Palpebrumo
Palpebrumo estas la rapida fermo kaj malfermo de la palpebroj. Ĝi estas necesa agado de la okulo, kiu helpas disigi larmojn kaj forigi iritaĵojn de la kornea kaj konjunktiva surfaco. Averaĝe, unu palpebrumo daŭras ĉirkaŭ 3 ĝis 4 dekonojn de sekundo. Palpebruma rapideco povas esti influita de faktoroj kiel laceco, okula lezo, medikamento kaj malsano. Persono palpebrumas ĉirkaŭ ĉiun duan ĝis dekan sekundon. La palpebrumadofteco estas determinita per la "palpebrumcentro", sed povas esti trafita per ekstera stimulo. Kiam homo elektas palpebrumi uzante nur unu okulon la ago nomiĝas okulsignalo. Ekzistas bestoj (ekz. testudoj kaj hamstroj), kiuj palpebrumas uzante unu okulon sendepende de la alia.
Funkcio kaj strukturo de palpebrumo redakti
La palpebrumo donas malsekecon al la okulo per ellavado per larmoj kaj lubrikaĵo, kiun la okuloj produktas. La palpebro donas suĉon tra la okulo de la larmodukto al la tuta okulglobo por eviti ke ĝi sekiĝu.
Palpebrumo ankaŭ protektas la okulon kontraŭ iritaĵoj. La okulharoj estas haroj kreskantaj de la supra kaj malsupra palpebro, kiuj formas linion de protekto kontraŭ polvo kaj aliaj faktoroj malutilaj al la okulo. Okulharoj kaptas plej multajn malutilajn faktorojn antaŭ ol ili atingas la okulglobon.
Ekzistas kelkaj muskoloj, kiuj regas la palpebrumon. La ĉefaj muskoloj, kiuj loĝas en la supra palpebro kaj respondecas pri la ferma kaj malferma ago, estas la orbicularis oculi kaj la levator palpebrae superioris. La kuntiriĝo de la cirkla okula muskolo fermas la okulon, dum ĝia malstreĉiĝo kaj samtempe la kuntiriĝo de la supra palpebro-levanta muskolo malfermas la okulon. La muskoloskeleta muskolo (aŭ supra palpebra muskolo) kaj la malsupra palpebra muskolo respondecas pri okula ekspansio. Ĉi tiuj muskoloj ne respondecas nur pri palpebrumi, sed ankaŭ estas esencaj en multaj aliaj agadoj, inkluzive strabadon kaj palpebrumadon.
Palpebrumo en ĉiutaga vivo redakti
Ĉe infanoj redakti
Beboj ne palpebrumas samrapide kiel plenkreskuloj, fakte beboj nur palpebrumas averaĝe unu aŭ dufoje en minuto. La kialo de la diferenco estas nekonata, sed la proponita hipotezo estas, ke beboj ne bezonas la saman kvanton da okulŝirmado kiel plenkreskuloj ĉar ilia okula malfermo estas pli malgranda rilate al plenkreskuloj. Krome beboj ne produktas larmojn dum la unua monato de vivo. Beboj ankaŭ dormas signife pli grandan dormon ol plenkreskuloj, kaj kiel sekvas, lacaj okuloj palpebrumas pli. Kontraŭe, dum infanaĝo la rapideco de palpebrumado pliiĝas, kaj antaŭ adoleskeco, ĝi kutime egalas al plenkreskuloj.
Ĉe plenkreskuloj redakti
Viroj kaj virinoj ne diferencas laŭ la spontanea palpebrumado, kiu estas taksita averaĝe je 10 palpebrumoj en minuto en laboratorio. Tamen, kiam la okuloj vere enfokusigas dum longa periodo de tempo, kiel ekzemple dum legado de libro aŭ komputila ekrano, la rapideco de malfermo kaj fermo malgrandiĝas al ĉirkaŭ 3-4 fojoj por minuto. Ĉi tiu estas la ĉefa kialo por malhidratiĝo de la okuloj kaj laceco dum legado.
Palpebrumo povas esti normo por diagnozi kuracajn kondiĉojn. Ekzemple: troa palpebrumado povas helpi diagnozi atakon de sindromo de Tourette, apopleksion, kaj eĉ nervosisteman malordon. Reduktita rapideco de palpebrumado povas rilati al Parkinson-malsano, donante al pacientoj videble penetran kaj ruzan aspekton facile identigeblan.