Ludza

	Ludza
	germane Ludsen, jide לוצין, Luci
	Urbo
	Blazono
	Blazono
	Oficiala nomo: Ludza
Lando	Latvio
Municipo	Ludza
Historia regiono	Latgalio
Koordinatoj	56° 32′ 47″ N 27° 43′ 37″ O / 56.54639 °N, 27.72694 °O (mapo)
Areo	10,5 km² (1 050 ha)
Loĝantaro	7 473 (29.01.2021)
Denseco	711,71 loĝ./km²
Urborajtoj	1777
Horzono	EET (UTC+2)
- somera tempo	EEST (UTC+3)
Poŝtkodo	LV-5701, 5702
	Situo enkadre de Latvio Situo enkadre de Latvio
	Situo enkadre de Eŭropo Situo enkadre de Eŭropo
	Vikimedia Komunejo: Ludza
	Retpaĝo: ludzasnovads.lv

Koordinatoj: 56° 32′ 47″ N 27° 43′ 37″ O / 56.54639 °N, 27.72694 °O (mapo)

Ludza - jen latve, historie ankaŭ germane Ludsen kaj jide לוצין, Luci - estas urbo en Latvia historia regiono Latgalio, en la sudoriento de Latvio. Ĝi estas ĉefurbo de distrikto Ludza kaj situas en okcidenta parto de la distrikto. La distancoj al la plej gravaj centroj estas 26 km de Rēzekne kaj 263 km de Rigo.^[1]

Historio redakti

La areo ĉirkaŭ Ludza estis loĝata jam en la Mezolitiko (8-aj-5-aj jarcentoj a.K.), kiel pruvas la ostobjektoj trovitaj ĉe la bordo de la lago de Granda Ludzas.

Komence de la 13-a jarcento, la nuna teritorio de distrikto apartenis al la Latgalia lando Lotigola, verŝajne regata de Jersika ŝtato, en la 13-a jarcento la teritorio estis konkerita de Livonia Ordeno. En 1399, la Livonia Ordeno konstruis ŝtonan Ludza kastelon sur la terstrio inter la Granda kaj Malgranda lagoj de Ludzas en la loko de la antaŭa latgala kastelo. En 1481 la rusoj invadis Latgale kaj detruis Ludza kastelo, sed antaŭ 1525 la ordo reestigis la kastelon denove.

Post la kolapso de Livonio en la 1560-aj jaroj, ĝi venis al la pola Duklando Pārdaugava, poste sub rekta pola rego. Dum la Dua Norda Milito en 1654, la trupoj de la rusa caro Aleksej Miĥajloviĉ ĉirkaŭis la urbon, fosis sub la kastelmuroj kaj okupis Ludza. Dum la sieĝo, la kastelo estis krevigita tiel malbone ke ĝi baldaŭ kolapsis.

En 1772, pro diviĝo de Pollando, la regiono venis sub la kontrolon de Rusia Imperio kaj unue estis inkluzivita en la Pskova provinco, poste en 1778 en la Polacka provinco, ekde 1796 en la Belorusia provinco kaj ekde 1802 en la Vicebska provinco. En 1918 Ludza estis inkludita en la Respubliko de Latvio.^[2]

Geografio redakti

Urbo situas en la Latgalia altebenaĵo (latve Latgales augstiene).^[3] En urbo situas lagoj Granda Ludzas (846,4 ha), Malgranda Ludzas (36,5 ha), Dunakļu (82,7 ha). Lagoj Zvirgzdenes (134,2 ha) kaj Runtortas situas apud la urbolimo.

Averaĝa temperaturo estas -7,5°C en januaro kaj +17 - +17,5°C en julio. Da precipitaĵo falas 650 mm jare.^[3]

Loĝantaro redakti

Laŭ la stato de la jaro 2023 en la urbo vivis 7 640 personoj sur areo de 10,47 kvadrataj kilometroj, kio rezultigas loĝdenson de 730 loĝantoj/km².

Etna strukturo redakti

Etno	Homoj (1989)^[4]	%	Homoj (2015)^[5]	%
Всего	11853	100,00	8349	100,00
Latvoj	5487	46,29	4825	57,79
Rusoj	5420	45,73	2972	35,60
Belorusoj	331	2,79	197	2,36
Ukrainoj	208	1,75	106	1,27
Poloj	150	1,27	79	0,95
Litovoj	73	0,62	24	0,29
La cetero	184	1,55	146	1,75

Transporto redakti

La ĉefŝoseoj de la urbo estas E22/A12 Rigo-Moskvo, aliaj gravaj ŝoseoj estas P49 Kārsava-Ezernieki kaj P136 Ludza-Zilupe. Lokaj vojoj de la urbo estas V526 Ludza-Stoļerova, V501 Ludza-Kārsava, V597 Ludza-Seļekova-Goliševa kaj V508 Ludza-Seļekova-Briģi. La fervoja stacidomo sur linio Rigo-Moskvo estas en la urbo, en 2022 du persontrajnoj ĉiutage veturas al Rigo.