Umrao Jaan Ada
Umrao Jaan Ada (en urdua: اُمراؤ ان ادا) estas urdua romano de Mirza Hadi Ruswa (1857-1931), unue publikigita en 1899. Tiu romano estas konsiderata la unua urdua romano de multaj kaj rakontas la historion de prostituitino kaj poeto nome Umrao Jaan (Amiran) el 19-a-jarcenta Laknaŭo, kiel rakontite de ŝi al la verkinto. Tiu ĉi romano estas inkludita en la Unesko-Kolekto de Reprezentaj Verkoj.
| Umrāʾo Jān Adā | |
|---|---|
| literatura verko | |
| Aŭtoroj | |
| Aŭtoro | Mirza Hadi Ruswa |
| Lingvoj | |
| Lingvo | urduo |
| Eldonado | |
| Eldondato | 1899 |
Historio kaj temoj redakti
Laŭ la romano, la rakonto de Umrao Jan estis rakontita de ŝi al la verkisto, kiam li hazarde renkontis ŝin ĉe muŝaira (poeziokolekto) en Laknaŭo. Aŭskultante la versaron, la kunverkisto Munŝi Ahmad, romanverkisto kaj poezientuziasmulo, kiu ĉeestis en la renkontiĝo, konvinkis Umrao Jaan kunhavigi sian vivrakonton kun ili. Ĉi tiu romano estis skribita en la unua persono kiel memoraĵo. Tiu libro unue estis publikigita fare de Gulab Munshi and Sons Press, Laknaŭo en 1899.
Ĉi tiu romano estas konata pro sia detala bildigo de Laknaŭo en la 19-a jarcento, ĝia dekadenca socio, same kiel bildigo de la morala hipokriteco de la epoko, kaj Umrao Jaan, kiu delonge altiris multajn svatantojn, ankaŭ estas simbolo de lando, kies eksploristoj kaj mastroj volas nur ekspluati ĝin.
La ekzisto de Umrao Jaan Ada estas diskutita inter akademiuloj ĉar ekzistas malmultaj mencioj de ŝi ekster la libroj de Ruswa. Ŝi ja aperas en lia nefinita romano Afŝai Raz, sed estas tre diferenca de la klera rolulo en Umrao Jaan Ada. La restadejo de rabisto de Utar-Pradeŝo nomita Fazal Ali estas registrita, kaj ekzistas britaj dokumentoj kiuj faras asertojn de prostituitino nomita Azizan Bai ke ŝi estis tutorita fare de Umrao Jaan.
Intrigo redakti
Umrao Jaan estis naskita kiel Amiran (en urdua: اميرن) al simpla familio en Faizabad. Post kiam krimulo Dilaŭar Ĥan estas liberigita de malliberejo li decidas preni venĝon ĉar ŝia patro atestis kontraŭ li en tribunalo. Ĥano kidnapas Amiran kaj decidas vendi ŝin en Laknaŭo. Ŝi estis malliberigita kun alia knabino, Ram Dai, sed ambaŭ estis apartigitaj kiam Dilaŭar Ĥan prenis ŝin al Laknaŭo. Tie li ricevis la prezon de 150 rupioj pro Ĥanum Jaan, la estro taŭaif dea kotha. Ŝi alinomiĝis al Umrao kaj komencis studi klasikan muzikon kaj dancon. Kune kun taŭaif aliaj metilernantoj kaj Gauhar Mirza, la maliceta ekstergeedza filo de la loka Naŭab, ŝi estis instruita por legi kaj skribi en la urdua kaj la persa. Kiam Umrao kreskis, ŝi estis ĉirkaŭita de kulturo de lukso, muziko kaj poezio. Ŝi finas ricevi sian unuan klienton, (ricevante la sufikson jaan), sed preferas malriĉan Gauhar Mirza, sian amikon.
Umrao Jaan altiras belan kaj riĉan Naŭab Sultan. La paro enamiĝis, sed sorto alportis la maljunan bastardon reen en ŝian vivon, ĉi-foje li renkontis la sultanon, post ekscitita diskuto Naŭab Sultan pafis lin kaj Dilaŭar Ĥan estis vundita en sia brako. Li ne plu venas al kotha kaj Umrao Jaan devis renkonti lin sekrete, kun la helpo de Gauhar Mirza. Ĉar Umrao Jaan daŭre vidis Naŭab Sultan kaj ankaŭ servis aliajn klientojn, ŝi apogis Gauhar Mirza kun siaj gajnoj. Nova kliento, la mistera Faiz Ali, duŝas Umrao Jaan per juvelaĵoj kaj oro, sed avertas ŝin por ne rakonti al iu ajn pri sia donaco. Kiam li invitis ŝin por vojaĝi al Farruĥabad, Ĥanum Jaan rifuzis, tiel Umrao Jaan devis forkuri. Sur la vojo al Farruĥabad, ili estas atakitaj fare de soldatoj kaj Umrao Jaan malkovras, ke Faiz estas rabisto kaj ĉiuj liaj donacoj estas ŝtelitaj. Faiz Ali eskapis kun sia frato Fazl Ali kaj ŝi estis malliberigita, sed feliĉe unu el la tawaif de la kotha de Ĥanum Jaan estis en la servo de Raja ke la armeo kaptis ŝin tiel ke Umrao Jaan estis liberigita. Tuj kiam ŝi forlasis la palacon de la reĝo, Faiz Ali trovis ŝin kaj prenis ŝin por veni kun li. Li baldaŭ estis arestita kaj Umrao Jaan, malvolonta reveni al Ĥanum Jaan, estis establita kiel taŭaif en Kanpur. Dum ŝi prezentas ĉe la domo de ĝentila Begum, armitaj banditoj gviditaj fare de Fazl Ali provas prirabi la domon, sed foriras kiam ili vidas ke Umrao Jaan estas tie. Tiam Gauhar Mirza venis al Kanpur kaj ŝi decidis reiri al kotha.
Umrao Jaan ekaperis en la tribunalo de Ŭaĝid Ali Ŝah ĝis la Sieĝo de Laknaŭo devigis ŝin fuĝi de la grandurbo al Faizabad. Tie ŝi trovas sian patrinon, sed estas minacita fare de sia frato kiu trovas ŝin malhonora kaj kredas, ke ŝi prefere mortus. Detruita, Umrao Jaan revenas al Laknaŭo nun kiam la ribelo estas finita. Li renkontas Begum de Kanpur denove en Laknaŭo kaj malkovras, ke ŝi estas fakte Ram Dai. Kun stranga sortoŝanĝo Ram Dai estis vendita al la patrino de Naŭab Sultan kaj ambaŭ nun estas edziĝintaj. Alia fantomo de la pasinteco de Umrao Jaan estas mortigita kiam Dilaŭar Ĥan estas arestita kaj pendigita por rabo. Kun lia enspezo kaj la oro kiun Faiz Ali donis al ŝi, ŝi povis vivi komforte kaj poste retiriĝis de sia vivo kiel taŭaif.