Listo de seksneŭtralaj neologismoj
listartikolo en Vikimedio
En Esperanto estas kelkaj vortoj kun vira signifo, kiujn oni ŝanĝas al ina signifo per aldono de la sufikso -in-, tiel ke mankas vorto por la responda seksneŭtrala nocio. Kvankam oni kelkfoje formas tian seksneŭtralan vorton per la prefikso ge- (ekzemple gepatro), tiaj vortoj havas plurajn malavantaĝojn, do multaj neologismoj estis proponitaj anstataŭe. Sube estas listo de neologismoj proponitaj por la plej gravaj tiaj vortoj; nomoj de nobeloj ne estas pritraktitaj.
La ideon enkonduki novajn seksneŭtralajn radikojn surbaze de vortoj en naciaj lingvoj oni nomas parentismo. Jam en 1985 la japana esperantisto Konisi Gaku, membro de la Akademio de Esperanto, argumentis por la enkonduko de novaj radikoj.[1]
La tabeloj ne inkluzivas kunmetaĵojn aŭ sinonimojn, kiuj ne estas neologismoj, sed kelkaj tiaj ebloj estas menciitaj sub la tabeloj.
TabelojRedakti
geavo (avo, avino)Redakti
| Vorto | Etimoj | Referencoj |
|---|---|---|
| abo | es: abuela, es: abuelo | |
| ajvo | eo: avo | J-sistemo |
| atavo | eo: atavismo | |
| avilo | [2] | |
| avolo | la: avolus | |
| avuo | es: abuela, es: abuelo | [3] |
| nonno | it: nonno, la: nonnus | [4] |
Alternativoj:
- ababo, pampamo, ... (kunmetaĵo el radiko, kiu signifas gepatron)
geedzo (edzo, edzino)Redakti
| Vorto | Etimoj | Referencoj |
|---|---|---|
| ajreno | zh: aìrén | [2] |
| ejdzo | eo: edzo | J-sistemo |
| eŝo | tr: eş | [5][3] |
| spozo | io: spozo, it: sposo | [4][2][5] |
| zaŭĝo | ar: زوج | [5] |
gefianĉo (fianĉo, fianĉino)Redakti
| Vorto | Etimoj | Referencoj |
|---|---|---|
| fejanĉo | eo: fianĉo | J-sistemo |
| fianceo | fr: fiancé/fiancée | [3] |
| fianco | eo: fianĉo | |
| ĥatibo | [2] |
Alternativoj:
- fianĉito (retroformita el fianĉiĝi)
gefilo (filo, filino)Redakti
| Vorto | Etimoj | Referencoj |
|---|---|---|
| anako | id: anak | [3] |
| fejlo | eo: filo | J-sistemo |
| filio | io: filio, la: filia, la: filius | |
| filjo | io: filio, la: filia, la: filius | [4][2] |
| fizo | srd: fiza/fizu | [3] |
| kindo | de: Kind, nl: kind | |
| panzo | jbo: panzi |
Alternativoj:
- ido
gefrato (frato, fratino)Redakti
| Vorto | Etimoj | Referencoj |
|---|---|---|
| adelfo | el: αδελφός, el: αδελφή | |
| aĥo | he: אח, ar: أخ | [5] |
| frajto | eo: frato | J-sistemo |
| sahodo | bn: sahódar/sahódarā, hi: sahódar/sahódarā, id: saudara | [3] |
| saŭdaro | id: saudara | [2] |
| sibo | en: sib | [5] |
| siblingo | en: sibling | [4][2] |
| sibro | ||
| sisko | da: søskende, fi: sisko, no: søsken, sv: syskon |
gefraŭlo (fraŭlo, fraŭlino)Redakti
| Vorto | Etimoj | Referencoj |
|---|---|---|
| frajlo | eo: fraŭlo | J-sistemo |
| nubilo | it: nubile |
geknabo (knabo, knabino)Redakti
| Vorto | Etimoj | Referencoj |
|---|---|---|
| ĉiko | es: chica, es: chico | |
| kido | en: kid | [3] |
| knajbo | eo: knabo | J-sistemo |
| pajdo | el: παιδί | |
| puero | io: puero, la: puer | |
| ragaco | it: ragazza, it: ragazzo |
gekuzo (kuzo, kuzino)Redakti
| Vorto | Etimoj | Referencoj |
|---|---|---|
| itoko | ja: いとこ | [2] |
| kujzo | eo: kuzo | J-sistemo |
| kuzeno | en: cousin, fr: cousin, fr: cousine | [3] |
Alternativoj:
- abaĥido, ... (kunmetaĵo el radikoj, kiuj signifas gepatron, gefraton kaj gefilon)
genepo (nepo, nepino)Redakti
| Vorto | Etimoj | Referencoj |
|---|---|---|
| enklo | de: Enkel | |
| ĝukuo | sw: mjukuu | [2] |
| nejpo | eo: nepo | J-sistemo |
| nepoto | eo: nepotismo, io: nepoto | [3] |
| nipoto | [4][2] |
Alternativoj:
- idido, fizfizo, ... (kunmetaĵo el radiko, kiu signifas gefilon)
genevo (nevo, nevino)Redakti
| Vorto | Etimoj | Referencoj |
|---|---|---|
| nefo | eo: nevo | |
| nejvo | eo: nevo | J-sistemo |
| nievo | it: nievo | [3] |
| ŝengo | zh: shēng | [2] |
Alternativoj:
- aĥido, sibfizo, ... (kunmetaĵo el radikoj, kiuj signifas gefraton kaj gefilon)
geonklo (onklo, onklino)Redakti
| Vorto | Etimoj | Referencoj |
|---|---|---|
| ĉaĉo | hi: ĉaĉa/ĉaĉi | [3] |
| oako | id: uak | [2] |
| ojnklo | eo: onklo | J-sistemo |
| onco | en: aunt, eo: onklo | |
| ontio | en: auntie, fr: oncle | [3] |
| zio | it: zia, it: zio | [4][2] |
Alternativoj:
- abaĥo, abaĥeŝo, pamsibo, pamsibeŝo, ... (kunmetaĵo el radikoj, kiuj signifas gepatron, gefraton kaj geedzon)
gepatro (patro, patrino)Redakti
| Vorto | Etimoj | Referencoj |
|---|---|---|
| abo | [5][6] | |
| atro | [6] | |
| babo | ||
| genitoro | io: genitoro, it: genitore | |
| pao | [2] | |
| pajtro | eo: patro | J-sistemo |
| pamo | mul: papa, mul: mama | |
| parento | en: parent, fr: parent | [4][3] |
| potro | eo: patro | [6] |
| prento | ||
| tevo | lt: tėvai | [5][6] |
gesinjoro (sinjoro, sinjorino)Redakti
| Vorto | Etimoj | Referencoj |
|---|---|---|
| sinoro | ||
| sioro | io: sioro | [3] |
| sejnjoro | eo: sinjoro | J-sistemo |
gevidvo (vidvo, vidvino)Redakti
| Vorto | Etimoj | Referencoj |
|---|---|---|
| ĝano | sv: mjane | |
| vejdvo | eo: vidvo | J-sistemo |
| viduo | la: vidua, la: viduus | [4][3] |
| viudo | es: viudo |
geviro (viro, virino)Redakti
| Vorto | Etimoj | Referencoj |
|---|---|---|
| vejro | eo: viro | J-sistemo |
Alternativoj:
- homo
- plenkreskulo
- adolto
Vidu ankaŭRedakti
ReferencojRedakti
- ↑ Konisi, Gaku (marto-aprilo 1985). “Seksegaleco en Esperanto”, ELNA Newsletter (PDF), p. 3. Alirita 2020-04-13..
- ↑ 2,00 2,01 2,02 2,03 2,04 2,05 2,06 2,07 2,08 2,09 2,10 2,11 2,12 2,13 Václav Zouzalík (2017-11). Neŭtrala esprimado en Esperanto (PDF). Alirita 2019-11-13.
- ↑ 3,00 3,01 3,02 3,03 3,04 3,05 3,06 3,07 3,08 3,09 3,10 3,11 3,12 3,13 3,14 Cyril Robert Brosch, Marcos Cramer, Luko Cerante, Robin van der Vliet (2019-11-11). Survoje al sekse neŭtralaj kaj egalecaj esprimoj: Komparo inter la J-sistemo kaj parentismo. Lingva Kritiko. Alirita 2019-11-13.
- ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 4,4 4,5 4,6 4,7 Cyril Robert Brosch (2015-01-31). Seksa egaligo en la lingvo – laŭfundamente. Lingva Kritiko. Alirita 2019-11-13.
- ↑ 5,0 5,1 5,2 5,3 5,4 5,5 5,6 Edmund Grimley Evans (2009). “Parencoj”, La Ondo de Esperanto, p. 8–9 (298–299).
- ↑ 6,0 6,1 6,2 6,3 Edmund Grimley Evans (2019-11-08). Alternativoj por anstataŭi iĉajn radikojn en Esperanto. GitHub. Alirita 2019-11-13.