Neŭrotipeco
Neŭrotipeco estas neologismo farite de aŭtisma komunumo por homoj, kiuj ne estas aŭtismaj. Poste ankaŭ aliaj neŭrodiversaj grupoj[1] kaj esploristoj uzis la vorton por la plimulto,[2][3][4] do ĝia signifiko estis ŝanĝita al: esti neŭrone tipe evolviĝinta, kaj havi tipajn kapablojn prilabori parolon, iĝi en grupoj kaj havi socian rolon.[5] Por plimulto de surduloj, parolo estas anstataŭebla per parolo kaj signumado, kaj estas ili neŭrotipaj.
Oni povas esti alisma sed ne neŭrotipa, se oni havas alian neŭrologian perturbon; ekzemple deprimon, anksiecan malsanon, disocian perturbon, psikozon, personalecan perturbon, nutromalsanon, lernomalkapablon.[6] which has roughly the same meaning that "neurotypical" had originally.[7] Por kontraŭi neŭrotipecon, oni povas uzi vortojn kiel neŭrodiversa aŭ neŭroatipika. Neŭrodiverseco estas movado kaj vidpunkto, kiu estas alternativa al dominanta medikala vidpunkto.
La National Autistic Society en la Unuiĝinta Reĝlando postulas uzadon de la vorto fare de ĵurnalistoj. Sed ili skribis ankaŭ, ke tiu estas elemento de aŭtisma kulturo.[8] Scienco kaj neŭrodiversaj movadoj eniĝis la vorton.[9][10]
Aŭtisma webpaĝo Autistics.org uzis la vorton kiel parodiaĵo por skribi pri „Institute for the Study of the Neurologically Typical“.[11]
Kritikoj montras, ke limoj de aŭtisma spektro ne estas klaraj, kaj ankaŭ neaŭtismuloj estas similaj, sed ne havas saman, tipikan cerbon.[12] Estas uloj, kiuj montras pli ol malpli simptomojn de aŭtismo, sed ne estas diagnostizeblaj kun aŭtismo, kaj distribuo de aŭtismaj trajtoj ne estas bimodala.[13] Tiuj estis konitaj prie en scienco.[14][15]
Iuj perturboj ne estas denaskaj, sed komencas poste dum vivo post traŭmato, aŭ havas ilian kialon en ĉirkaŭaĵo de la ulo. La uloj estas konsideritaj neŭrotipikaj pli frue.
Referencoj redakti
- ↑ Language and abbreviations. Arkivita el la originalo je 2009-02-12. Alirita 2008-02-04. Arkivita kopio. Arkivita el la originalo je 2008-06-06. Alirita 2021-08-21.
- ↑ Share DJ, Jones S, Evershed K., "A comparative study of circadian rhythm functioning and sleep in people with Asperger syndrome" Autism 10 (6): 565-575 Nov 2006
- ↑ O'Connor K, Hamm JP, Kirk IJ, "The neurophysiological correlates of face processing in adults and children with Asperger's syndrome" Brain and Cognition 59 (1): 82-95 Oct. 2005
- ↑ Myles BS, Huggins A, Rome-Lake M, et al., "Written language profile of children and youth with Asperger syndrome: From research to practice" Education and Training in Mental Retardation and Developmental Disabilities 38 (4): 362-369, Dec. 2003
- ↑ Two terms-one meaning: the conundrum of contemporary nomenclature in autism. Arkivita el la originalo je 2007-03-07. Alirita 2021-08-21.
- ↑ Robison, John Elder. (2011) Be Different: My Adventures with Asperger's and My Advice for Fellow Aspergians, Misfits, Families, and Teachers, 1‑a eldono, Nov-Jorko: Broadway Paperbacks. ISBN 9780307884824. OCLC 783043987.
- ↑ (2006) “Two terms—one meaning: the conundrum of contemporary nomenclature in autism”, Journal of Child and Adolescent Psychiatric Nursing 19 (3), p. 137–144. doi:10.1111/j.1744-6171.2006.00061.x.
- ↑ “How to talk about autism”, National Autistic Society
- ↑ (November 2006) “A comparative study of circadian rhythm functioning and sleep in people with Asperger syndrome”, Autism 10 (6), p. 565–575. doi:10.1177/1362361306068509.
- ↑ (October 2005) “The neurophysiological correlates of face processing in adults and children with Asperger's syndrome”, Brain and Cognition 59 (1), p. 82–95. doi:10.1016/j.bandc.2005.05.004.
- ↑ [1] muskie: Institute for the Study of the Neurologically Typical. In: autistics.org. Autistics.org
- ↑ Ginny Russell: Critiques of the Neurodiversity Movement. In: Steven Kapp (Hrsg.): Autistic community and the neurodiversity movement: stories from the frontline. Palgrave Macmillan, Singapur 2020, ISBN 978-981-13-8437-0, S. 287–303, hier S. 290, doi:10.1007/978-981-13-8437-0
- ↑ Ginny Russell: Critiques of the Neurodiversity Movement. In: Steven Kapp (Hrsg.): Autistic community and the neurodiversity movement: stories from the frontline. Palgrave Macmillan, Singapur 2020, ISBN 978-981-13-8437-0, S. 287–303, hier S. 288, doi:10.1007/978-981-13-8437-0
- ↑ Leitlinie zu Autismus-Spektrum-Störungen im Kindes-, Jugend- und Erwachsenenalter, Teil 1: Diagnostik. Langfassung S. 14 f. (PDF) Siehe unter A.2.2 Klassifikation von Autismus-Spektrum-Störungen und A.2.3 Autismus-Spektrum-Störungen als dimensionale Störung. Stand 2016, Arbeitsgemeinschaft der Wissenschaftlichen Medizinischen Fachgesellschaften.
- ↑ F. R. Volkmar, J. C. McPartland: From Kanner to DSM-5: autism as an evolving diagnostic concept. In: Annual review of clinical psychology. Band 10, 2014, S. 193–212, doi:10.1146/annurev-clinpsy-032813-153710, PMID 24329180
Traduko redakti
En tiu ĉi artikolo estas uzita traduko de teksto el la artikolo Neurotipikus en la hungara Vikipedio. En tiu ĉi artikolo estas uzita traduko de teksto el la artikolo Neurotypisch en la germana Vikipedio.