Ĥanti-Mansa aŭtonoma distrikto — Jugra

Ĥanti-Mansa aŭtonoma distrikto — Jugra
Flago	Blazono
Administrado
En TTT	Oficiala retejo [+]
Demografio
Loĝantaro	1 687 654 (2021) [+]
Loĝdenso	3 loĝ./km²
Geografio
Geografia situo	62° 15′ N, 70° 10′ O (mapo)62.2570.166666666667Koordinatoj: 62° 15′ N, 70° 10′ O (mapo) [+]
Areo	534500 km² (53 450 000 ha) [+]
Horzono	Yekaterinburg Time [+]
	Situo de Ĥanti-Mansa aŭtonoma distrikto — Jugra
Alia projekto
	Vikimedia Komunejo Khantia-Mansia [+]
	v • d • r

Ĥanti-Mansa aŭtonoma distrikto — Jugra (ruse Ханты-Мансийский автономный округ — Югра) estas aŭtonoma distrikto ene de Tjumena provinco, Siberio, Rusio. La lingvoj de la aborigenoj (la ĥanta kaj mansa) estas oficialaj lingvoj kiel la rusa.

GeografioRedakti

La aŭtonomio situas oriente de la Urala montaro sur la Okcident-Siberia ebenaĵo. La rivero Obo kaj tie plej grava alflaunto, la Irtiŝo trafluas la regionon.

LoĝantaroRedakti

La ĥantoj kaj mansoj estas tiel nomataj «titularaj popoloj» de la aŭtonomio. Ili apartenas al la finno-ugra lingvaro popoloj, iliaj plej striktaj parencoj estas la hungaroj. En loĝantaro dominas la rusoj, plejparte alvenintaj e la regionon post malkovro en la 1960-aj de la grandaj naftokampoj. En la 1960-aj — 1970-aj jaroj oni provis setligi ilin, ĉar nomada vivo estis konsiderata signo de kultura postresteco. Unua sekretario de la partia komitato de Niĵnevartovska distrikto proponis rapidan "civilizigon" de la ĥantoj kaj mansoj: konstrui en Niĵnevartovsko 3-5 kvinetaĝajn domojn kaj transloĝigi tien ĉiujn indiĝenojn^[1]. Tamen post nomumo en 1970 de Vasilij Baĥilov al tiu posteno politiko rilate indiĝenojn ŝanĝiĝis, almenaŭ en tiu ĉi distrikto. Li insistis ke novvenintoj devas estimi indiĝenajn kulturojn kaj konatiĝi kun ili^[2]. Sed pluraj aborigenoj estis setligitaj, aperis vilaĝoj Agan, Ugut, Varjogan, Trom-Agan, Russkinskij ktp^[3]. Oni rememoris, ke foje hieraŭaj nomadoj post ricevi novan domon starigis apude ĉumon kaj plu loĝis en ĝi^[4].

Tamen la indiĝenaj lingvoj plu estas ignorataj de la aŭtoritatoj, pri kio foje plendis la indiĝenoj^[5].

HistorioRedakti

La areo, kiu origine estis konata kiel Jugra estis okupita en 1582 fare de la rusa atamano Jermak kaj venis sub rusan regadon. La 10-an de decembro 1930 estiĝis la Ostjaka-Vogula nacia distrikto (ruse Остяко-Вогульский национальный округ) ĉar tiel tiutempe nomiĝis la ĥantoj kaj la mansoj. La 23-an de oktobro 1940 ĝi estis alinomita kaj iĝis Ĥanti-Mansa nacia distrikto (Ханты-Мансийский национальный округ). En 1978 nomo denove aliiĝis — al Ĥanti-Mansa aŭtonoma distrikto. En 2003 aperis aldono — Jugra.

EkonomioRedakti

Nafto kaj tergaso apartenas al la plej gravaj ekonomiaj branĉoj, ĉar post formiĝo ekde la 1950-aj jaroj de la Okcidentsiberia naftogasa komplekso Ĥanti-Mansa aŭtonoma distrikto — Jugra iĝis la plej granda naftoprodukta areo de Rusio.

UrbojRedakti

La ĉefurbo estas Ĥanti-Mansijsko kun 82.955 loĝantoj (2012), sed la plej grandaj urboj estas Surguto (ĉ. 300.000), Niĵnevartovsko (ĉ. 250.000) kaj Neftejugansko (ĉ. 100.000). Igrim estas malgranda setlejo de 8.775 loĝantoj. Aliaj malgrandaj setlejoj estas Njaksimvol, Ĥulimsunt ...

Administra dividoRedakti

DistriktojRedakti

Ĥanti-Mansia aŭtonoma distrikto — Jugra konsistas el la sekvaj distriktoj (ruse: районы):

Belojarska (Белоярский)
Berjozovska (Берёзовский)
Ĥanti-Mansia (Ханты-Мансийский)
Kondinska (Кондинский)
Neftejuganska (Нефтеюганский)
Niĵnevartovska (Нижневартовский)
Oktjabrska (Октябрьский)
Sovetska (Советский)
Surguta (Сургутский)

SetlejojRedakti

Sartinja

Eksteraj ligilojRedakti

Kategorio Ĥanti-Mansa aŭtonoma distrikto — Jugra en la Vikimedia Komunejo (Multrimedaj datumoj)
Ĥanti-Mansa aŭtonoma distrikto — Jugra en Vikinovaĵoj (Liberaj novaĵoj)

http://odur.let.rug.nl/~bergmann/russia/regions/rus86khm.htm Arkivigite je 2005-03-08 per la retarkivo Wayback Machine mapo]
TTT-paĝo pri la Ĥanta popolo (angle)
TTT-paĝo pri la Mansa popolo (angle)

Urala federacia regiono de Rusio

Ĉefurbo: Jekaterinburg

↑ (2000) Ю. И. Переплеткин: Сибирский самородок: Воспоминания о Василии Васильевиче Бахилове (ruse), p. 30. ISBN = 5-93020-058-0.
↑ (2000) Ю. И. Переплеткин: Сибирский самородок: Воспоминания о Василии Васильевиче Бахилове (ruse), p. 32–33. ISBN = 5-93020-058-0.
↑ (2000) Ю. И. Переплеткин: Сибирский самородок: Воспоминания о Василии Васильевиче Бахилове (ruse), p. 222. ISBN = 5-93020-058-0.
↑ (2000) Ю. И. Переплеткин: Сибирский самородок: Воспоминания о Василии Васильевиче Бахилове (ruse), p. 223. ISBN = 5-93020-058-0.
↑ Бирюков, В. П.. (2000) Годы и люди земли тюменской: Книга в трех частях (ruse), p. 208. ISBN = 5-93020-083-1.

[1] (2000) Ю. И. Переплеткин: Сибирский самородок: Воспоминания о Василии Васильевиче Бахилове (ruse), p. 30. ISBN = 5-93020-058-0.

[2] (2000) Ю. И. Переплеткин: Сибирский самородок: Воспоминания о Василии Васильевиче Бахилове (ruse), p. 32–33. ISBN = 5-93020-058-0.

[3] (2000) Ю. И. Переплеткин: Сибирский самородок: Воспоминания о Василии Васильевиче Бахилове (ruse), p. 222. ISBN = 5-93020-058-0.

[4] (2000) Ю. И. Переплеткин: Сибирский самородок: Воспоминания о Василии Васильевиче Бахилове (ruse), p. 223. ISBN = 5-93020-058-0.

[5] Бирюков, В. П.. (2000) Годы и люди земли тюменской: Книга в трех частях (ruse), p. 208. ISBN = 5-93020-083-1.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]