Arkeoastronomio

Arkeoastronomio (ankaŭ literumita arkeolog-astronomio) estas la studo de kiel homoj en la pasinteco "komprenis la fenomenojn sur la ĉielo, kiel ili uzis tiujn fenomenojn kaj kiun rolon la ĉielo ludis en iliaj kulturoj." Clive Ruggles kverelas ke estas misinformi konsideri arkeoastronomion la studo de antikva astronomio, ĉar moderna astronomio estas scienca disciplino, dum arkeoastronomio pripensas simbole riĉajn kulturajn interpretojn de fenomenoj sur la ĉielo fare de aliaj kulturoj. Ĝi ofte estas ĝemelita kun etnoastronomio, nome la antropologia studo de ĉielobservado en nuntempaj socioj. Arkeoastronomio ankaŭ estas proksime asociita kun historia astronomio, la uzo de historiaj notoj pri ĉielaj okazaĵoj por respondi astronomiajn problemojn kaj la historio de astronomio, kiu uzas skribajn registrojn por analizi preter astronomia praktiko.

La ĵus aperinta Suno metas siajn radiojn en la ĉambro de Newgrange, Irlando, nur ĉe la vintra solstico.

Arkeoastronomio uzas gamon da metodoj por malkovri signojn de pasintaj praktikoj inkluzive de arkeologio, antropologio, astronomio, statistiko, probableco, kaj historio. Ĉar tiuj metodoj estas diversspecaj kaj utiligas datenojn de tiaj malsamaj fontoj, la problemo de integrado de ili en koheran argumenton estis longperspektiva temo por arkeoastronomoj. Arkeoastronomio plenigas komplementajn niĉojn en pejzaĝarkeologio kaj kogna arkeologio. Materiala indico kaj ĝia ligo al la ĉielo povas riveli kiel pli larĝa pejzaĝo povas esti integrita en kredojn pri la cikloj de naturo, kiel ekzemple majaa astronomio kaj ĝia rilato kun agrikulturo. Aliaj ekzemploj kiuj alportis kune ideojn de pensado kaj pejzaĝo inkludas studojn de la kosma ordo enkonstruita en la vojoj de setlejoj.

Arkeoastronomio povas esti aplikita al ĉiuj kulturoj kaj ĉiamaj periodoj. La signifoj de la ĉielo varias de kulturo al kulturo; tamen ekzistas sciencaj metodoj kiuj povas esti uzataj trans kulturoj dum ekzamenado de malnovegaj kredoj. Estas eble la bezono ekvilibrigi la sociajn kaj sciencajn aspektojn de arkeoastronomio kio igis Clive Ruggles priskribi ĝin: " ... fako kun akademia verko de alta kvalito je unu pinto sed nekontrolita spekulacio borde al frenezo je la alia."

Literaturo

• Aveni, A.F.. (1980) Skywatchers of Ancient Mexico. University of Texas. ISBN 0-292-77578-4.
• Carlson, J. (Autumn Equinox 1999). “Editorial: A Professor of Our Own”, Archaeoastronomy & Ethnoastronomy News 33. Alirita 2008-03-22.. 
• Chiu, B.C. & Morrison, P. (1980). “Astronomical Origin of the Offset Street Grid at Teotihuacan”, Archaeoastronomy: Supplement to the Journal for the History of Astronomy 11 (18), p. S55–S64. 

• Iwaniszewski, S.. (2003) “The erratic ways of studying astronomy in culture”, Mary Blomberg, Peter E. Blomberg and Göran Henriksson: Calendars, Symbols and Orientations: Legacies of Astronomy in Culture (Proceedings of the 9th annual meeting of the European Society from Astronomy in Culture (SEAC), Stockholm, 27–30 August 2001. Uppsala, p. 7–10. ISBN 91-506-1674-9.
• McCluskey, S.C.. (2005) “Different Astronomies, Different Cultures and the Question of Cultural Relativism”, John W. Fountain and Rolf M. Sinclair: Current Studies in Archaeoastronomy: Conversations Across Time and Space. Carolina Academic Press, p. 69–79. ISBN 0-89089-771-9.
• Magli, G. (2008). “On the Orientation of Roman Towns in Italy”, Oxford Journal of Archaeology 27 (1), p. 63–71. doi:10.1111/j.1468-0092.2007.00296.x. 

• Ruggles, C.L.N.. (1999) Astronomy in Prehistoric Britain and Ireland. Yale University Press. ISBN 0-300-07814-5.
• Ruggles, C.L.N.. (2005) Ancient Astronomy. ABC-Clio. ISBN 1-85109-477-6.
• Sinclair, R.M.. (2006) “The Nature of Archaeoastronomy"”, Todd W. Bostwick and Bryan Bates: Viewing the Sky Through Past and Present Cultures; Selected Papers from the Oxford VII International Conference on Archaeoastronomy, Pueblo Grande Museum Anthropological Papers 15. City of Phoenix Parks and Recreation Department, p. 13–26. ISBN 1-882572-38-6.

Eksteraj ligiloj

• Archaeoastronomy Arkivigite je 2012-05-26 per la retarkivo Wayback Machine A Thinkquest website surveying archaeoastronomical sites across the world.
• Astronomy before History, by Clive Ruggles and Michael Hoskins, a chapter from The Cambridge Concise History of Astronomy, Michael Hoskin ed., 1999
• Clive Ruggles's webpage: images, bibliography, software, and synopsis of his course at the University of Leicester
• Space Imaging’s Ancient Observatories gallery Arkivigite je 2007-03-06 per la retarkivo Wayback Machine — Satellite pictures of ancient observatories.
• Traditions of the Sun — NASA and others exploring the world's ancient observatories.
• Ancient Observatories: Timeless Knowledge NASA Poster on ancient (and modern) observatories.

Societoj

• ISAAC, The International Society for Archaeoastronomy and Astronomy in Culture.
• SEAC La Société Européenne pour l’Astronomie dans la Culture. Site in English.
• SIAC La Sociedad Interamericana de Astronomía en la Cultura.
• Society for the History of Astronomy

Gazetoj

• Archaeoastronomy and Ethnoastronomy News
• Archaeoastronomy: Supplement to the Journal for the History of Astronomy
• Archaeoastronomy: The Journal of Astronomy in Culture
• Culture and Cosmos
• Journal for the History of Astronomy
• Archaeoastronomy and Ancient Technologies (malfermaaliro) Arkivigite je 2016-03-03 per la retarkivo Wayback Machine