikolo=Martial arts|revizio=691052589}}

 

{{Ĝermo}}