Polipodiacoj

Polipodiacoj

ordinara polipodio (Polypodium vulgare)

Biologia klasado

Regno:	plantoj Plantae
Subregno:	trakeofitoj Tracheophyta
Klaso:	polipodiopsidoj Polypodiopsida ^[1]
Ordo:	polipodialoj Polypodiales
Familio:	polipodiacoj Polypodiaceae J.Presl & C.Presl ^[2]

Tipa genro

polipodio Polypodium
L. ^[3]

Aliaj Vikimediaj projektoj

Sistematiko en Vikispecioj

Komunejo pri Polipodiacoj

v • d • r

La polipodiacoj^[3] (latine Polypodiaceae) estas planta familio el pteridofitoj. Tiu familio apartenas al la ordo polipodialoj (Polypodiales). Ĝi estas unu el la plej ampleksaj filikfamilioj kun ĉirkaŭ 1650 speciojn^[4]. Ĝia tipa genro estas polipodio^[3].

KarakterizaĵojRedakti

Temas pri plantoj, kiuj havas rampantan, de skvamoj envolvitan rizomon. Ĉe la rizomo staras plej ofte malmulte dividitaj ĝis plume pinataj folioj. Ofte la foliplato estas relative malfajna. Ĉe multaj specioj la sterilaj folioj malsamas ol la fekundaj folioj sporofiloj. Kelkaj specioj eĉ posedas du specojn de sterilaj folioj (heterofilio).

La plantoj havas rondajn sorojn, plej ofte seninduzio sur la malsupra surfaco de la folio. La folioj havas tipe punktitan aspekton. Ĉe kelkaj specioj la soroj kunfluiĝas, tiel ke la malsupra flanko de la sporofolio estas komplete kovrita de sporangioj.

DisvastigadoRedakti

La polipodiacoj estas plej ofte tropikaj aŭ subtropikaj filikoj. Nur tre malmultaj plantoj kreskas en la moderaj zonoj, en Eŭropo ekzemple nur kvar specioj de polipodioj (Polypodium). Kelkaj specioj estas ĉambroplantoj (ekzemple la ora flebodio (Phlebodium aureum)).

Ekzistas kelkaj epifitoj inter la polipodiacoj.

TaksonomioRedakti

La divido de la familio polipodiacoj estas diskutata. Depende de la aŭtoro ekzistas inter 10 kaj pli ol 100 genroj kun 500 ĝis 1700 specioj. Ĉiukaze ĝi estas multspecia filika familio.

Jen la listo, laŭ The Plant List kaj World Flora Online (8 apr. 2020)^[4]^,^[2], de la akceptitaj taksonoj, kaj ties Esperantaj nomoj^[5]:

Pteridophyta - pteridofitoj
- Polypodiales Link - polipodialoj
  - Polypodiaceae J.Presl & C.Presl - polipodiacoj
    - Acrosorus Copel. - akrosoro
    - Adenophorus Gaudich. - adenoforuso
    - Aglaomorpha Schott - aglaomorfo
    - Alansmia - alansmio
    - Alcicornium Gaudich. ex Underw. - alcikornio*
    - Amphoradenium Desv. - amphoradenio**
    - Anapausia C. Presl - anapaŭzio*
    - Anapeltis J. Sm. - anapelto*
    - Anarthropteris Copel. - anartropterido*
    - Apalophlebia C. Presl - apaloflebio*
    - Arthromeris (T. Moore) J. Sm. - artromerido
    - Ascogrammitis Sundue - askogramito
    - Belvisia - belvizio
    - Calymmodon C. Presl - kalimodonto
    - Campyloneurum C. Presl - kampiloneŭro
    - Caobangia A.R. Sm. & X.C. Zhang - kaobangio
    - Ceradenia L.E. Bishop - ceradenio
    - Christiopteris Copel. - kristiopterido
    - Chrysogrammitis Parris - krizogramito
    - Chrysopteris - krizopterido
    - Cochlidium Kaulf. - koklidio
    - Colysis C. Presl - kolizo*
    - Craspedaria Link - kraspedario*
    - Crypsinopsis Pic. Serm. - kripsinopso
    - Crypsinus C. Presl - kripsino*
    - Ctenopterella Parris - ktenopterelo
    - Ctenopteris Blume ex Kunze - ktenopterido*
    - Cyclophorus Desv. - cikloforo*
    - Dasygrammitis Parris - dazigramito**
    - Dendroconche Copel. - dendrokonko*
    - Dendroglossa C. Presl - dendrogloso*
    - Dicranoglossum J. Sm. - dikranogloso
    - Dictymia J. Sm. - diktimio**
    - Drymoglossum C. Presl - drimogloso*
    - Drymotaenium - drimotenio
    - Drynaria (Bory) J. Sm. - drinario
    - Drynariopsis (Copel.) Ching - drinariopso**
    - Enterosora Baker - enterosoro
    - Glyphotaenium J. Sm. - glifotenio
    - Goniophlebium (Blume) C. Presl - gonioflebio
    - Grammatopteridium Alderw. - gramatopteridio**
    - Grammitis Sw. - gramito
    - Gymnogrammitis Griff. - gimnogramito
    - Gyrosorium C. Presl - girosorio*
    - Hemistachyum (Copel.) Ching - hemistakio
    - Himalayopteris W. Shao & S.G. Lu - himalajopterido
    - Holostachyum (Copel.) Ching - holostakio**
    - Kaulinia B.K. Nayar - kaŭliniao*
    - Kontumia S.K. Wu & K.L.. Phan - kontumio**
    - Lecanopteris Reinw. - lekanopterido
    - Lellingeria A.R. Sm. & R.C. Moran - lelingerio
    - Lemmaphyllum C. Presl - lemafilo
    - Lepidogrammitis Ching - lepidogramito*
    - Lepidomicrosorium Ching & K.H. Shing - lepidomikrosorio
    - Lepisorus (J. Sm.) Ching - lepisoro
    - Leptochilus Kaulf. - leptokilo
    - Leucotrichum Labiak - leŭkotriko
    - Lomaphlebia J. Sm. - lomaflebio*
    - Loxogramme (Blume) C. Presl - loksogramo
    - Luisma M.T. Murillo & A.R. Sm. - luismo
    - Marginaria Bory - marginario*
    - Melpomene A.R. Sm. & R.C. Moran - melpomeno
    - Metapolypodium Ching - metapolipodio
    - Microgramma C. Presl - mikrogramao
    - Micropolypodium Hayata - mikropolipodio
    - Microsorum Link - mikrosoro
    - Microterus C. Presl - mikrotero
    - Moranopteris R.Y. Hirai & J. Prado - moranopterido
    - Myrmecophila - mirmekofilao
    - Myrmecopteris Pic. Serm. - mirmekopterido
    - Nematopteris Alderw. - nematopterido
    - Neocheiropteris Christ - neokeiropterido
    - Neolepisorus Ching - neolepisoro
    - Neurodium Fée - neŭrodio
    - Niphidium J. Sm. - nifidio
    - Oetosis Neck. ex Kuntze - etozo*
    - Oleandropsis Copel. - oleandropso
    - Oreogrammitis Copel. - oreogramito
    - Paragramma - paragramao
    - Paraleptochilus Copel. - paraleptokilo*
    - Paraselliguea Hovenkamp - paraseligeo
    - Pecluma M.G. Price - peklumo
    - Pessopteris Underw. & Maxon - pesopterido*
    - Phlebodium (R. Br.) J. Sm. - flebodio
    - Photinopteris J. Sm. - fotinopterido
    - Phymatopsis J. Sm. - fimatopso*
    - Phymatopteris Pic. Serm. - fimatopterido*
    - Phymatosorus Pic. Serm. - fimatosoro
    - Pichisermollodes Fraser-Jenk. & Challis - pikisermolodo*
    - Platycerium Desv. - platicerio^[6]
    - Platygyria Ching & S.K. Wu - platigiriao*
    - Pleopeltis Humb. & Bonpl. ex Willd. - pleopelto*
    - Pleopodium - pleopodio
    - Pleurogramme (Blume ex Blume) C. Presl - pleŭrogramo
    - Pleurosoriopsis Fomin - pleŭrosoriopso
    - Podosorus Holttum - podosoro**
    - Polypodiastrum Ching - polipodiastro
    - Polypodiodes Ching - polipodiodo
    - Polypodiopsis - polipodiopso
    - Polypodiopteris C.F. Reed - polipodiopterido*
    - Polypodium L. - polipodio^[3]
    - Prosaptia C. Presl - prozaptio
    - Pseudocolysis L.D. Gómez - pseŭdokolizo*
    - Pseudodrynaria C. Chr. - pseŭdodrinario*
    - Pteropsis - pteropso
    - Pyrrosia Mirb. - pirozio
    - Radiogrammitis Parris - radiogramito**
    - Saxiglossum Ching - saksigloso*
    - Schellolepis J. Sm. - ŝelolepido*
    - Scleroglossum Alderw. - sklerogloso
    - Selliguea Bory - seligeo
    - Serpocaulon A.R. Sm. - serpokaŭlo
    - Solanopteris Copel. - solanopterido*
    - Stenofilix Nakai - stenofilikso
    - Stenogrammitis Labiak - stenogramito
    - Synammia C. Presl - sinamio
    - Terpsichore A.R. Sm. - terpsikoro
    - Themelium (T. Moore) Parris - temelio
    - Thylacopteris Kunze ex J. Smith - tilakopterido
    - Tomophyllum (E. Fourn.) Parris - tomofilo
    - Tricholepidium Ching - trikolepidio
    - Weatherbya Copel. - veterbio*
    - Xiphopterella - ksifopterelo
    - Xiphopteris Kaulf. - ksifopterido*
    - Zygophlebia L.E. Bishop - zigoflebio

*genro akceptita en TPL sed ne en WFO, kiu tamen akceptas ĝiajn speciojn.

**genro akceptita en WFO sed ne en TPL. Tamen laŭ WFO, estas neniu akceptita specio en ĝi.

Ĉi-sube, kelkaj detaloj pri la plej gravaj genroj:

Acrosorus COPEL., kvin specioj, inter Malezio kaj la Samoaj insuloj
Adenophorus GAUDICH., ok specioj sur Havajo
Aglaomorpha SCHOTT (inkl. Photinopteris, Merinthosorus, Pseudodrynaria, Holostachyum), ĉirkaŭ naŭ specioj, tropika Azio kaj Novgvineo
speciohromeris (T. MOORE) J. SM., mit ĉirkaŭ 9-18 specioj, inter Hindujo kaj Ĉinio
Belvisia MIRBEL, ĉirkaŭ 9-25 specioj, en la tropikoj de Azio kaj Afriko
Calymmodon C. PRESL, ĉirkaŭ 5-25 specioj, inter Hindmalajzio kaj la Pacifikaj insuloj
Campyloneurum C. PRESL, ĉirkaŭ 25-45 specioj, en tropika Ameriko
Ceradenia L.E. BISHOP, ĉirkaŭ 40 specioj
Christopteris COPEL., ĉirkaŭ du specioj, Sudarientazio kaj Novkaledonio
Chrysogrammitis PARRIS, unu ĝis du specioj, Sudarientazio kaj Novgvineo
Cochlidium KAULF., ĉirkaŭ 12 specioj
Colysis C. PRESL, ĉirkaŭ 30 specioj, tropikoj de Afriko kaj Azio
Ctenopteris BLUME EX KUNZE, ĉirkaŭ 21 specioj en la tropikoj
Dicranoglossum J. SM., ĉirkaŭ kvin specioj, tropika Ameriko
Dictymia J. SM., ĝis kvar specioj inter Aŭstralio, Novgvineo kaj la Fidĝi-insuloj
Drynaria (BORY) J. SM., ĉirkaŭ 20 specioj en la tropikoj, inter ili:
- kverkfolia drinario (Drynaria quercifolia (L.) J. SM.), sur la Malajaj insuloj ĝis Aŭstralio kj Polinezio
Enterosora Baker, ĉirkaŭ 13 specioj
Goniophlebium (BLUME) C. PRESL, minimumu 11 ĝi ĉirkaŭ 20 specioj, de la tropika Azio ĝis la Fidĝi-insuloj
Grammitis SW., ĉirkaŭ 100-150 specioj
Lecanopteris REINW., unu ĝis ĉirkaŭ tri specioj en in Malezio
Lellingeria A.R. SM. & R.C. MORAN, ĉirkaŭ 55 specioj
Lemmaphyllum C. Presl, ĉirkaŭ kvar specioj en Azio
Lepisorus (J. SM.) CHING (inkl. Platygyria CHING & S.K. WU), ĉirkaŭ 100 specioj
Leptochilus Kaulf., ĉirkaŭ 20 specioj
Loxogramme (BLUME) C. PRESL (inkl. Anarthropteris COPEL.), ĉirkaŭ 22-35 specioj
Melpomene A.R. SM. & R.C. MORAN, 21 specioj
Microgramma C. PRESL (inkl. Solanopteris), ĉirkaŭ 20-28 specioj, tropika Ameriko
Micropolypodium HAYATA, ĉirkaŭ 22 specioj
Microsorum LINK, ĉirkaŭ 33-60 specioj
Neocheiropteris CHRIST (inkl. Neolepisorus CHING), ĉirkaŭ naŭ specioj
Niphidium J. Sm., ĉirkaŭ 10 specioj en Sudameriko
Pecluma M.G. PRICE, ĉirkaŭ 34 specioj
Phlebodium (R. BR.) J. SM., ĉirkaŭ 5-10 specioj en la tropika Ameriko
Phymatosorus PIC.SERM., ĉirkaŭ 12-18 specioj
Platicerio aŭ „alka korno“ (Platycerium DESV.), ĉirkaŭ 9-18 specioj
Pleopeltis HUMB. & BONPL. EX WILLD., minimume 56 specioj en la tropikoj
Polypodiodes CHING, ĉirkaŭ 14 specioj en Azio
Polipodio (Polypodium L.), ĉirkaŭ 160 specioj
Prosaptia C. PRESL, unu ĝis ĉirkaŭ 20 specioj
Pyrrosia MIRBEL (inkl. Drymoglossum C. PRESL), ĉirkaŭ 60-100 specioj en la tropikoj
Scleroglossum ALDERW., ĉirkaŭ du ĝis ses specioj
Selliguea BORY (inkl. Crypsinus C. PRESL, Polypodiopteris C.F. REED), ĉirkaŭ 5-36 specioj
Serpocaulon A.R. SM., 40 specioj
Terpsichore A.R. SM., 57 specioj
Zygophlebia L.E. BISHOP, ĉirkaŭ 11 specioj

Aldoniĝas la genroj kun nur unu specio:

Caobangia A.R. SM & X.C. ZHANG, kun la specio:
- Caobangia squamata A.R. SM & X.C. ZHANG, Vjetnamio
Drymotaenium MAKINO, kun la specio:
- Drymotaenium miyoshianum (MAKINO) MAKINO, Japanio kaj Tajvano
Gymnogrammitis Griffith, mit der specio:
- Gymnogrammitis dareiformis (HOOK.) CHING, Hindujo
Kontumia S.K. WU & P.K. LOC, kunla specio:
- Kontumia heterophylla S.K. Wu & P.K. Loc, Vjetnamio
Luisma M.T. MURILLO & A.R. SM. en Kolombio, kun la specio:
- Luisma bivascularis M.T. Murillo & A.R. Sm.
Neurodium FÉE, en Mez- kaj Sudameriko:
- Neurodium lanceolatum (L.) FÉE
Pleurosoriopsis FOMIN, kun la specio:
- Pleurosoriopsis makinoi (MAXIM. EX MAKINO) FOMIN, Ĉinio kaj Japanio
Podosorus HOLTTUM, kun la specio:
- Podosorus angustatus HOLTTUM sur la Filipinoj
Synammia C. PRESL, kun nur unu specio:
- Synammia feuillei (BERTERO) COPEL., Ĉilio
Themelium (T. Moore) PARRIS, nur unu specio en Borneo:
- Themelium taxodioides (BAKER) PARRIS
Thylacopteris KUNZE EX J. SM., kun nur unu specio en Malezio:
- Thylacopteris papillosa (BLUME) J. SM.

GalerioRedakti

ReferencojRedakti

LiteraturoRedakti

Alan R. Smith, Kathleen M. Pryer, Eric Schuettpelz, Petra Korall, Harald Schneider, Paul G. Wolf: A classification for extant ferns. In: Taxon. Band 55, Nr. 3, 2006, ISSN 0040-0262, S. 705–731, Abstract, Arkivigite je 2017-02-12 per la retarkivo Wayback Machine PDF-Dosiero.
David John Mabberley: The Plant Book. A portable dictionary of the higher plants. Cambridge University Press, Cambridge u. a. 1987, ISBN 0-521-34060-8.
Walter Erhardt u. a.: Der große Zander. Enzyklopädie der Pflanzennamen. Band 2. Verlag Eugen Ulmer, Stuttgart 2008. ISBN 978-3-8001-5406-7

Kategorio Polipodiacoj en la Vikimedia Komunejo (Multrimedaj datumoj)
Polipodiacoj en Vikispecioj (Kolekto pri ĉiuj vivantaj estuloj)

[JSE-1] A community‐derived classification for extant lycophytes and ferns

[WFO-2] 2,0 ^2,1 Polypodiaceae ĉe World Flora Online

[PIV-3] 3,0 ^3,1 ^3,2 ^3,3 polipodio en PIV ĉe vortaro.net

[TPL-4] 4,0 ^4,1 Polypodiaceae ĉe The Plant List

[5] Listo de plantoj baza ĉe Google Sheets

[6] platicerio en PIV ĉe vortaro.net

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]