Ĵ
Ĵ, minuskle ĵ, estas la 14-a litero de la Esperanto-alfabeto, havanta la prononcon (laŭ IFA) [ʒ] kaj la nomon "ĵo".
Ĉapelo ˆ | |
---|---|
 | â |
Ấ | ấ |
Ầ | ầ |
Ẫ | ẫ |
Ẩ | ẩ |
Ậ | ậ |
Ĉ | ĉ |
Ḓ | ḓ |
Ê | ê |
Ế | ế |
Ề | ề |
Ễ | ễ |
Ể | ể |
Ệ | ệ |
Ḙ | ḙ |
Ĝ | ĝ |
Ĥ | ĥ |
Î | î |
Ĵ | ĵ |
Ḽ | ḽ |
Ṋ | ṋ |
Ô | ô |
Ố | ố |
Ồ | ồ |
Ỗ | ỗ |
Ổ | ổ |
Ộ | ộ |
Ŝ | ŝ |
Ṱ | ṱ |
Û | û |
Ṷ | ṷ |
Ŵ | ŵ |
X̂ | x̂ |
Ŷ | ŷ |
Ẑ | ẑ |
Ĵ estas invento de Zamenhof, modifo de J. La kaŭzo, ke li ne elektis la signon Z kiel bazon (kio estus pli logike, kiel voĉa kuzo de 'Ŝ'), probable estas influo de la franca, en kiu j prononcatas [ĵ], ekzemple la nomo Jacques [ĵak]. Ankaŭ povas faktori, ke ẑ estas grafike malbona solvo (tiom da pintaj anguloj ĝenas la legadon). Pro la ortografia simileco, ĵ estas ofte uzata eĉ por transskribi j [ĝ] de angladevenaj vortoj, spite al la ŝanĝata prononco: jeep [ĝip] > "ĵipo", jazz [ĝez] > "ĵazo".
En aliaj lingvoj
redakti- zs en la hungara lingvo.
- j en la franca lingvo, portugala lingvo, turka lingvo.
- j kaj g antaŭ e kaj i en la kataluna lingvo.
- z(i) Kunrei Transskribo (zi じ [ĵi])
- zh en la angla (por transskribo de la rusa Ж,ж ); en kelkaj vortoj kiel s: vision [viĵen], pleasure [pleĵa].
- Ж, ж en la rusa lingvo, ukraina lingvo, serba lingvo, kaj diversaj aliaj lingvoj kiuj uzas la cirilan alfabeton.
- r silab-komence en la ĉina lingvo (preskaŭ).
- ج en la araba lingvo, kiam prononcata kun nord-okcident-afrika akcentoj kaj dialektoj inkluzive la plejparto da Levantenio, krom Egiptio.
- Ž, ž en la ĉeĥa lingvo, slovaka lingvo, slovena lingvo, kroata lingvo, litova lingvo, latva lingvo kaj aliaj.
- ჟ en la kartvela lingvo.
Surogataj skribosistemoj
redaktiKiel surogata skribosistemo, eblas eviti la ĉapelan signon en situacioj kiam uzo de la normala litero ĵ teknike problemas (historie en nacilingvaj tajpiloj aŭ en telegramoj, moderne ekzemple en poŝtelefonaj mesaĝetoj aŭ iuj retpoŝtaj programoj): tradicia helpa kodo en Esperanto estas la h-sistemo, do reprezentigo de la litero per kombino "jh", kvankam en la 20-a jarcento pli kaj pli uziĝis la x-sistemo, do reprezentigo de la litero per kombino "jx" (avantaĝa por aŭtomata anstataŭigo per la vera ĉapelita litero). Aliaj sistemoj malpli ofte uzatas: el ili menciindas la uzo de la kombinoj jˆ kaj j'.