Rivno

Rivno (ukraine Рівне [Rivne], ruse Ровно [Rovno], litove Rivnė, pole Równe, germane historie Röwne [nun Riwne] kaj jide ראָוונע) estas historia urbo en okcidenta Ukrainio. Ĝi estas la administra centro de la rivna provinco ("oblasto"), mem estas urba distrikto ene de la provinco kaj krome estas la administra centro de la rivna distrikto kiu ĉirkaŭas la urbon.

Rivno
urbo de provinca signifo vd
Flago	Blazono
Administrado
Ĝemelurboj Monako (2015–) Distrikto Radomsko (2013–) Lublino (2012–) Severodonecko (2007–) Oberviechtach (2006–) Vidin (2001–) Zabrze (2001–) Zvolen (1998–) Piotrków Trybunalski (1997–) vd
Poŝtkodo	33000–33499
En TTT	Oficiala retejo [+]
Demografio
Loĝantaro	245 289  (2021) [+]
Loĝdenso	4 229 loĝ./km²
Geografio
Geografia situo	50° 37′ N, 26° 15′ O (mapo)50.61972222222226.251388888889 [+]
Alto	136 m [+]
Areo	58 km² (5 800 ha) [+]
Horzono	UTC+02:00 [+]
Rivno (Rivna provinco) DEC Situo de Rivno
Rivno (Ukrainio) DEC Situo de Rivno
Alia projekto
Vikimedia Komunejo Rivne [+]

La urbo estas grava transporta nodo, kun internacia flughaveno, densaj fervojaj konektoj kaj aŭtovojoj al la urboj Bresto (Belorusio), Kievo kaj Lvivo (la lastaj du urboj estas konektataj al Rivno per la Eŭropa ŝoseo 40). Krome jam historie la mezepoka Reĝa Vojo inter Hispanio kaj Rusio kondukiĝis tra la urbo.

Laŭ stato de la jaro 2010, en la urbo vivis proksimume 247 750 loĝantoj.

Historio

Rivno unuafoje skribe menciiĝis en 1283 kiel unu el la loĝlokoj de la reĝlando Galicio-Volinio. De la dua duono de la 14-a jarcento ĝi estis sub la rego de la Granda Duklando de Litovio, kaj ekde 1569 de la Respubliko de Ambaŭ Nacioj (Pollando-Litovio). En 1492 Rivno ricevis urborajtojn laŭ la magdeburga juro. Kadre de la disdivido de Pollando-Litovio, la urbo en 1793 iĝis parto de la Rusia Imperio.

Dum la Unua Mondmilito kaj la ĥaosa periodo posta, la urbo estis mallonge sub rego de la germana, ukraina, bolŝevisma kaj pola armeoj. En aprilo-majo 1919 la urbo mallonge estis la ĉefurbo de deklarita "Ukraina Popola Respubliko". Fine de la konflikto, akorde al la Traktato de Rigo el 1921, la urbo iĝis parto de Pollando.

En 1939, rezulte de la Molotov-Ribbentrop-pakto kaj la rea dispartigo de Pollando, Volinio estis okupita fare de la ruĝa armeo de Sovetunio. Samjare la urbo iĝis la centro de novkreita rivna provinco en Ukraina SSR. En junio 1941 Rivno estis okupita fare de la armeo de Tria Regno: tiam, proksimume duono de la urbanaro estis judoj, kiuj ĝis julio 1942 estis murditaj. La 6-an de novembro laŭ ordono de la komisaro de Tria Regno Erich Koch la operaca grupo SS komencis en arbaro Sosenki murdi judojn el la urbo — dum du tagoj ekstermis 17 000, kaj la ceterajn 10 000 fermis en geto. En februaro 1944 la urbo estis liberigita fare de la Ruĝa armeo.

En 1985 sur la monteto de gloro en la urbocentro estis starigita monumento al kontraŭfaŝistoj forme de 84 metrojn alta obelisko el ruĝa granito, 8 metrojn alta skulptaĵo, bildiganta soldaton, partizanon kaj knabinon, kaj 3 metrojn alta altreliefo el 18 figuroj. En aprilo 2024 urbaj aŭtoritatoj detruis la monumenton. La urbestro diris ke la rompitaĵoj estos venditaj por aĉeti flugroboton por la ukraina armeo kaj sur tiu ĉi loko aperos monumento al ukrainaj soldatoj, batalantaj kontraŭ la rusia armeo.

Naskiĝintoj en Rivo

• Jan Kobylański, pola entreprenisto ligita kun Urugvajo
• Anna Walentynowicz, pola sindikatistino, kunkreintino de Solidareco

Partneraj urboj

• Zvolen, Slovakio
• Zabrze, Pollando
• Vidin, Bulgario
• Radomsko Pollando
• Piotrków Trybunalski, Pollando

Vidu ankaŭ

• Rivne (stacidomo)
• Internacia flughaveno Rivne
• Trolebusa transporto en Rivno