Eŭforbio

(Alidirektita el Euphorbia)
3 ŝanĝoj en ĉi tiu versio atendas kontrolon. La stabila versio estis patrolita je 6 jun. 2024.

Eŭforbio (Euphorbia) estas planta genro, kiu enhavas unu-, du- aŭ plur-jarajn herbojn kaj arbedojn, el kiuj kelkaj specioj estas kaktosimilaj, sed ĉiuj havas blankan latekson.[1]

Kiel legi la taksonomionVikipedio:Kiel legi la taksonomion
Kiel legi la taksonomion
Eŭforbio
Euphorbia helioscopia
Euphorbia helioscopia
Biologia klasado
Regno: Plantoj Plantae
Divizio: Angiospermoj Magnoliophyta
Klaso: Dukotiledonoj Magnoliopsida
Ordo: Malpigialoj Malpighiales
Familio: Eŭforbiacoj Euphorbiaceae
Subfamilio: Euphorbioideae
Tribo: Euphorbieae
Subtribo: Euphorbiinae
Genro: Eŭforbio Euphorbia
L.
Diverseco
Pli ol 2000 specioj
Aliaj Vikimediaj projektoj
vdr

Pluraj specioj kulturataj pro la brilkoloraj brakteoj (v. foto). Umbelsimila infloresko kun unuseksaj floroj.

Priskribo

redakti

Floraro

redakti

Floraroj estas tre similaj kaj tiel nomata ciato. Ili konsistas el reduktitaj unuopaj floroj, kiuj havas nur unu ovolujon resp. stamenon. Krome ili portas altan folion. La frukto estas triparta kapsulo.

Substancoj

redakti

La plantoj enhavas blankan sukon, kiu efikas irite. La suko estas plej ofte venena, sed ĉe kelkaj specioj povas esti fosforeska aŭ eĉ esti loĝata de parazitaj flagelatoj.

Specioj kaj disvastiĝo

redakti
 
migdalflora eŭforbio (Euphorbia amygdaloides)
 
Euphorbia characias: de brakteoj ĉirkaŭataj ciatioj
 
cipresa Eŭforbio (Euphorbia cyparissias)
 
Euphorbia damarana
 
azena eŭforbio (Euphorbia esula)
 
dolĉa eŭforbio (Euphorbia dulcis), haraj fruktoj
 
multkolora eŭforbio (Euphorbia epithymoides)
 
marĉa eŭforbio (Euphorbia palustris) (triparta karpelo)
 
Euphorbia lathyris
 
meduskapa eŭforbio
(Euphorbia caput-medusae)
 
melona eŭforbio
(Euphorbia meloformis)
 
kristdorno
(Euphorbia milii)
 
(Euphorbia myrsinites)
 
trieĝa eŭforbio
(Euphorbia trigona)
 
belega eŭforbio (Euphorbia pulcherrima), ŝatata ĉambroplanto
 
infloresko de la sukulenta Euphorbia millotii el Madagaskaro

La latina nomo Euphorbia venas de Euphorbus, kuracisto de reĝo Juba 2a de Maŭretanio (ĉ. 50 a, K. ĝis 23/24 p. K.). Ĝin Linné donis en 1753 al la plantgenro. tipa specio estas Euphorbia antiquorum L.

Euphorbia estas unu el la plej grandaj kaj kompleksaj genroj de la planta regno.

Subtribo Euphorbiinae

redakti

Kiel la DNA-esploroj de Steinmann & Porter 2002 kaj Bruyns & al. 2006 montris, la tiel nomataj stelitaj genroj ĉirkaŭ Euphorbia, nome Elaeophorbia, Endadenium, Monadenium, Synadenium kaj Pedilanthus estas profunde enplektita en la genro Euphorbia. La konsekvenco estis illian enordigon en Euphorbia. Escepte de la ankoraŭ ne prilaborita genro Cubanthus ĉiuj anoj apartenas al de la subtribo Euphorbiinae de la genro Euphorbia. Post la enordigo de Cubanthus la genro Euphorbia estas monofila.

Subgenroj

redakti
  • Esula enhavas preskaŭ nur la iama genro Esula kaj kelkaj specioj de la iama subgenro Tirucalli. La plej multaj specioj estas herbaj kaj ne sukulentaj.
  • Chamaesyce enhavas la iama subgenroj Chamaesyce, Agaloma kaj Poinsettia, respektive la iama sekcio Arthrothamnus, kies koralformaj specioj ne similas al Chamaesyce. Nur relative malmultaj specioj estas radik- aŭ trunksekulentaj.
  • Euphorbia enhavas la iama subgenro Euphorbia, kiu nur enhavis la speciojn kun dornoj sur ŝildetoj, la iamaj genroj Elaeophorbia, la iamaj genroj Monadenium, Synadenium kaj Endadenium, la iama subgenro Lacanthis (kristdorno-parencoj)kaj la sudafrikaj specioj ĉirkaŭ Euphorbia sipolisii. Preskaŭ ĉiuj specioj estas sukulentaj.
  • Rhizanthium entenas la plej multaj specioj de la iama sekcioj Anthacantha, Dactylanthes, Meleuphorbia, Treisia kaj Trichadenia. Ĉiuj specioj estas sukulentaj.

Specioj (elekto)

redakti

En Mezeŭropo ekzistas jenaj specioj:

Jenelekto de pliaj specioj (laŭ „World Checklist of Selected Plant Families“:

Hybridigo

redakti

Ekzistas naturaj hibridoj inter la multaj Eŭforbio-specioj. 75 hibridaj formoj estas konataj ekzemple en Germanujo.

Referencoj

redakti
  1. Vidu “Eŭforbio" en: Plurlingva nomaro de sovaĝaj plantoj en Eŭropo - Bernhard Eichkorn - Eld. Villingen-Schwenningen - 1995. Detala priskribo de la verko: Flaŭro.

Literaturo

redakti