Klaso de lumeco
Klaso de lumeco de steloj, Jerkiza spektra klasifiko (angle Yerkes spectral classification), MKK (Morgan-Keenan-Kellman: William Wilson Morgan (en), Philip Childs Keenan (en), Edith Kellman (en)) - estas generanto de klasifiko de steloj en dudimensia spektra klasifiko, dependanta de ilia lumeco (aŭ absoluta magnitudo) kaj spektra klaso.
![](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/46/HRDiagram-Fr-sequenceprincipale.png/220px-HRDiagram-Fr-sequenceprincipale.png)
La sistemo estis inventita en Jerkiza observatorio, ĉar steloj kun la sama spektra klaso laŭ Harvarda klasifiko povas havi la saman temperaturon de fotosfero, tamen havi tre malsaman lumecon[1]. Laŭ la klasifiko al stelo oni atribuas spektran klason kaj klason de lumeco. Rezulte, apliko de ambaŭ klasifikoj havas diversan rezulton: Harvarda klasifiko (spektra klaso) prezentas abscison de diagramo de Hertzsprung-Russell, kaj Jerkiza klasifiko (klaso de lumeco) prezentas situon de stelo en la diagramo[2].
Ankaŭ klaso de lumeco permesas, uzante spektron de stelo, taksi ĝian lumecon kaj aplikante ŝajnan magnitudon konjekti distancon de ĝi (metodo de spektra paralakso)[2].
Klasoj de limeco estas markataj per romaj ciferoj kun, laŭ bezono, latinaj literoj:
- I - Supergigantoj; oni distingas kelkajn grupojn:
- 0, Ia-0 aŭ Ia+ - Hipergigantoj aŭ helegaj supergigantoj;
- Ia - Helaj supergigantoj;
- Iab - Normala supergiganto;
- Ib - Supergigantoj kun malalta lumeco;
- II - Helaj gigantoj;
- III - Gigantoj;
- IV - Subgigantoj;
- V - Nanoj de ĉefa sekvenco;
- VI - Subnanoj;
- VII - Blankaj nanoj;
- VIII - malofre estas distingataj kernoj de planedumaj nebulozoj, evoluantaj al blankaj nanoj.
En komplikaj okazoj oni uzas kombinaĵojn, ekzemple, IV/V.
Spektra klaso | Helaj supergigantoj | Supergigantoj | Helaj gigantoj | Gigantoj | Subgigantoj | Nanoj de ĉefa sekvenco |
ZAMS | Blankaj nanoj | Subnanoj | Ruĝa branĉo | Horizontala branĉo |
Ia | Ib | II | III | IV | V | V | VII | VI | |||
O5 | -6,4 | -5,4 | |||||||||
B0 | -6,7 | -6,1 | -5,4 | -5,0 | -4,7 | -4,1 | -3,3 | +10,2 | |||
B5 | -6,9 | -5,7 | -4,3 | -2,4 | -1,8 | -1,1 | -0,2 | +10,7 | +2,3 | ||
A0 | -7,1 | -5,3 | -3,1 | -0,2 | +0,1 | +0,7 | +1,5 | +11,3 | +0,8 | ||
A5 | -7,7 | -4,9 | -2,6 | +0,5 | +1,4 | +2,0 | +2,4 | +12,2 | +0,5 | ||
F0 | -8,2 | -4,7 | -2,3 | +1,2 | +2,0 | +2,6 | +3,1 | +12,9 | +0,4 | ||
F5 | -7,7 | -4,7 | -2,2 | +1,4 | +2,3 | +3,4 | +3,9 | +13,6 | +4,8 | +4,8 | +0,4 |
G0 | -7,5 | -4,7 | -2,1 | +1,1 | +2,9 | +4,4 | +4,6 | +14,3 | +5,7 | +4,1 | +0,3 |
G5 | -7,5 | -4,7 | -2,1 | +0,7 | +3,1 | +5,1 | +5,2 | +14,9 | +6,4 | +2,0 | -0,1 |
K0 | -7,5 | -4,7 | -2,1 | +0,5 | +3,2 | +5,9 | +6,0 | +15,3 | +7,3 | -0,2 | -0,6 |
K5 | -7,5 | -4,6 | -2,2 | +0,2 | +7,3 | +7,3 | +15,0 | +8,4 | -2,2 | -2,2 | |
M0 | -7,5 | -4,6 | -2,3 | -0,4 | +9,0 | +9,0 | +15,0 | +10,0 | -3 | -3 | |
M2 | -7,0 | -2,4 | -0,6 | +10,0 | +10,0 | +12,0 | |||||
M5 | -0,8 | +11,8 | +11,8 | +14,0 | |||||||
M8 | +16 | +16,0 |
La Suno estas stelo de ĉefa sekvenco, rilatanta al spektra subklaso G2 kaj estas prezentata G2 V[2].
Referencoj
redakti- ↑ The Yerkes spectral classification (angle) (elektronika). Physicsanduniverse.com/. Arkivita el la originalo je 2023-12-31. Alirita 2023-12-31.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 Юнгельсон, Лев. Классы светимости звёзд (ruse) (elektronika). Большая Российская энциклопедия (13). Arkivita el la originalo je 2023-12-30. Alirita 2023-12-31.
- ↑ Zombeck, Martin. “Astronomy and astrophysics”, Handbook of Space Astronomy and Astrophysics, 2‑a eldono (angle), Cambridge: Cambridge University Press, p. 71.
Eksteraj ligiloj
redakti- Юнгельсон, Лев. Классы светимости звёзд (ruse) (elektronika). Большая Российская энциклопедия (13). Arkivita el la originalo je 2023-12-30. Alirita 2023-12-31.