Piteko
Piteko[2] aŭ blankkapa sakio[3] (Pithecia pithecia) estas specio de simio, en la genro pitecio[2][4] (Pithecia).
 | ||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
.jpg) _2.jpg) | ||||||||||||
| Biologia klasado | ||||||||||||
| ||||||||||||
| Pithecia pithecia LINNAEUS, 1766 | ||||||||||||
| Konserva statuso | ||||||||||||
 | ||||||||||||
Sinonimoj
| ||||||||||||
| ||||||||||||
Aliaj Vikimediaj projektoj
| ||||||||||||
Priskribo redakti
Pitekoj atingas kap-trunkan longon de 30 ĝis 48 centimetroj, la tufa vosto estas proksimume same longa kiel la korpo. La pezo estas ĉirkaŭ 1,5 ĝis 1,8 kilogramoj, kun la maskloj iomete pli pezaj ol la inoj. La malantaŭaj kruroj estas signife pli longaj ol la antaŭaj kruroj, la vosto ne povas esti uzata kiel prenipova vosto. La felo estas longa kaj vila, la du seksoj klare koloras malsame, precipe en la vizaĝa areo. La maskloj estas ĉefe nigraj, la vizaĝo kaj gorĝo estas blankecaj en ekstrema kontrasto. Kun sia nigre-griza aŭ brun-griza felo, la inoj pli similas la aliajn piteciojn, kun du blankaj strioj etendiĝantaj de la okulanguloj ĝis la buŝanguloj. La nazo estas larĝa en ambaŭ seksoj kaj la naztruoj estas larĝe disigitaj.
Distribuado kaj vivejo redakti
Pitekoj loĝas en nordorienta Sudameriko. Ĝia distribuareo inkluzivas Gujanon, Surinamon kaj Francan Gvajanion, la areon oriente de la rezervujo Guri en Venezuelo, la brazila ŝtato Amapá kaj la parton de Pará norde de la Amazono[5]. Ilia habitato estas arbaroj, kvankam ili povas aperi en profundaj pluvarbaroj same kiel en montarbaroj
Vivmaniero redakti
Pitekoj estas dumtage aktivaj arbloĝantoj, kiuj malofte venas sur la teron. Ili ofte troviĝas en la meza aŭ malsupra tavolo de la krono. Ili ofte moviĝas kvarpiede aŭ grimpas vertikale, sed danke al siaj fortaj malantaŭaj kruroj ili ankaŭ povas fari longajn saltojn. Ĉi tiuj bestoj loĝas en malgrandaj grupoj, eble monogamaj familiaj grupoj. Iliaj hejmteritorioj estas tre malgrandaj kun 4 ĝis 10 hektaroj.
La dieto de ĉi tiuj bestoj konsistas ĉefe el semoj kaj fruktoj, iomete ili manĝas aliajn partojn de plantoj kaj insektoj.
Reprodukto redakti
Post gravedeca periodo de ĉirkaŭ 163 ĝis 176 tagoj, la ino kutime naskas unuopan idon. Ĉefe la patrino prizorgas la idojn, kiu estas demamigita post kelkaj monatoj. En homa prizorgo, la bestoj povas atingi aĝon de 35 jaroj.
Endanĝerigo redakti
En naturo, la akcioj de pitekoj nuntempe ne estas minacataj. La IUCN listigas ilin kiel "ne riske" ("least concern").
Bibliografio redakti
- Thomas Geissmann: Vergleichende Primatologie. Springer-Verlag, Berlin u. a. 2003, ISBN 3-540-43645-6.
- Ronald M. Nowak: Walker’s Mammals of the World. 6th edition. Johns Hopkins University Press, Baltimore MD 1999, ISBN 0-8018-5789-9.
Referencoj redakti
- ↑ Marsh, L.K. (2021). “Pithecia pithecia (amended version of 2018 assessment)”, IUCN Red List of Threatened Species 2021, p. e.T43942A192447247. doi:10.2305/IUCN.UK.2021-1.RLTS.T43942A192447247.en. Alirita 18 April 2021..
- ↑ 2,0 2,1 Laŭ Plena Vortaro Esperanto-Germana, paĝo 1012
- ↑ Laŭ gugla tradukilo
- ↑ Laŭ NPIV
- ↑ Laura K. Marsh. 2014. A Taxonomic Revision of the Saki Monkeys, Pithecia Desmarest, 1804. Neotropical Primates. 21(1); 1-163.
Eksteraj ligiloj kaj noto redakti
- IUCN-enskribo
- En tiu ĉi artikolo estas uzita traduko de teksto el la artikolo Weißkopfsaki en la germana Vikipedio.