Tubera latiro
Tubera latiro (Lathyrus tuberosus) estas specio el genro latiro, familio fabacoj. Ĝi estas malgranda, grimpa staŭdo, origina en humidaj temperaj partoj de Eŭropo kaj Okcidenta Azio. La planto estas kuŝanta aŭ malforte grimpas subtenata de ĉiroj, kreskanta 40-80 cm (maks. ĝis 1,2 m) alta. Ĝia floro estas duseksa, polenumigita de abeloj. La plantoj ankaŭ povas disvastiĝi vegetale per la radika sistemo.
 | ||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Lathyrus tuberosus
| ||||||||||||||
| Biologia klasado | ||||||||||||||
| ||||||||||||||
| Lathyrus tuberosus = L. | ||||||||||||||
Aliaj Vikimediaj projektoj
| ||||||||||||||
Priskribo redakti
Tubera latiro estas staŭdo kun manĝeblaj tuberoj grandaj 3-5 cm (atingante tiun grandon post 3-4 jaroj), ligante al ĝiaj radikoj. La tigo kreskas al 30-80 cm kaj estas nedisbranĉiĝanta kaj preskaŭ senhara. La folioj alternas per mallongaj tigoj kaj malgrandaj stipuloj. La folioj estas pinataj kun unu paro da larĝaj lanĉaj folioj kun glataj randoj kaj fina ĉiro. La infloresko havas longan tigon kaj du al sep rozkolorajn florojn, ĉiu 12-20 mm longa. Ĉi tiuj havas kvin sepalojn kaj kvin petalojn kaj estas malregulaj, kun du flugiloj kaj kunfandita kilo. Estas dek stamenoj kaj sola karpelo. La frukto estas glata bruna guŝo, kiu enhavas ĝis ses venenajn semojn. Ĉi tiu planto floras en julio kaj aŭgusto.
Disvastiĝo kaj vivmedio redakti
Tubera latiro estas indiĝena de Eŭropo kaj partoj de okcidenta Azio. Ĝia tipa vivmedio estas malriĉaj grundoj, larĝaj arbaroj, heĝoj. Ĝi disvastiĝas vegetative per stolonoj kaj tuberoj.
Kultivo kaj uzoj redakti
Tubera latiro estas foje kultivita kiel radika vegetalo por sia manĝebla tubero kaj estas kultivita almenaŭ ekde la 17-a jarcento. La dolĉaj, amelaj tuberoj estas manĝeblaj kuirite aŭ krude. Kvankam bongusta kaj nutra, la rikolto montras etan produktemon, kies grandecon selekta reproduktado devus pliigi, kiel ĉe la plej multaj aliaj radikaj kultivaĵoj.
La planto estas alloga ornama planto, sed ŝatata al limako.